Apelacja w sprawie cywilnej – wzór

Magdalena Woźniak*

 * Radca prawny. Posiada doświadczenie w obsłudze przedsiębiorców i osób fizycznych. Specjalizuje się w prawie cywilnym, handlowym oraz prawie nieruchomości.

 Łódź, dnia 25 kwietnia 2008 r.

 

Sąd Apelacyjny w Łodzi
I Wydział Cywilny
Narutowicza 64, 90-136 Łódź

za pośrednictwem:

Sądu Okręgowego w Łodzi
II Wydział Cywilny
Dąbrowskiego 5, 90-921 Łódź

Powodowie: Jan Kowalski
zam. Łódź, al. Zielona 4
PESEL: 76124997654

Elżbieta Konarzewska
zam. Łódź, ul. Blada 34 m. 8
PESEL: 76390265975

Albert Czajka
zam. Łódź, ul. Lipowa 4/9
PESEL: 84632780937

Pozwany: Józef Filipczyk
zam. Łódź, ul. Wierzbowa 3
PESEL: 43584983729

reprezentowany przez

radcę prawnego Annę Walewską
Kancelaria Radcy Prawnego
Łódź, ul. Julianowska 65

sygn. akt: II C 800/06
Wartość przedmiotu zaskarżenia: 382 653,00 zł

 APELACJA POZWANEGO
od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi, II Wydział Cywilny, z dnia 25 kwietnia 2007 r., sygn. akt II C 800/06, doręczonego pełnomocnikowi pozwanego wraz z uzasadnieniem w dniu 12 kwietnia 2008 r.

W imieniu pozwanego, na podstawie udzielonego mi pełnomocnictwa, działając w oparciu o przepis art. 367 § 1 i § 2 KPC, zaskarżam powyższy wyrok w części uwzględniającej powództwo, tj. w punktach 1 i 3.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucam:

1. Naruszenie prawa procesowego, to jest art. 415 KPC, w zw. z art. 398¹⁵ KPC, poprzez jego błędną wykładnię i nieprawidłowe zastosowanie polegające na bezzasadnym uznaniu, że możliwe jest dochodzenie zwrotu świadczenia spełnionego na skutek wykonania prawomocnego wyroku sądu II instancji przed rozstrzygnięciem co do istoty sprawy przekazanej do ponownego rozpoznania przez Sąd Najwyższy na skutek uchylenia tego wyroku.
2. Naruszenie prawa materialnego, to jest art. 410 KC, poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że zapłata kwoty zasądzonej prawomocnym wyrokiem sądu II instancji stanowi nienależne świadczenie w sytuacji, gdy wyrok ten został przez Sąd Najwyższy uchylony, a sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania.

 Mając powyższe na uwadze, wnoszę o:

1. Zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości.
2. Zasądzenie od powodów na rzecz strony pozwanej kosztów procesu za każdą z instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

UZASADNIENIE

Ad. 1 i 2
Wyrokiem z dnia 24 lutego 2006 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi zasądził na rzecz Józefa Filipczyka od Jana Kowalskiego, Elżbiety Konarzewskiej i Alberta Czajki solidarnie kwotę 145 500,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 8 kwietnia 1997 r. oraz kwotę 8352,15 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Powodowie jako dłużnicy Józefa Filipczyka wywiązali się z realizacji tego orzeczenia, ale jednocześnie zaskarżyli wyrok, wnosząc skargę kasacyjną. Na skutek tej skargi Sąd Najwyższy uchylił w dniu 11 stycznia 2007 r. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 lutego 2006 r. w części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 19 000,00 zł oraz orzekającej o kosztach postępowania i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Łodzi do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi także rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego Pismem z dnia 12 stycznia 2007 r. powodowie wystąpili przeciwko Józefowi Filipczykowi z żądaniem zwrotu kwoty 382 652,63 zł, tj. kwoty uiszczonej tytułem należności z wyroku wydanego przez Sąd Apelacyjny w Łodzi w dniu 24 lutego 2006 r., pomniejszonej o kwotę 19 000,00 zł, objętą wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2007 r. Wobec faktu nieuiszczenia przez Józefa Filipczyka żądanej należności powodowie wystąpili przeciwko pozwanemu z powództwem do Sądu Okręgowego w Łodzi o zwrot nienależnego świadczenia.

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2007 r. zasądził od pozwanego Józefa Filipczyka w częściach równych na rzecz powodów Jana Kowalskiego, Elżbiety Konarzewskiej i Alberta Czajki kwotę 382 652,63 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 stycznia 2007 r. tytułem zwrotu nienależnego świadczenia oraz kwotę 26 333,00 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu, zaś w pozostałym zakresie – obejmującym okres biegu odsetek – powództwo oddalił.

W ocenie skarżącego Sąd Okręgowy w Łodzi przy rozpoznawaniu przedmiotowej sprawy dopuścił się naruszeń zarówno prawa procesowego, jak i materialnego.

Zgodnie z treścią art. 398¹⁵ KPC sąd II instancji przy ponownym rozpoznawaniu sprawy przekazanej przez Sąd Najwyższy obowiązany jest do odpowiedniego stosowania przepisu art. 415 KPC, tym samym do orzekania w przedmiocie zwrotu spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu do stanu poprzedniego. Instytucja uregulowana w art. 415 KPC, określana jako restitutio in integrum, zawarta jest również w przepisach dotyczących rygoru natychmiastowej wykonalności (art. 338 KPC). Głównym celem tej instytucji jest likwidacja ujemnych skutków wiążących się dla strony skarżącej prawomocny wyrok z jego wyegzekwowaniem w razie późniejszego uwzględnienia skargi.

Uwzględnienie przez Sąd Najwyższy skargi kasacyjnej i uchylenie zaskarżonego wyroku powoduje, że sąd II instancji obowiązany jest orzec o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego. Uchylenie orzeczenia przez Sąd Najwyższy jest równoznaczne ze stwierdzeniem, że prawomocne orzeczenie sądu II instancji było niezgodne z prawem. Obowiązek rozstrzygnięcia sądu o zwrocie świadczenia lub o przywróceniu do stanu poprzedniego istnieje tylko wtedy, gdy skarżący wystąpi z odpowiednim wnioskiem. Nie wyłącza to możliwości dochodzenia w osobnym procesie, także od Skarbu Państwa, naprawienia szkody poniesionej wskutek wydania lub wykonania wyroku. Wniosek stanowi konieczną przesłankę do orzeczenia w tym przedmiocie. Postępowanie z wniosku przewidzianego w art. 415 KPC jest częścią składową i końcową postępowania toczącego się przed sądem II instancji, nie jest ono odrębnym procesem (wyr. SN z 14.2.1968 r., I PR 441/67, OSNCPiUS 1968, Nr 11, poz. 192).

W przeciwieństwie do unormowania zawartego w art. 415 KPC z 1930 r. w pierwotnym brzmieniu obecnie według art. 415 KPC sąd jest związany wnioskiem restytucyjnym. Zależnie od wyników postępowania co do tego wniosku sąd może go albo uwzględnić, albo oddalić, natomiast wyłączona jest możliwość pozostawienia go bez rozpoznania czy odesłania w tym zakresie do osobnego procesu. Uwzględnienie wniosku następuje w formie orzeczenia o zwrocie zasądzonego i następnie wyegzekwowanego lub spełnionego świadczenia (wyr. SN z 14.2.1968 r. I PR 441/67, OSNCPiUS 1968, Nr 11, poz. 192). Jak wynika z wykładni Sądu Najwyższego, ustawodawca, wprowadzając art. 415 KPC, nawiązał do znanej już poprzednio prawu procesowemu instytucji unormowanej w art. 415 KPC z 1930 r. w pierwotnym brzmieniu. Przepis ten wyraźnie dawał wyraz temu, że nie chodzi o osobny proces – „bez osobnego procesu” (wyr. SN z 14.2.1968 r. I PR 441/67, OSNCPiUS 1968, Nr 11, poz. 192).

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy w wyroku z dnia 25 kwietnia 2007 r. przytoczył orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 25 września 1965 r. (I PR 372/65, OSNCPiUS 1966, Nr 5, poz. 83). Zgodnie z tym wyrokiem Sądu Najwyższego: „przepisy artykułu 338 § 1 i 415 KPC (a także art. 422 § 1), jako przepisy procesowe, nie naruszają przepisów prawa materialnego o świadczeniu niezależnym i nie wyłączają stosowania tych przepisów w sprawie o zwrot spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywrócenie stanu poprzedniego”. Stanowisko to jest także aprobowane szeroko w piśmiennictwie. Sąd Okręgowy w Łodzi słusznie więc uznał – powołując się na te przepisy – że prawo dochodzenia spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia na podstawie prawomocnego wyroku przysługuje stronie w przypadku późniejszego uwzględnienia jej skargi. Uzasadniony i logiczny w ocenie pozwanego jest także wniosek Sądu Okręgowego, zgodnie z którym uchylenie lub zmiana prawomocnego wyroku sprawia, że spełnione na jego podstawie świadczenie staje się nienależne w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Nie sposób jednak podzielić poglądu Sądu Okręgowego, że skutkiem wyroku uchylającego i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania jest odpadnięcie podstawy świadczenia spełnionego w wykonaniu prawomocnego wyroku sądu II instancji. Wskazać trzeba, że roszczenie o zwrot świadczenia powstaje jedynie w wypadku ostatecznego i trwałego odpadnięcia podstawy prawnej. Tymczasem w tej sprawie orzeczenie sądu I instancji zapadło jeszcze przed zakończeniem postępowania głównego, które toczyło się ponownie na skutek przekazania sprawy przez Sąd Najwyższy Przyjąć więc trzeba, że na chwilę wyrokowania przez sąd I instancji świadczenie spełnione przez powodów było świadczeniem należnym i uzasadnionym. Na tym etapie postępowania można zatem stwierdzić, że żądanie strony powodowej jest przedwczesne, a w ocenie pozwanego także bezzasadne. Przedstawiona wyżej argumentacja prowadzi do wniosku, że art. 415 KPC przewiduje możliwość orzeczenia o obowiązku zwrotu spełnionego świadczenia dopiero w razie rozstrzygnięcia co do istoty sprawy. Analogicznie należałoby przyjąć, że skuteczne dochodzenie zwrotu w ramach odrębnego postępowania może nastąpić dopiero po zakończeniu postępowania głównego.

Nie można także zgodzić się z wywodem Sądu Okręgowego, który podniósł, że przyznanie stronie prawa do dysponowania kwotą spełnionego świadczenia przez cały okres trwania postępowania głównego byłoby nielogiczne i sprzeczne z założeniami ustawodawcy, ponieważ jasne jest, że ochrona strony spełniającej świadczenie jest zapewniona przez ogólne przepisy prawa materialnego regulujące obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody, o czym sąd już w uzasadnieniu nie wspomina.

W ocenie pozwanego oczywiste jest, że w przedmiotowej sprawie istniały przesłanki do oddalenia powództwa. Sąd wydał zaskarżony wyrok, błędnie interpretując przywołane przepisy w kontekście zebranego materiału dowodowego. Zdaniem pozwanego powyższe rozważania w sposób wyczerpujący wskazują na to, iż niniejsza apelacja jest uzasadniona i zasługuje na uwzględnienie W przedmiotowej sprawie powodowie, chcąc dochodzić zwrotu spełnionego świadczenia, powinni zatem zgłosić wniosek do Sądu Apelacyjnego w Łodzi, rozpoznającego sprawę na skutek uchylenia jego wyroku przez Sąd Najwyższy wyrokiem wydanym w sprawie II CSK 290/06. Mając na uwadze powyższe, wnoszę jak na wstępie.

W załączeniu:

1. 3 odpisy apelacji;
2. Dowód uiszczenia opłaty sądowej od apelacji w wysokości 19 133 zł;
3. Pełnomocnictwo wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej w wysokości 17 zł.

Anna Walewska
radca prawny