Aktualności

Egzamin na aplikację – pytania z KC z opracowaniem

Prawo cywilne – pytania na aplikacje z komentarzem
Pytania pochodzą z egzaminów wstępnych na: aplikację adwokacką/radcowską (A/R) oraz notarialną (N), które odbyły się 24.9.2016 r.
Pytania opracował: Rafał Maciąg – prawnik 

1. (A/R) Zgodnie z KC, jeżeli powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego, warunek rozwiązujący przeciwny ustawie:
A. uważa się za niezastrzeżony,
B. pociąga za sobą nieważność dokonanej pod tym warunkiem czynności prawnej,
C. pociąga za sobą nieważność dokonanej pod tym warunkiem czynności prawnej, chyba że sprzeciwiają się temu zasady współżycia społecznego.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 94 w zw. z art. 89 KC)
Zgodnie z art. 89 KC, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego, tj. warunku. Warunek zamieszczony w treści czynności prawnej należy zatem do postanowień podmiotowo istotnych (accidentalia negotii) takiej czynności[1]. Ziszczenie się warunku nie ma mocy wstecznej, chyba że inaczej zastrzeżono (art. 90 KC). Jeżeli strona, której zależy na nieziszczeniu się warunku, przeszkodzi w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego ziszczeniu się warunku, następują skutki takie, jakby warunek się ziścił (art. 93 § 1 KC). Jeżeli strona, której zależy na ziszczeniu się warunku, doprowadzi w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego do ziszczenia się warunku, następują skutki takie, jakby warunek się nie ziścił (art. 93 § 2 KC). Warunek niemożliwy, jak również warunek przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego pociąga za sobą nieważność czynności prawnej, gdy jest zawieszający; uważa się za niezastrzeżony, gdy jest rozwiązujący (art. 94 KC). Dopuszczalne jest zastrzeganie w treści czynności prawnej więcej niż jednego warunku. Zastrzeżone warunki mogą być ukształtowane kumulatywnie lub alternatywnie.

Zgodnie z powyższym można wyróżnić następujące rodzaje warunków:

1)  warunek zawieszający;
2)  warunek rozwiązujący;
3)  warunek niemożliwy;
4)  warunek przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego (warunek zabroniony).

Wyrok SA w Warszawie z 4.11.2016 r., VI ACa 1123/15:
„Warunkiem w rozumieniu art. 89 KC jest zdarzenie przyszłe i niepewne, nie zaś zespół działań i okoliczności wyłącznie zależnych od strony”.

Wyrok SO w Krakowie z 13.11.2013 r., II Ca 1005/13:
„O niemożliwości warunku można mówić wówczas, gdy – oceniając rzeczywistość obiektywnie – zdarzenie, któremu nadano rangę warunku, nie może wystąpić. W takiej sytuacji traci sens cała czynność. Istotą czynności warunkowej jest bowiem to, iż powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej uzależnione jest od zdarzenia, którego wystąpienie jest niepewne. W sposób oczywisty element wymaganej niepewności odpada wówczas, gdy w świetle posiadanej wiedzy oraz doświadczenia życiowego wiadomo, iż zdarzenie, któremu nadano rangę warunku, nie nastąpi”.

2. (A/R) Zgodnie z KC, jeżeli ustawa, orzeczenie sądu lub decyzja innego organu państwowego albo czynność prawna oznacza termin w latach nie określając sposobu jego obliczania, a ciągłość terminu nie jest wymagana, rok liczy się:
A.
za dni trzysta sześćdziesiąt pięć, a w latach przestępnych trzysta sześćdziesiąt sześć,
B. za dni trzysta sześćdziesiąt pięć,
C. za dni trzysta sześćdziesiąt.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 114 w zw. z art. 110 KC)
Jeżeli ustawa, orzeczenie sądu lub decyzja innego organu państwowego albo czynność prawna oznacza termin nie określając sposobu jego obliczania, stosuje się przepisy art. 111-116 KC (art. 110 KC). Termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia (art. 111 § 1 KC). Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło (art. 111 § 2 KC). Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca (art. 112 zd. 1 KC). Jeżeli termin jest oznaczony na początek, środek lub koniec miesiąca, rozumie się przez to pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca (art. 113 § 1 KC). Termin półmiesięczny jest równy piętnastu dniom (art. 113 § 2 KC). Jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni trzydzieści, a rok za dni trzysta sześćdziesiąt pięć (art. 114 KC). Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą (art. 115 KC). Jeżeli skutki czynności prawnej mają powstać w oznaczonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku zawieszającym (art. 116 § 1 KC). Jeżeli skutki czynności prawnej mają ustać w oznaczonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku rozwiązującym (art. 116 § 2 KC).

Wyróżnić można terminy:
1)  których nadejście jest pewne i pewna jest chwila ich nadejścia;
2)  których nadejście jest pewne, ale niepewna jest chwila ich nadejścia.

Należy też podkreślić, że sposoby obliczania terminów zawarte w art. 110-116 KC znajdują zastosowanie również przy obliczaniu terminów wskazanych w innych aktach prawnych z zakresu prawa prywatnego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Wyrok SA w Poznaniu z 13.3.2007 r., I ACa 114/07:
„Wola stron nie może przekształcić zdarzenia niepewnego w pewne, a tylko zdarzenie przyszłe i pewne spełnia kryteria terminu w rozumieniu art. 110 KC”.

Postanowienie SN z 14.6.2005 r., V CZ 63/05,:
„Artykuł 112 KC, do którego odsyła art. 165 § 1 KPC ma zastosowanie tylko przy terminach ciągłych, a taki charakter mają terminy procesowe. Do ich obliczania nie można stosować art. 114 KC, który określa sposób obliczania terminu oznaczonego w miesiącach i latach, gdy ciągłość terminu nie jest wymagana”.

3. (A/R) Zgodnie z KC, bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym:
A.
roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie,
B. roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najpóźniej możliwym terminie,
C. ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 120 § 2 KC)
Artykuł 117 KC stanowi, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata (art. 118 KC). Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną (art. 119 KC). Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 KC). Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia (art. 120 § 2 KC). Początek biegu terminu przedawnienia nie jest uzależniony od istnienia po stronie uprawnionej lub zobowiązanej wiedzy, że bieg terminu przedawnienia się rozpoczął lub że termin ten już upłynął.

Wyrok SN z 28.10.2016 r., I CSK 661/15:
„Konstrukcja przepisów o przedawnieniu roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych jest zasadniczo różna od zasady ogólnej przyjętej w art. 120 § 1 KC, ponieważ odrywa się od wymagalności roszczenia. Ustawa nie definiuje pojęcia wymagalności. Przyjmuje się, że przez wymagalność należy rozumieć stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności (pierwszą chwilę, z której upływem wierzyciel może domagać się od dłużnika spełnienia świadczenia) albo też, iż jest to ostatni dzień, w którym dłużnik może spełnić świadczenie w sposób zgodny z treścią zobowiązania. Jest to stan potencjalny o charakterze obiektywnym, którego początek następuje w chwili, gdy wierzytelność zostaje uaktywniona. Roszczenia mogą uzyskać przymiot wymagalności – w dniu oznaczonym przez ustawę lub czynność prawną, albo w dniu wynikającym z właściwości zobowiązania, w tym również niezwłocznie po jego powstaniu”.

4. (A/R) Zgodnie z KC, współwłaściciel sprawujący zarząd rzeczą wspólną:
A.
nie może żądać od pozostałych współwłaścicieli wynagrodzenia z tytułu sprawowania zarządu, o ile uprzednio nie zostało to uregulowane w umowie pomiędzy współwłaścicielami,
B. może żądać od pozostałych współwłaścicieli wynagrodzenia z tytułu sprawowania zarządu odpowiadającego uzasadnionemu nakładowi jego pracy, chyba że rzecz wspólna nie przynosi żadnych pożytków,
C. może żądać od pozostałych współwłaścicieli wynagrodzenia z tytułu sprawowania zarządu odpowiadającego uzasadnionemu nakładowi jego pracy.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 205 KC)
Zgodnie z art. 200 KC, każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną. Do czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. W braku takiej zgody każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności (art. 201 KC). Jeżeli większość współwłaścicieli postanawia dokonać czynności rażąco sprzecznej z zasadami prawidłowego zarządu rzeczą wspólną, każdy z pozostałych współwłaścicieli może żądać rozstrzygnięcia przez sąd (art. 202 KC). Każdy ze współwłaścicieli może wystąpić do sądu o wyznaczenie zarządcy, jeżeli nie można uzyskać zgody większości współwłaścicieli w istotnych sprawach dotyczących zwykłego zarządu albo jeżeli większość współwłaścicieli narusza zasady prawidłowego zarządu lub krzywdzi mniejszość (art. 203 KC). Współwłaściciel sprawujący zarząd rzeczą wspólną może żądać od pozostałych współwłaścicieli wynagrodzenia odpowiadającego uzasadnionemu nakładowi jego pracy (art. 205 KC). Dotyczy to zarówno wypadku, gdy jeden ze współwłaścicieli został powołany do wykonywania zarządu przez samych współwłaścicieli, jak i w wypadku, gdy sprawuje on zarząd faktyczny. Każdy ze współwłaścicieli niesprawujących zarządu rzeczą wspólną może żądać w odpowiednich terminach rachunku z zarządu (art. 208 KC). Odnosząc powyższe uregulowania  do współwłasności nieruchomości należy przytoczyć treść art. 939 § 1 KPC, zgodnie z którym zarządca może żądać wynagrodzenia oraz zwrotu wydatków, które w związku z zarządem poniósł z własnych funduszów. Wysokość wynagrodzenia sąd określi odpowiednio do nakładu pracy i dochodowości nieruchomości.

5. (A/R) Zgodnie z KC, jeżeli zostało zastrzeżone, że jednej lub obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne):
A.
oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne, niezależnie od tego, czy strona odstępująca zapłaciła odstępne; drugiej stronie przysługuje w takim przypadku roszczenie o zapłatę odstępnego,
B. oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego,
C. oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wtedy, gdy odstępne zostało zapłacone przed złożeniem oświadczenia o odstąpieniu i druga strona wyraziła zgodę na odstąpienie od umowy.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 396 KC)
Artykuł 395 KC stanowi, że można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie (§ 1). W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie (§ 2). Jeżeli zostało zastrzeżone, że jednej lub obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne), oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego (art. 396 KC). „Celem odstępnego jest wzmocnienie osłabionej prawem odstąpienia więzi między stronami. Zmusza to uprawnionego do odstąpienia, do liczenia się z wydatkiem. Natomiast druga strona, której rachuby na utrzymanie umowy zawiodły, otrzymuje odstępne na pokrycie ewentualnych kosztów zawarcia zniweczonej umowy. Odstępnemu przypisuje się funkcję odszkodowania za niedojście umowy do skutku”[2].

Wyrok SA w Warszawie z 16.1.2014 r., VI ACa 829/13:
„Bezskuteczne jest odstąpienie od umowy, jeżeli nie towarzyszy mu zapłata odstępnego, ale dopuszczalne jest ponowienie oświadczenia, jednocześnie z zapłatą sumy pieniężnej”.

6. (A/R) Zgodnie z KC, sąd może orzec przepadek świadczenia na rzecz Skarbu Państwa:
A.
jeżeli świadczenie to zostało świadomie spełnione w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub w celu niegodziwym; jeżeli przedmiot świadczenia został zużyty lub utracony, przepadkowi może ulec jego wartość,
B. jeżeli świadczenie to zostało świadomie spełnione w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub w celu niegodziwym; jeżeli przedmiot świadczenia został zużyty lub utracony, roszczenie Skarbu Państwa wygasa,
C. jeżeli świadczenie to zostało nawet nieświadomie spełnione w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub w celu niegodziwym; jeżeli przedmiot świadczenia został zużyty lub utracony, przepadkowi może ulec jego wartość, ale jedynie wówczas, gdy zobowiązany miał świadomość obowiązku zwrotu świadczenia.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 412 KC)
Sąd może orzec przepadek świadczenia na rzecz Skarbu Państwa[3], jeżeli świadczenie to zostało świadomie spełnione w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub w celu niegodziwym. Jeżeli przedmiot świadczenia został zużyty lub utracony, przepadkowi może ulec jego wartość (art. 412 KC).

Na gruncie prawa karnego, zgodnie z art. 44 KK, sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa (§ 1). Sąd może orzec, a w wypadkach wskazanych w ustawie orzeka, przepadek przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa (§ 2). Jeżeli orzeczenie przepadku określonego w art. 44 § 2 KK byłoby niewspółmierne do wagi popełnionego czynu, sąd zamiast przepadku może orzec nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa (§ 3). Jeżeli orzeczenie przepadku określonego w art. 44 § 1 lub § 2 KK nie jest możliwe, sąd może orzec przepadek równowartości przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa lub przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa (§ 4). Przepadku przedmiotów określonych w art. 44 § 1 lub 2 KK nie orzeka się, jeżeli podlegają one zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi (§ 5). W razie skazania za przestępstwo polegające na naruszeniu zakazu wytwarzania, posiadania, obrotu, przesyłania, przenoszenia lub przewozu określonych przedmiotów, sąd może orzec, a w wypadkach przewidzianych w ustawie orzeka, ich przepadek (§ 6). Jeżeli przedmioty wymienione w art. 44 § 2 lub § 6 KK nie stanowią własności sprawcy, ich przepadek można orzec tylko w wypadkach przewidzianych w ustawie; w razie współwłasności orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy lub przepadek równowartości tego udziału (§ 7). Objęte przepadkiem przedmioty przechodzą na własność Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku (§ 8).

Na podstawie art. 412 KC można wyróżnić cztery sytuacje:

  • świadomie realizowane zachowanie zabronione przez ustawę;
  • nieświadomie realizowane zachowanie zabronione przez ustawę (zachowania te mogą także być zarazem niegodziwe);
  • świadomie realizowane zachowanie prowadzące do niegodziwych stanów rzeczy;
  • nieświadomie realizowane zachowanie prowadzące do niegodziwych stanów rzeczy.

Wyrok SA w Warszawie z 28.10.2005 r., VI ACa 490/05, Apel.-W-wa 2006/3/28:
„Podstawą do odstąpienia o orzeczeniu przepadku świadczenia (art. 412 KC) może być dobra wiara odbiorcy świadczenia, który nie ma świadomości niegodziwości transakcji”.

7. (A/R) Zgodnie z KC, kto zabił lub zranił cudze zwierzę w celu odwrócenia od siebie lub od innych niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio od tego zwierzęcia, ten nie jest odpowiedzialny za wynikłą stąd szkodę:
A. w każdej sytuacji, gdy niebezpieczeństwa sam nie wywołał, a niebezpieczeństwu nie można było inaczej zapobiec,
B. jeżeli niebezpieczeństwa sam nie wywołał, a niebezpieczeństwu nie można było inaczej zapobiec i jeżeli ratowane dobro jest oczywiście ważniejsze aniżeli dobro naruszone,
C. jeżeli niebezpieczeństwa sam nie wywołał i jeżeli ratowane dobro jest oczywiście ważniejsze aniżeli dobro naruszone, nawet jeżeli niebezpieczeństwu można było inaczej zapobiec.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 424 KC)
Zgodnie z treścią art. 423 KC, ten kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi. Z kolei o tzw. stanie wyższej konieczności mowa w art. 424 KC, zgodnie z którym ten kto zniszczył lub uszkodził cudzą rzecz albo zabił lub zranił cudze zwierzę w celu odwrócenia od siebie lub od innych niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio od tej rzeczy lub zwierzęcia, nie jest odpowiedzialny za wynikłą stąd szkodę, jeżeli niebezpieczeństwa sam nie wywołał, a niebezpieczeństwu nie można było inaczej zapobiec i jeżeli ratowane dobro jest oczywiście ważniejsze aniżeli dobro naruszone. Wyłączenie bezprawności działania sprawcy na podstawie art. 424 KC dotyczy tylko szkód w mieniu. Ponadto uważa się, że przepis art. 424 KC uchyla bezprawność zachowania sprawcy, o ile nie ciążył na nim szczególny obowiązek ochrony określonego mienia. Należy także przypomnieć, że o stanie wyższej konieczności stanowi również art. 142 KC[4].

Wyrok SN z 18.4.2002 r., II CK 144/02:
„Przepis art. 424 KC przewiduje istnienie określonych przesłanek powstania stanu wyższej konieczności, wyłączającej odpowiedzialność odszkodowawczą sprawcy szkody. Przewidziany w omawianym przepisie stan zagrożenia winna stwarzać rzecz, a nie – działalność określonego przedsiębiorstwa”.

8. (A/R) Zgodnie z KC, jeżeli świadczenie zostało spełnione do rąk osoby nieuprawnionej do jego przyjęcia, a przyjęcie świadczenia nie zostało potwierdzone przez wierzyciela:
A. dłużnik nie jest zwolniony z zobowiązania w jakimkolwiek zakresie, nawet jeżeli wierzyciel ze świadczenia skorzystał,
B. dłużnik jest zwolniony z zobowiązania w pełnym zakresie, chyba że wiedział, iż spełnia świadczenie do rąk osoby nieuprawnionej,
C. dłużnik jest zwolniony z zobowiązania w takim zakresie, w jakim wierzyciel ze świadczenia skorzystał.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 452 KC)
Jeżeli świadczenie zostało spełnione do rąk osoby nieuprawnionej do jego przyjęcia, a przyjęcie świadczenia nie zostało potwierdzone przez wierzyciela, dłużnik jest zwolniony w takim zakresie, w jakim wierzyciel ze świadczenia skorzystał. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy świadczenie zostało spełnione do rąk wierzyciela, który był niezdolny do jego przyjęcia (art. 452 KC).  W kontekście art. 452 KC należy przypomnieć, że zgodnie z art. 512 KC, dopóki zbywca wierzytelności nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem. Dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie (art. 513 § 1 KC).

Wyrok SN z 23.6.2016 r., V CSK 644/15:
„Artykuł 513 § 1 KC nie wyłącza dopuszczalności podniesienia przez dłużnika w stosunku do cesjonariusza zarzutu opartego na przepisie art. 452 KC. Należy bowiem odróżnić zagadnienie zarzutów opartych na stosunkach prawnych łączących cedenta z cesjonariuszem od skutków prawnych wynikających z tych stosunków w sferze majątkowej cesjonariusza, w sytuacji, w której dłużnik płaci świadczenie do rąk cedenta”.

Wyrok SA w Warszawie z 22.2.2013 r., VI ACa 1154/12:
„Rozwiązanie przyjęte w art. 452 KC jest wyjątkiem od zasady, że w wypadku spełnienia świadczenia do rąk innej osoby, niż wierzyciel albo do rąk wierzyciela nie mającego zdolności do odbioru, zobowiązanie nie jest wykonane ze wszystkimi tego konsekwencjami, niezależnie od dobrej lub złej wiary dłużnika. Jeżeli wierzyciel ma wiedzę o spełnieniu świadczenia do rąk osoby nieuprawnionej i jest to wynikiem uzgodnień pomiędzy wierzycielem, dłużnikiem i osobą nieuprawnioną, to mimo, iż w świetle postanowień umowy łączącej wierzyciela i dłużnika nie dochodzi do zmiany umownego sposobu spełnienia świadczenia, wierzyciel, w świetle zasad współżycia społecznego tj. zasady uczciwego obrotu i zaufania do kontrahenta umowy, nie może powoływać się następnie na negatywne konsekwencje, które mogą (lecz nie muszą) wyniknąć z takiego sposobu spełnienia świadczenia”.

9. (A/R) Zgodnie z KC, zobowiązany do wydania cudzej rzeczy, jeżeli obowiązek wydania nie wynika z czynu niedozwolonego ani nie dotyczy rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych, może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu:
A. roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej,
B. roszczeń jedynie o zwrot nakładów na rzecz,
C. roszczeń jedynie o zwrot nakładów koniecznych na rzecz.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 461 KC)
Artykuł 461 § 1 KC stanowi, że zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania). Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych (art. 461 § 2 KC). „Przepis art. 461 § 1 KC nie precyzuje sposobu liczenia nakładów na rzecz. W tej sytuacji zasadne jest odwołanie się w tej mierze do przepisów dotyczących prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia”[5].

Wyrok SN z 17.9.2015 r., II CSK 755/14:

„Uprawniony do zatrzymania rzeczy (art. 461 § 1 KC) nie jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z niej i pobieranie pożytków, jeżeli przez czas zatrzymania był dzierżycielem (art. 338 KC)”.

Wyrok SA w Gdańsku z 10.6.2014 r., V ACa 907/13:
„Uważa się, poszukując ratio legis wyłączeń od prawa zatrzymania, że w tych sytuacjach ustawodawca uznał, iż interes wierzyciela przemawiający za wydaniem rzeczy jest silniejszy niż interes dłużnika w uzyskaniu zaspokojenia lub zabezpieczenia jego roszczeń związanych z rzeczą i przeważa nad potrzebą szczególnej ochrony dłużnika”.

Wyrok SN z 29.8.2013 r., I CSK 711/12:
„Posiadaczowi przysługuje prawo wystąpienia z roszczeniem o zwrot nakładów po wystąpieniu właściciela z roszczeniem windykacyjnym, gdyż tylko przy takim założeniu, instytucja prawa zatrzymania zachowuje swoją praktyczną wartość. Spełniona jest wówczas również racja prawna przepisu art. 461 § 1 KC, bowiem względy słuszności wymagają, aby żadna ze stron nie została zmuszona do wykonania swojego zobowiązania bez jednoczesnego otrzymania lub co najmniej zabezpieczenia spełnienia świadczenia, które jej się należy od drugiej strony, zwłaszcza gdy pomiędzy rzeczą, którą się zatrzymuje a wierzytelnością istnieje związek”.

10. (A/R) Zgodnie z KC, osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu):
A. przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią bez zgody dłużnika,
B. przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika,
C. przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią bez zgody wierzyciela, pod warunkiem, że osoba trzecia jest wypłacalna.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 519 § 1 i 2 pkt 1 KC)
Artykuł 519 § 1 i 2 KC stanowi, że osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu). Przejęcie długu może nastąpić:

1) przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika; oświadczenie dłużnika może być złożone którejkolwiek ze stron;
2) przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela; oświadczenie wierzyciela może być złożone którejkolwiek ze stron; jest ono bezskuteczne, jeżeli wierzyciel nie wiedział, że osoba przejmująca dług jest niewypłacalna.

Każda ze stron, które zawarły umowę o przejęcie długu, może wyznaczyć osobie, której zgoda jest potrzebna do skuteczności przejęcia, odpowiedni termin do wyrażenia zgody; bezskuteczny upływ wyznaczonego terminu jest jednoznaczny z odmówieniem zgody (art. 520 KC). Jeżeli skuteczność umowy o przejęcie długu zależy od zgody dłużnika, a dłużnik zgody odmówił, umowę uważa się za niezawartą (art. 521 § 1 KC). Jeżeli skuteczność umowy o przejęcie długu zależy od zgody wierzyciela, a wierzyciel zgody odmówił, strona, która według umowy miała przejąć dług, jest odpowiedzialna względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał spełnienia świadczenia (art. 521 § 2 KC). Umowa o przejęcie długu powinna być pod nieważnością zawarta na piśmie. To samo dotyczy zgody wierzyciela na przejęcie długu (art. 522 KC). Przejmującemu dług przysługują przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które miał dotychczasowy dłużnik, z wyjątkiem zarzutu potrącenia z wierzytelności dotychczasowego dłużnika (art. 524 § 1 KC). Przejmujący dług nie może powoływać się względem wierzyciela na zarzuty wynikające z istniejącego między przejmującym dług a dotychczasowym dłużnikiem stosunku prawnego, będącego podstawą prawną przejęcia długu; nie dotyczy to jednak zarzutów, o których wierzyciel wiedział (art. 524 § 2 KC). Jeżeli wierzytelność była zabezpieczona poręczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osobę trzecią, poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą przejęcia długu, chyba że poręczyciel lub osoba trzecia wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia (art. 525 KC).

Wyrok SA w Poznaniu z 28.1.2015 r., I ACa 894/14:
„Przejęcie długu jest czynnością o charakterze abstrakcyjnym. W ramach translatywnej zmiany dłużnika dają się wyróżnić trzy relacje prawne. Pierwszą stanowi główny stosunek prawny między dłużnikiem i wierzycielem, będący źródłem przejmowanego obowiązku. Drugi stosunek prawny wynika z umowy przejęcia długu, przy czym może on wiązać przejemcę i dłużnika (art. 519 § 2 pkt 2 KC) lub przejemcę i wierzyciela (art. 519 § 2 pkt 1 KC). Wreszcie trzecią płaszczyznę tworzy stosunek prawny leżący u podstaw zmiany dłużnika. Ten wewnętrzny stosunek kauzalny występuje w trzech konfiguracjach podmiotowych. Stosunek przyczynowy może łączyć: 1) przejemcę i wierzyciela, 2) przejemcę i dłużnika lub 3) przejemcę i osobę trzecią”.

11. (A/R) Zgodnie z KC, jeżeli w ramach umowy dostawy, surowce lub materiały niezbędne do wykonania przedmiotu dostawy a dostarczane przez odbiorcę są nieprzydatne do prawidłowego wykonania przedmiotu dostawy:
A. dostawca obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o tym odbiorcę,
B. dostawca obowiązany jest z mocy prawa niezwłocznie nabyć na koszt odbiorcy surowce lub materiały przydatne do prawidłowego wykonania przedmiotu dostawy,
C. umowa dostawy wygasa z mocy samego prawa.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 607 KC)
Przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny (art. 605 KC). Umowa dostawy powinna być stwierdzona pismem (art. 606 KC). Jeżeli surowce lub materiały niezbędne do wykonania przedmiotu dostawy a dostarczane przez odbiorcę są nieprzydatne do prawidłowego wykonania przedmiotu dostawy, dostawca obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o tym odbiorcę (art. 607 KC). Jeżeli w umowie zastrzeżono, że wytworzenie zamówionych rzeczy ma nastąpić z surowców określonego gatunku lub pochodzenia, dostawca powinien zawiadomić odbiorcę o ich przygotowaniu do produkcji i jest obowiązany zezwolić odbiorcy na sprawdzenie ich jakości (art. 608 § 1 KC). Jeżeli w umowie zastrzeżono, że wytworzenie zamówionych rzeczy ma nastąpić w określony sposób, dostawca jest obowiązany zezwolić odbiorcy na sprawdzenie procesu produkcji (art. 608 § 2 KC).

Wyrok SN z 9.2.2005 r., II CK 423/04, http://www.sn.pl:
„Dwuletni termin przedawnienia przewidziany w art. 554 KC stosuje się także do umowy dostawy”.

12. (A/R) Zgodnie z KC, jeżeli w ramach umowy o dzieło, przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może:
A.
odstąpić od umowy jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła, ale dopiero po bezskutecznym upływie wyznaczonego przyjmującemu zamówienie dodatkowego terminu do wykonania dzieła,
B. bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić, ale dopiero po upływie terminu do wykonania dzieła,
C. bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 635 KC)
Przepisy dotyczące umowy o dzieło zawarte są w art. 627-646 KC.

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 KC). Jeżeli materiałów na wykonanie dzieła dostarcza zamawiający, przyjmujący zamówienie powinien ich użyć w sposób odpowiedni oraz złożyć rachunek i zwrócić niezużytą część (art. 633 KC). Jeżeli materiał dostarczony przez zamawiającego nie nadaje się do prawidłowego wykonania dzieła albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu, przyjmujący zamówienie powinien niezwłocznie zawiadomić o tym zamawiającego (art. 634 KC). Jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła (art. 635 KC) niezależnie od stopnia zaawansowania prac[6]. Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie (art. 636 § 1 KC). Jeżeli zamawiający sam dostarczył materiału, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła (art. 636 § 2 KC).

Wyrok SN z 15.11.2016 r., III CSK 397/15:
„1. Norma art. 635 KC przyznaje zamawiającemu uprawnienie do natychmiastowego odstąpienia od umowy po spełnieniu przesłanki tak znacznego opóźnienia w wykonaniu dzieła przez przyjmującego zlecenie, że nie jest prawdopodobne, by zdołał je ukończyć w czasie umówionym. Przepis ten stanowi lex specialis w stosunku do art. 491 § 1 KC tylko w takim zakresie, że nie jest konieczne zastrzeżenie dodatkowego terminu do wykonania dzieła, jak również nie wymaga, by opóźnienie było kwalifikowane w kategoriach zwłoki. Bez znaczenia pozostają też przyczyny, z powodu których dzieło nie zostało wykonane, chyba że leżą one po stronie zamawiającego. Zgodnie z art. 6 KC obowiązek udowodnienia okoliczności wskazujących na istnienie prawdopodobieństwa nie ukończenia dzieła w terminie spoczywa na zamawiającym.
2. Terminy wykonania dzieła mogą wynikać z umowy albo z właściwości dzieła. Art. 635 KC odnosi wykonanie do dzieła, a więc do dzieła w rozumieniu art. 627 KC, czyli rezultatu pracy przyjmującego wykonanie dzieła. Literalna wykładnia omawianego przepisu wskazuje na rozumienie terminu jako terminu wykonania całego dzieła a nie jego części składowych. Ma on charakter względnie obowiązujący, a więc możliwe jest także wprowadzenie postanowień umownych tego rodzaju, że opóźnienie w wykonaniu dzieła daje zamawiającemu prawo do natychmiastowego odstąpienia od umowy także w razie niewykonania w terminie poszczególnych jego etapów. Ponieważ prawo do natychmiastowego odstąpienia od umowy stanowi szczególne uprawnienie zamawiającego i co do zasady art. 635 KC dotyczy całego dzieła i terminu końcowego jego wykonania, modyfikacja terminu polegająca na uprawnieniu do odstąpienia od umowy z powodu uchybienia terminowi wykonania jednego z etapów dzieła musi być wyraźna i jasno wyrażać wolę stron. Z postanowień umownych powinno zatem wynikać, że postanowienie o odstąpieniu od umowy z tej przyczyny dotyczy ustawowego prawa odstąpienia określonego w art. 635 KC, chociażby przez odwołanie do przesłanki nieprawdopodobieństwa ukończenia danego etapu wykonania dzieła w terminie lub nieukończenia dalszych etapów w terminie z powodu uchybienia terminowi wykonania etapu poprzedniego. Jest to istotne dla rozróżnienia czy chodzi o prawo odstąpienia, którego podstawę stanowi umowa i którego skuteczność jest uzależniona od zastrzeżenia końcowego terminu odstąpienia, czy też chodzi o modyfikację terminu końcowego wykonania dzieła, którego dotyczy ustawowe prawo odstąpienia określone w art. 635 KC. W razie nieskuteczności umownego prawa odstąpienia lub braku przesłanek z art. 635 KC zastosowanie może mieć art. 491 § 1 KC przewidujący konieczność zastrzeżenia dodatkowego terminu do wykonania dzieła, albo art. 491 § 2 KC w razie przyjęcia przez strony podzielności przedmiotu umowy”.

13. (A/R) Zgodnie z KC, prawo wykonawcy (generalnego wykonawcy) do żądania od inwestora gwarancji zapłaty w ramach umowy o roboty budowlane:
A.
może być przez czynność prawną ograniczone, ale nie może zostać wyłączone,
B. nie może być przez czynność prawną wyłączone ani ograniczone,
C. może być przez czynność prawną wyłączone bądź ograniczone.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 6492 § 1 KC)
Zgodnie z art. 6491 § 1-3 KC, gwarancji zapłaty za roboty budowlane, zwanej dalej „gwarancją zapłaty”, inwestor udziela wykonawcy (generalnemu wykonawcy) w celu zabezpieczenia terminowej zapłaty umówionego wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych. Gwarancją zapłaty jest gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa, a także akredytywa bankowa lub poręczenie banku udzielone na zlecenie inwestora. Strony ponoszą w równych częściach udokumentowane koszty zabezpieczenia wierzytelności. Nie można przez czynność prawną wyłączyć ani ograniczyć prawa wykonawcy (generalnego wykonawcy) do żądania od inwestora gwarancji zapłaty (art. 6492 § 1 KC). Odstąpienie inwestora od umowy spowodowane żądaniem wykonawcy (generalnego wykonawcy) przedstawienia gwarancji zapłaty jest bezskuteczne (art. 6492 § 2 KC). Wykonawca (generalny wykonawca) robót budowlanych może w każdym czasie żądać od inwestora gwarancji zapłaty do wysokości ewentualnego roszczenia z tytułu wynagrodzenia wynikającego z umowy oraz robót dodatkowych lub koniecznych do wykonania umowy, zaakceptowanych na piśmie przez inwestora (art. 6493 § 1 KC). Udzielenie gwarancji zapłaty nie stoi na przeszkodzie żądaniu gwarancji zapłaty do łącznej wysokości określonej w art. 6493 § 1 KC (art. 6493 § 2 KC). Jeżeli wykonawca (generalny wykonawca) nie uzyska żądanej gwarancji zapłaty w wyznaczonym przez siebie terminie, nie krótszym niż 45 dni, uprawniony jest do odstąpienia od umowy z winy inwestora ze skutkiem na dzień odstąpienia  (art. 6494 § 1 KC). Brak żądanej gwarancji zapłaty stanowi przeszkodę w wykonaniu robót budowlanych z przyczyn dotyczących inwestora (art. 6494 § 2 KC). Inwestor nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania robót budowlanych, jeżeli wykonawca (generalny wykonawca) był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących inwestora. Jednakże w wypadku takim inwestor może odliczyć to, co wykonawca (generalny wykonawca) oszczędził z powodu niewykonania robót budowlanych (art. 6494 § 3 KC).

Gwarancją bankową (ubezpieczeniową) jest jednostronne zobowiązanie gwaranta – banku (ubezpieczyciela), że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank (ubezpieczyciel) ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji – bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku (innego ubezpieczyciela) (por. art. 81 ust. 1 PrBank). O akredytywie bankowej  z kolei stanowi art. 85 PrBank, zgodnie z którym bank, działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu (bank otwierający akredytywę), może zobowiązać się pisemnie wobec osoby trzeciej (beneficjenta), że dokona zapłaty beneficjentowi akredytywy ustalonej kwoty pieniężnej, po spełnieniu przez beneficjenta wszystkich warunków określonych w akredytywie (akredytywa dokumentowa). Akredytywa dokumentowa musi w szczególności zawierać: nazwę i adres zleceniodawcy i beneficjenta, kwotę i walutę akredytywy, termin ważności akredytywy oraz opis dokumentów, po których przedstawieniu beneficjent jest uprawniony do żądania wypłaty w ramach akredytywy. Zobowiązanie banku otwierającego staje się wymagalne z chwilą przedstawienia przez beneficjenta dokumentów zgodnie z warunkami akredytywy (ust. 1-3). W praktyce cechą odróżniającą akredytywę od gwarancji bankowej jest jej funkcja płatnicza, podczas gdy gwarancja bankowa ma na celu przede wszystkim zabezpieczenie wierzytelności. Definicja poręczenia natomiast zawarta jest w art. 876 § 1 i 2 KC i polega na tym, że poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela pisemnie pod rygorem nieważności wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.

14. (N) Zgodnie z KC, jeżeli osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw z braku powołanych do tego organów, sąd ustanawia dla niej:
A. kuratora,
B. nadzorcę sądowego,
C. pełnomocnika.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 42 § 1 KC)
Zgodnie z art. 38 KC, osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie. Jeżeli osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw z braku powołanych do tego organów, sąd ustanawia dla niej kuratora (art. 42 § 1 KC), przy czym przez pojęcie „prowadzenia swoich spraw” należy rozumieć działanie osoby prawnej, do której zalicza się tradycyjnie rozumiane: prowadzenie spraw oraz reprezentację osoby prawnej. Kurator powinien postarać się niezwłocznie o powołanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację (art. 42 § 2 KC). Nie jest on zatem uprawniony do reprezentowania osoby prawnej w czynnościach innych niż związane z powołaniem organów tej osoby lub jej likwidacją[7]. Kuratora dla osoby prawnej ustanawia sąd rejestrowy, w którego okręgu osoba ta ma lub miała ostatnią siedzibę (art. 603 § 1 KPC). Sąd może wszcząć postępowanie z urzędu (art. 603 § 2 KPC). Postanowienie jest skuteczne i wykonalne z chwilą jego ogłoszenia, a gdy ogłoszenia nie było, z chwilą jego wydania (art. 603 § 3 KPC).

Wyrok SA w Warszawie z 2.6.2015 r., I ACa 1549/14:
„Kurator jest przedstawicielem ustawowym osoby prawnej i należy stosować do niego przepisy o przedstawicielstwie. Przedstawicielstwo polega na tym, że przedstawiciel dokonuje w imieniu innej osoby czynności prawnej, która, jeżeli mieści się w granicach umocowania, wywołuje skutki prawne bezpośrednio dla reprezentowanego. Zakres kompetencji (uprawnień) kuratora ustanowionego na podstawie art. 42 KC jest ograniczony do czynności wymienionych w § 2 tego przepisu i określany jest przez sąd w zaświadczeniu dla kuratora. Stosownie do art. 42 § 2 KC kurator powinien postarać się niezwłocznie o powołanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację. Jeżeli okaże się, że niemożliwe jest przywrócenie osobie prawnej możliwości działania przez organy, kurator powinien podjąć działania nakierowane na likwidację osoby prawnej. Chodzi tu o ogół czynności nieodzownych do likwidacji osoby prawnej, czyli do jej wyeliminowania z obrotu prawnego w drodze odpowiedniego postępowania, ze względu na niemożność wyłonienia organów potrzebnych do działania. Jeżeli jednym z celów kurateli ustanowionej na podstawie art. 42 KC jest likwidacja osoby prawnej w razie niemożności wyłonienia organów potrzebnych do działania, to urzeczywistnienie tego celu zakłada uprawnienie kuratora do podjęcia czynności niezbędnych z punktu widzenia tego celu”.

15. (N) Zgodnie z KC, przepisy o skutkach niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych:
A. mają zastosowanie do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami,
B. mają zastosowanie do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami, chyba że przedsiębiorcy postanowią inaczej,
C. nie mają zastosowania do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 74 § 4 KC)
Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, dokumentową albo elektroniczną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności (art. 73 § 1 KC). Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej (art. 73 § 2 KC). Zastrzeżenie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej (art. 74 § 1 KC). Jednakże mimo niezachowania formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej przewidzianej dla celów dowodowych dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo fakt dokonania czynności prawnej jest uprawdopodobniony za pomocą dokumentu (art. 74 § 2 KC). Jeżeli forma pisemna, dokumentowa albo elektroniczna jest zastrzeżona dla oświadczenia jednej ze stron, w razie jej niezachowania dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania tej czynności jest dopuszczalny także na żądanie drugiej strony (art. 74 § 3 KC). Przepisów o skutkach niezachowania formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej przewidzianej dla celów dowodowych nie stosuje się do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami (art. 74 § 4 KC). Uzupełnienie lub zmiana umowy wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia (art. 77 § 1 KC). Jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie wymaga zachowania formy dokumentowej, chyba że ustawa lub umowa zastrzega inną formę (art. 77 § 2 KC). Jeżeli umowa została zawarta w innej formie szczególnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia; natomiast odstąpienie od umowy albo jej wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem (art. 77 § 3 KC).

Wyrok SA w Katowicach z 24.3.2016 r., I ACa 713/15:
„Pismo, o którym mówi art. 74 § 2 KC, nie musi stanowić dowodu dokonania czynności prawnej, lecz jedynie stwarzać podstawy do przypuszczeń, że czynność nastąpiła. Znaczące jest, że przepis stanowi o uprawdopodobnieniu dokonania czynności prawnej, sam fakt jej podjęcia ma być dopiero udowadniany za pomocą zeznań świadków i przesłuchania stron. Początkiem dowodu na piśmie, czyli pismem uprawdopodabniającym dokonanie czynności prawnej może być każdy dokument, którego treść bezpośrednio lub pośrednio wskazuje na fakt dokonania czynności. Uprawdopodobnienie za pomocą pisma nie jest równoznaczne z wymogiem zachowania formy pisemnej. Nie jest konieczne, aby pismo zawierało podpis, czy pochodziło od strony, przeciwko której dowód taki będzie prowadzony. Należy w pełni podzielić prezentowaną w orzecznictwie szeroką możliwość korzystania z różnych środków kwalifikowanych jako początek dowodu na piśmie. Może to być dokument prywatny albo urzędowy, list, dowód wpłaty, wycinek prasowy, wydruk komputerowy, telefaksowy, odbitka faksowa itp.

16. (N) Zgodnie z KC, przedawnieniu ulegają:
A.
wszystkie roszczenia majątkowe, a przepis szczególny nie może stanowić inaczej,
B. roszczenia majątkowe, jeżeli przepis szczególny tak stanowi,
C. roszczenia majątkowe, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 117 § 1 KC)
Artykuł 117 KC stanowi, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu (§ 1). Nie ulegają przedawnieniu prawa podmiotowe, a także inne, poza roszczeniami uprawnienia płynące z praw podmiotowych, czyli prawa kształtujące[8]. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne (§ 2).  Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata (art. 118 KC). Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu (art. 125 § 1 KC).

„Przedawnienie jest instytucją stabilizującą stosunki prawne, jego istotą jest, aby dłużnik nie pozostawał bezterminowo w niepewności, co do swojej sytuacji prawnej. Zarzut przedawnienia ma charakter materialnoprawny, może być podniesiony na każdym etapie postępowania, również w postępowaniu apelacyjnym. Stanowi on prawo podmiotowe dłużnika, dlatego jedynie w wyjątkowych sytuacjach może nie zostać uwzględniony przez sąd i potraktowany, jako nadużycie prawa na podstawie art. 5 KC”[9]. Przepis art. 117 § 1 KC ma charakter ius cogens i w związku z tym nie jest możliwe umowne poddanie rygorowi przedawnienia takich roszczeń, które z mocy prawa nie ulegają przedawnieniu.

17. (N) Zgodnie z KC, jeżeli umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości została zawarta pod warunkiem:
A.
umowa taka jest nieważna,
B. z chwilą spełnienia warunku własność przechodzi na nabywcę,
C. do przeniesienia własności potrzebne jest dodatkowe porozumienie stron obejmujące ich bezwarunkową zgodę na niezwłoczne przejście własności.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 157 § 2 KC)
Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły (art. 155 § 1 KC). Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe (art. 155 § 2 KC). Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, z zapisu zwykłego, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przenoszącej własność zależy od istnienia tego zobowiązania (art. 156 KC). Własność nieruchomości nie może być przeniesiona pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu (art. 157 § 1 KC). Jeżeli umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości została zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, do przeniesienia własności potrzebne jest dodatkowe porozumienie stron obejmujące ich bezwarunkową zgodę na niezwłoczne przejście własności (art. 157 § 2 KC). Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione (art. 158 KC).

Wyrok WSA w Poznaniu z 10.11.2015 r., I SA/Po 750/15:
„1. Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie jest umową nienazwaną, polegającą na zabezpieczeniu wierzytelności poprzez przeniesienie na wierzyciela własności oznaczonej rzeczy z równoczesnym jego zobowiązaniem do korzystania z niej w sposób określony w umowie i do powrotnego przeniesienia własności rzeczy na dłużnika, po zaspokojeniu zabezpieczonej wierzytelności. Ze względu na zakaz przenoszenia własności nieruchomości pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu (art. 157 § 1 KC), umowa ta jest bezwarunkowa, tzn. że ustanawiając zabezpieczenie, dłużnik przenosi bezwarunkowo własność nieruchomości na wierzyciela (występuje tu skutek rzeczowy), wierzyciel zaś zobowiązuje się pod warunkiem zawieszającym spłaty długu, do powrotnego przeniesienia własności przewłaszczonej nieruchomości na dłużnika, z tym że do powrotnego przejścia własności przedmiotu zabezpieczenia konieczne jest dodatkowe porozumienie stron co do przejścia własności nieruchomości.
2. Przy przewłaszczeniu nieruchomości na zabezpieczenie wierzyciel uzyskuje jej własność bezwarunkowo, stając się powiernikiem dłużnika co do jego nieruchomości. Umowa przewłaszczenia zawiera bowiem w sobie, jeżeli chodzi o oświadczenie dłużnika, podwójny skutek zobowiązująco-rozporządzający, zgodnie z art. 155 § 1 KC. Stanowi ona również podstawę zmiany wpisu w księdze wieczystej. Powiernik ma również możność zbycia nieruchomości. Natomiast stosunkiem prawnym, w oparciu o który dokonujący przewłaszczenia, zachowa posiadanie nieruchomości, podobnie jak w sytuacji rzeczy ruchomych oznaczonych indywidualnie i rodzajowo, jest stosunek użyczenia. Czas trwania użyczenia będzie w tym wypadku oznaczony – pokrywać się będzie z czasem trwania stosunku prawnego, stanowiącego przyczynę przeniesienia własności nieruchomości.
3. Jeżeli strony zawrą umowę przenoszącą własność nieruchomości na zabezpieczenie, to takie przeniesienie ma skutek ostateczny już z chwilą jej zawarcia, a nie później. Umowa przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie przenosi własność tej nieruchomości na wierzyciela, a dłużnik zachowuje prawo posiadania i używania rzeczy. Nie istnieje więc w tym przypadku podział na ostateczne i nieostateczne przeniesienie własności. Przeniesienie własności nieruchomości na zabezpieczenia (jak każde inne przeniesienie własności nieruchomości) musi być dokonane w formie aktu notarialnego i winno zostać wpisane w księdze wieczystej”.

18. (N) Zgodnie z KC, oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste na okres krótszy niż dziewięćdziesiąt dziewięć lat:
A.
jest dopuszczalne na okres co najmniej lat trzydziestu, w wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na okres dziewięćdziesięciu dziewięciu lat,
B. jest dopuszczalne na okres co najmniej lat czterdziestu, w wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na okres dziewięćdziesięciu dziewięciu lat,
C. jest zawsze dopuszczalne.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 236 § 1 KC)
Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa a położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym, i osobom prawnym (art. 232 § 1 KC). W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków (art. 232 § 2 KC). W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać (art. 233 KC). Do oddania gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości (art. 234 KC). Budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste (art. 235 § 1 KC). Przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym (art. 235 § 2 KC). Oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste następuje na okres dziewięćdziesięciu dziewięciu lat. W wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na dziewięćdziesiąt dziewięć lat, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co najmniej jednak na lat czterdzieści (art. 236 § 1 KC). W ciągu ostatnich pięciu lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu wieczysty użytkownik może żądać jego przedłużenia na dalszy okres od czterdziestu do dziewięćdziesięciu dziewięciu lat; jednakże wieczysty użytkownik może wcześniej wystąpić z takim żądaniem, jeżeli okres amortyzacji zamierzonych na użytkowanym gruncie nakładów jest znacznie dłuższy aniżeli czas, który pozostaje do upływu zastrzeżonego w umowie terminu. Odmowa przedłużenia jest dopuszczalna tylko ze względu na ważny interes społeczny (art. 236 § 2 KC). Umowa o przedłużenie wieczystego użytkowania powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (art. 236 § 3 KC). Do przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości (art. 237 KC). Wieczysty użytkownik uiszcza przez czas trwania swego prawa opłatę roczną (art. 238 KC). Sposób korzystania z gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego użytkownika powinien być określony w umowie (art. 239 § 1 KC).

Wyrok SA w Warszawie z 15.1.2014 r., I ACa 1026/13:
„Sam fakt istnienia zaległości podatkowych po stronie użytkownika wieczystego, czy też zaległości w opłatach z tytułu użytkowania wieczystego wierzytelności nie ma wpływu na ocenę zasadności odmowy przedłużenia użytkowania wieczystego w świetle art. 236 § 2 KC. W szczególności nie należy utożsamiać klauzuli ważnego interesu społecznego, o której mowa w art. 236 § 2 KC, z interesem fiskalnym organów państwa związanych z poborem należności podatkowych, czy też interesem majątkowym związanym z realizacją wierzytelności z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste”.

19. (N) Zgodnie z KC, ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości może nastąpić:
A.
w drodze umowy, przy czym forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia osoby, na rzecz której prawo to jest ustanawiane,
B. w drodze umowy zawartej w zwykłej formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi,
C. w drodze umowy, przy czym forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 245 § 2 zd. 2 KC)
Zgodnie z art. 244 § 1 KC, ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności (art. 245 § 1 KC). Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia (art. 245 § 2 KC). Do przeniesienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości potrzebna jest umowa między uprawnionym a nabywcą oraz – jeżeli prawo jest ujawnione w księdze wieczystej – wpis do tej księgi, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 2451 KC).

Wyrok SA w Łodzi z 18.5.2016 r., I ACa 1620/15:
„Do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego w postaci hipoteki umownej może dojść wyłącznie w drodze umowy, a zatem dwustronnej czynności prawnej. Stosowną umowę zawiera właściciel obciążonej nieruchomości i nabywca prawa. Właściciel oświadcza swoją wolę obciążenia nieruchomości poprzez ustanowienie oznaczonego prawa rzeczowego, a jego kontrahent oświadcza wolę nabycia ustanowionego prawa. W świetle przepisu art. 245 § 2 KC, jedynie oświadczenie właściciela, który prawo ustanawia, musi być złożone z zachowaniem formy aktu notarialnego. Umowa ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego może zatem składać się z oświadczeń woli złożonych w różnym czasie i w różnej formie. Nabywca prawa może nawet złożyć swoje oświadczenie woli przez czynności dorozumiane (art. 60 KC). W żadnym jednak razie nie można oświadczenia woli właściciela nieruchomości o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego traktować jako jednostronnej (wystarczającej) czynności prawnej”.

20. (N) Zgodnie z KC, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej bez wynagrodzenia, jeżeli:
A.
służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie,
B. wskutek zmiany stosunków służebność gruntowa stała się dla niego szczególnie uciążliwa,
C. służebność gruntowa była niewykonywana przez pięć lat.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 295 KC)
Służebność gruntowa polega na tym, że nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części (art. 285 § 1 i 2 KC). Zakres służebności gruntowej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według zasad współżycia społecznego przy uwzględnieniu zwyczajów miejscowych (art. 287 KC). Służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej (art. 288 KC). W braku odmiennej umowy obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej obciąża właściciela nieruchomości władnącej (art. 289 § 1 KC). Jeżeli obowiązek utrzymywania takich urządzeń został włożony na właściciela nieruchomości obciążonej, właściciel odpowiedzialny jest także osobiście za wykonywanie tego obowiązku. Odpowiedzialność osobista współwłaścicieli jest solidarna (art. 289 § 2 KC). W razie podziału nieruchomości władnącej służebność utrzymuje się w mocy na rzecz każdej z części utworzonych przez podział; jednakże gdy służebność zwiększa użyteczność tylko jednej lub kilku z nich, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zwolnienia jej od służebności względem części pozostałych (art. 290 § 1 KC). W razie podziału nieruchomości obciążonej służebność utrzymuje się w mocy na częściach utworzonych przez podział; jednakże gdy wykonywanie służebności ogranicza się do jednej lub kilku z nich, właściciele pozostałych części mogą żądać ich zwolnienia od służebności (art. 290 § 2 KC). Jeżeli wskutek podziału nieruchomości władnącej albo nieruchomości obciążonej sposób wykonywania służebności wymaga zmiany, sposób ten w braku porozumienia stron będzie ustalony przez sąd (art. 290 § 3 KC). Jeżeli po ustanowieniu służebności gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać za wynagrodzeniem zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej (art. 291 KC). Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio (art. 292 KC). Służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć (art. 293 § 1 KC). Jeżeli treść służebności gruntowej polega na obowiązku nieczynienia, przepis powyższy stosuje się tylko wtedy, gdy na nieruchomości obciążonej istnieje od lat dziesięciu stan rzeczy sprzeczny z treścią służebności (art. 293 § 2 KC). Właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej (art. 294 KC). Jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia (art. 295 KC). Roszczenie przewidziane w art. 295 KC jest objęte ochroną z art. 59 KC[10], który stanowi, że w razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia.

Bibliografia:
Kidyba A. (red. nauk.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, wyd. II, Warszawa 2012
Kidyba A. (red. nauk.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, Warszawa 2009
Kidyba A. (red. nauk.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2010
Kidyba A. (red. nauk.), Prawo handlowe, Warszawa 2016

[1] Zob. wyr. SA w Szczecinie z 28.7.2016 r., I ACa 405/16.
[2] Wyr. SA w Warszawie z 11.12.2015 r., VI ACa 1815/14.
[3] „W sprawach o orzeczenie przepadku świadczenia na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 412 KC Skarb Państwa reprezentuje Minister właściwy do spraw finansów publicznych (podległe mu jednostki organizacyjne)” – uchw. SN z 29.6.2000 r., III CZP 19/00, OSP 2001/3/44.
[4]  Właściciel nie może się sprzeciwić użyciu a nawet uszkodzeniu lub zniszczeniu rzeczy przez inną osobę, jeżeli to jest konieczne do odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio dobrom osobistym tej osoby lub osoby trzeciej. Może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody (art. 142 § 1 KC). Przepis powyższy stosuje się także w razie niebezpieczeństwa grożącego dobrom majątkowym, chyba że grożąca szkoda jest oczywiście i niewspółmiernie mniejsza aniżeli uszczerbek, który mógłby ponieść właściciel wskutek użycia, uszkodzenia lub zniszczenia rzeczy (art. 142 § 2 KC).
[5] Wyr. SA we Wrocławiu z 1.12.2015 r., I ACa 1440/15.
[6] Zob. wyr. SA w Białymstoku z 15.3.2016 r., I ACa 934/15.
[7] Post. SA w Katowicach z 3.1.2013 r., I ACz 1135/12.
[8] Zob. wyr. SN z 12.10.2016 r., II CSK 14/16.
[9] Wyr. SA w Szczecinie z 7.12.2016 r., I ACa 546/16.
[10] Zob. wyr. SN z 23.2.2006 r., I CK 389/05.