Jakie są tryby wyłączenia sędziego w procesie karnym? – pytanie
W art. 42 KPK przewidziane są trzy tryby wyłączenia sędziego:
1) na żądanie sędziego;
2) na wniosek strony;
3) z urzędu.
W każdej sytuacji, poza złożeniem przez sędziego oświadczenia o istnieniu podstawy wyłączenia z art. 40 KPK, o wyłączeniu sędziego orzeka sąd, przed którym toczy się dane postępowanie, a w składzie orzekającym w kwestii wyłączenia nie może brać udziału sędzia, którego dotyczy wyłączenie (art. 42 § 4 KPK). Zgodnie z art. 42 § 3 KPK, sędzia, co do którego zgłoszono wniosek o wyłączenie na podstawie art. 41 KPK, może złożyć do akt stosowne oświadczenie na piśmie. Wniosek o wyłączenie rozpoznaje się niezwłocznie, a z chwilą wyłączenia sędziego czynności procesowe dokonane z jego udziałem po złożeniu wniosku stają się bezskuteczne. W praktyce procesowej może dojść do sytuacji, gdy nie jest możliwe utworzenie składu danego sądu, który byłby w stanie rozpoznać wniosek o wyłączenie sędziego. Wobec powyższego, ustawa nakazuje, aby w takiej sytuacji w kwestii wyłączenia sędziego orzekł sąd wyższego rzędu.
Polskie prawo karne procesowe nie przewiduje możliwości wyłączenia sądu, istnieje jednak możliwość, że w wyniku wyłączenia indywidualnie sędziów orzekających w danym sądzie nie będzie możliwości rozpoznania sprawy przez ten sąd. W takiej sytuacji, sąd wyższego rzędu powinien przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu (art. 43 KPK).
Zauważyć należy, że nowelizacja KPK z 11.3.2016 r. dążąc do przeciwdziałania nadużywaniu uprawnień procesowych, wprowadziła do ustawy rozwiązanie, zgodnie z którym wniosek o wyłączenie sędziego oparty na tych samych podstawach faktycznych co wniosek wcześniej rozpoznany pozostawia się bez rozpoznania (art. 41a KPK).
Przepisy dotyczące wyłączenia sędziego stosuje się odpowiednio do wyłączenia ławników i referendarzy, z tym że o wyłączeniu referendarza sąd zawsze orzeka jednoosobowo (art. 44 KPK).
Powyższe pytanie wraz z opracowaniem pochodzi z publikacji Postępowanie karne. Pytania. Kazusy. Tablice. Testy.