Aktualności

Apelacja w KPK

Zaskarżanie wyroków. Apelacja przysługuje od wyroku sądu I instancji:

  • stronom,
  • pokrzywdzonemu od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu.

Termin do wniesienia apelacji. Termin do wniesienia apelacji wynosi 14 dni i biegnie dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem (art. 445 § 1 KPK).

Apelacja wniesiona przed upływem terminu złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wywołuje skutki określone w art. 422 KPK i podlega rozpoznaniu. Apelację taką można uzupełnić w terminie 14 dni od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem.

Przymus adwokacko-radcowski. Apelacja od wyroku sądu okręgowego, która nie pochodzi od prokuratora, powinna być sporządzona i podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika.

Modyfikacja zakresu rozpoznania. Apelację co do winy uważa się za zwróconą przeciwko całości wyroku.

Apelację co do kary uważa się za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych.

Apelację co do środka karnego, środka kompensacyjnego albo przepadku uważa się za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o środkach karnych albo o środkach kompensacyjnych albo o przepadku.

W apelacji można podnosić zarzuty, które nie stanowiły lub nie mogły stanowić przedmiotu zażalenia.

Reklama

Przyjęcie apelacji. O przyjęciu apelacji zawiadamia się:

  • prokuratora,
  • obrońców i pełnomocników oraz
  • strony.

Po zawiadomieniu wymienionych podmiotów niezwłocznie przekazuje się akta sądowi odwoławczemu.

Do zawiadomienia dołącza się odpis apelacji strony przeciwnej, chyba że w sprawie była wyłączona jawność rozprawy ze względu na ochronę informacji niejawnych o klauzuli tajności „tajne” lub „ściśle tajne”.

Rozprawa i posiedzenie. Sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę na rozprawie, a w wypadkach przewidzianych przez ustawę – na posiedzeniu. Jeżeli postępowanie przygotowawcze zakończyło się w formie dochodzenia, sąd odwoławczy orzeka na rozprawie jednoosobowo, chyba że prezes sądu lub sąd postanowi inaczej (art. 449 KPK).

Zwrot sprawy. Jeżeli jest to niezbędne dla prawidłowego wyrokowania w sprawie, sąd odwoławczy przed wydaniem orzeczenia może zwrócić akta sprawy sądowi I instancji w celu uzupełnienia uzasadnienia zaskarżonego wyroku, jednocześnie szczegółowo wskazując kwestie, o które należy uzupełnić uzasadnienie.

Do uzupełnienia uzasadnienia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące sporządzania, doręczania i zaskarżania uzasadnienia wyroku.

Udział stron w rozprawie apelacyjnej. Udział w rozprawie prokuratora, a obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 i 80 KPK (przypadki obrony obligatoryjnej), jest obowiązkowy.

Udział w rozprawie innych stron i ich pełnomocników oraz obrońcy w wypadkach niewymienionych wcześniej jest obowiązkowy wtedy, gdy prezes sądu lub sąd uzna to za konieczne.

Niestawiennictwo należycie zawiadomionych o terminie rozprawy stron, obrońców lub pełnomocników nie tamuje rozpoznania sprawy, chyba że ich udział jest obowiązkowy.

Sprowadzenie oskarżonego. Sąd odwoławczy, na wniosek oskarżonego pozbawionego wolności, złożony w terminie 7 dni od daty doręczenia mu zawiadomienia o przyjęciu apelacji, zarządza (postanowieniem) sprowadzenie go na rozprawę, chyba że uzna za wystarczającą obecność obrońcy. Wniosek złożony po terminie podlega rozpoznaniu, jeżeli nie powoduje to konieczności odroczenia rozprawy. O prawie złożenia wniosku należy pouczyć oskarżonego. Jeżeli sąd nie zarządza sprowadzenia oskarżonego, który nie ma obrońcy, sąd, prezes sądu lub referendarz sądowy wyznacza obrońcę z urzędu (art. 451 KPK).

Postępowanie dowodowe. Sąd odwoławczy oddala wniosek dowodowy, jeżeli przeprowadzenie dowodu przez ten sąd byłoby niecelowe z przyczyn określonych w art. 437 § 2 zd. 2 KPK [w wypadkach wskazanych w art. 439 § 1 (bezwzględne podstawy uchylenia orzeczenia), art. 454 (sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w I instancji lub co do którego w I instancji umorzono lub warunkowo umorzono postępowanie) lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości] (art. 452 § 2 KPK).

Ponadto:

  • nie ma przeszkód, by sąd odwoławczy dokonał własnych ustaleń faktycznych co do zastosowania art. 60 § 3 KK (por. uchw. SN z 24.11.2011 r., I KZP 38/99, OSNKW 2000, Nr 1–2, poz. 5),
  • uzupełniające przeprowadzenie postępowania dowodowego może polegać na przeprowadzeniu nowego dowodu, ponowienie dowodu już przeprowadzonego, zarówno z osobowego źródła dowodowego, jak i źródła rzeczowego (por. post. SN z 2.2.2006 r., II KK 284/05, OSNKW 2006, Nr 1, poz. 256).

Przebieg postępowania apelacyjnego. Przewód sądowy w sądzie odwoławczym rozpoczyna ustne sprawozdanie, w którym sędzia sprawozdawca przedstawia:

  • przebieg i wyniki dotychczasowego postępowania, a w szczególności:
    –  treść zaskarżonego wyroku oraz
    –  zarzuty i wnioski apelacyjne,
  • kwestie wymagające rozstrzygnięcia z urzędu.

W miarę potrzeby odczytuje się z akt poszczególne ich części.

Strony mogą składać wyjaśnienia, oświadczenia i wnioski ustnie lub na piśmie. Złożone na piśmie podlegają odczytaniu.

Przewodniczący udziela głosu uczestnikom postępowania, o których mowa w art. 406 § 1 KPK w kolejności przez siebie ustalonej, przy czym najpierw udziela głosu skarżącemu. Oskarżonemu i jego obrońcy nie można odmówić zabrania głosu po przemówieniach innych uczestników postępowania.

Zakaz orzekania na niekorzyść. Sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego:

  • który został uniewinniony w I instancji lub
  • co do którego w I instancji umorzono postępowanie, lub
  • co do którego warunkowo umorzono postępowanie.

Sąd odwoławczy nie może zaostrzyć kary przez wymierzenie kary dożywotniego pozbawienia wolności.

Wyjście poza granice środka odwoławczego. Poza granicami środka odwoławczego możliwe jest orzekanie:

  • w warunkach art. 435 KPK – sąd odwoławczy uchyla lub zmienia orzeczenie na korzyść współoskarżonych, choćby nie wnieśli środka odwoławczego, jeżeli je uchylił lub zmienił na rzecz współoskarżonego, którego środek odwoławczy dotyczył, gdy te same względy przemawiają za uchyleniem lub zmianą na rzecz tamtych;
  • w warunkach art. 439 § 1 KPK – „wyrok w takim wypadku uchylany jest niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia. Uchylenie orzeczenia jedynie z powodów określonych w § 1 pkt 9–11 może nastąpić tylko na korzyść oskarżonego (art. 439 § 2 KPK). W pozostałych okolicznościach, o ile dojdzie do ponownego rozpoznania sprawy, to w granicach zakazu reformationis in peius możliwe jest także orzekanie na niekorzyść” (K.T. Boratyńska, Ł. Chojniak, W. Jasiński, Postępowanie karne…, s. 343);
  • w warunkach art. 440 KPK – jeżeli utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe podlega ono niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów zmianie na korzyść oskarżonego albo w sytuacji określonej w art. 437 § 2 zd. 2 KPK uchyleniu [wyłącznie w wypadkach wskazanych w art. 439 § 1 (bezwzględne podstawy uchylenia orzeczenia), art. 454 (sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w I instancji lub co do którego w I instancji umorzono lub warunkowo umorzono postępowanie) lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości];
  • w warunkach art. 455 KPK – nie zmieniając ustaleń faktycznych, sąd odwoławczy poprawia błędną kwalifikację prawną niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów. Poprawienie kwalifikacji prawnej na niekorzyść oskarżonego może nastąpić tylko wtedy, gdy wniesiono środek odwoławczy na jego niekorzyść;
  • w warunkach art. 434 § 2 KPK – środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść oskarżonego może spowodować orzeczenie także na korzyść oskarżonego, jeżeli zachodzą przesłanki określonego w art. 440 (utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe) lub art. 455 KPK (w przypadku konieczności poprawienia kwalifikacji prawnej).

Nie można uchylić wyroku z tego powodu, że jego uzasadnienie nie spełnia wymogów określonych w art. 424 KPK.

Wyrok sądu odwoławczego. Sąd odwoławczy orzeka wyrokiem o:

  • utrzymaniu w mocy,
  • uchyleniu lub
  • zmianie
    wyroku sądu I instancji.

Uzasadnienie wyroku. Uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu w terminie 14 dni (art. 457 § 1 KPK).

Jeżeli sąd zmienia lub utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy uzasadnienie sporządza się na wniosek strony, chyba że zostało złożone zdanie odrębne.

W uzasadnieniu należy podać:

  • czym kierował się sąd wydając wyrok oraz
  • dlaczego zarzuty i wnioski apelacji sąd uznał za zasadne albo niezasadne.

Źródło: Postępowanie karne w pigułce