Aktualności

Pytania na aplikacje prawnicze z 2017 r. z opracowaniem i orzecznictwem – pozostałe ustawy cz. I

Opracowanie: Rafał Maciąg – prawnik

Pytania na aplikacje prawnicze z opracowaniem i orzecznictwem – pozostałe ustawy cz. I
Pytania pochodzą z egzaminów wstępnych na aplikacje: adwokacką/radcowską (A/R), które odbyły się 30.9.2017 r.

1.(A/R) Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych[1], nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:
A. urzędowe projekty aktów normatywnych,
B. utwory architektoniczne,
C. utwory wzornictwa przemysłowego.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 4 pkt 1 PrAut)
Zgodnie z art. 4 PrAut, nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:
1) akty normatywne lub ich urzędowe projekty;
2) urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole;
3) opublikowane opisy patentowe lub ochronne;
4) proste informacje prasowe.
„Artykuł 4 zawiera katalog dookreślonych rodzajowo wytworów intelektualnych, które ex lege zostały wyłączone spod ochrony prawa autorskiego. Podobne wykluczenia są zabiegiem stosowanym również w zagranicznych ustawach. Ich przedmiotem są przede wszystkim teksty aktów normatywnych lub – ujmując szerzej – materiały o charakterze urzędowym. Przepis w wersji obowiązującej wymienia akty normatywne oraz ich urzędowe projekty, urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole, opublikowane opisy patentowe lub ochronne oraz proste informacje prasowe. Jako regulacja o charakterze wyjątkowym nie powinien on być interpretowany w sposób rozszerzający. Choć katalog wyłączeń ma niewątpliwie charakter zamknięty, to z uwagi na zastosowanie w nim wielu pojęć niedookreślonych trudno dostrzec podstawowy atut enumeratywnych wyliczeń, którym jest osiągnięcie stanu pewności prawnej. Co więcej, wymienione kategorie nie są wzajemnie rozłączne. W szczególności pojęcie materiału urzędowego może obejmować większość pozostałych wymienionych w przepisie rodzajów wytworów. (…) Wyłączenie obejmuje również dokumenty akcesoryjne wobec zasadniczej części aktu normatywnego, np. załączniki, rysunki czy wykresy. Oficjalne uzasadnienia aktów normatywnych należy raczej przyporządkowywać do szerszej kategorii »materiałów urzędowych«, co nie zmienia ostatecznego rezultatu w postaci ich wyłączenia spod ochrony prawa autorskiego. Przepis obejmuje każdy rodzaj aktów normatywnych (prawotwórczych), zarówno polskich, jak i zagranicznych (np. unijnych). (…) W odniesieniu do »urzędowych projektów« aktów normatywnych zagadnieniem o istotnym znaczeniu jest wskazanie momentu, w którym takie projekty nabierają waloru »urzędowości«. Stworzony własnym sumptem projekt staje się urzędowy w chwili jego akceptacji przez określony podmiot prawotwórczy i przyjęcia tego projektu do dalszego procedowania w sprawie”[2].

Wyrok SA w Lublinie  z 31.3.2005  r., I ACa 83/05:
„Przewidziane w art. 4 PrAut wyłączenia mają charakter »całkowity« w tym sensie, że wytwory intelektualne usytuowane w którejkolwiek z wyliczonych w tym przepisie kategorii materiałów są pozbawione autorskoprawnej ochrony zarówno w przypadku eksploatacji tych materiałów w całości, jak i w części oraz niezależnie od kontekstu eksploatacji”.

2.(A/R) Zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami[3], organem wyższego stopnia w sprawach określonych w tej ustawie, rozstrzyganych w drodze decyzji przez starostę wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej, jest:
A. samorządowe kolegium odwoławcze,
B. wojewoda,
C. minister właściwy do spraw budownictwa i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 9a GospNierU)
Organem wyższego stopnia w sprawach określonych w ustawie, rozstrzyganych w drodze decyzji przez starostę wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej, jest wojewoda (art. 9a GospNierU). Artykuł 9a GospNierU to przepis szczególny wobec zasad ustalonych w art. 17 pkt 1 KPA w zw. z art. 5 § 2 KPA, według których organem wyższego stopnia wobec starosty byłoby Samorządowe Kolegium Odwoławcze – niezależnie od tego, jakie zadania starosta wykonuje[4]. „Artykuł 9a ustawy o gospodarce nieruchomościami  nie ma zastosowania do decyzji uregulowanych w innych ustawach niż komentowana, nawet jeśli wydane one zostały przez starostę wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej i dotyczą nieruchomości, chyba że w innej ustawie zawarto odesłanie do stosowania przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami. Wtedy nadal art. 9 ustawy o gospodarce nieruchomościami  będzie miał zastosowanie do spraw uregulowanych w komentowanej ustawie, bo jej przepisy będą stosowane do rozstrzygania sprawy, o której mowa w innej ustawie”[5].

Postanowienie NSA w Warszawie z 6.2.2009  r., I OW 162/08:
„Błędnie Samorządowe Kolegium Odwoławcze uznało się organem niewłaściwym w sprawie przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa wskazując na treść art. 9a ustawy z 29.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 741) ponieważ przepis ten stosuje się jedynie do spraw określonych w ustawie o gospodarce nieruchomościami. W ustawie o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości brak jest bowiem odesłania do odpowiedniego stosowania reguły określonej w art. 9a ustawy o gospodarce nieruchomościami”.

Wyrok WSA w Poznaniu z 28.8.2008  r., III SA/Po 225/08:
„1. Art. 9a ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowi przepis »ustawy szczególnej«, o jakiej mowa w art. 7 ust. 4 ustawy z 5.6.1998 r. o administracji rządowej w województwie (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 80, poz. 872 ze zm.). Obydwa te przepisy z kolei są »przepisami stanowiącymi inaczej«, o jakich mowa w art. 17 pkt 1 KPA. Daje to wojewodom status »organu wyższego stopnia« w stosunku do starostów wydających decyzje w sprawach, o których mowa w art. 9a ustawy o gospodarce nieruchomościami.
2. Uznanie wojewody jako organu wyższego stopnia oznacza jego umocowanie zarówno do rozpatrywania odwołań – i odpowiednio zażaleń – ale także i sprawowanie przewidzianego prawem nadzoru nad realizacją przez organy samorządowe zadań z zakresu administracji rządowej. W postępowaniu, w którym wojewoda jest organem wyższego stopnia, jest on obowiązany rozstrzygać wszelkie kwestie proceduralne występujące w toku tego postępowania”.

3.(A/R) Zgodnie z ustawą o księgach wieczystych i hipotece[6], działem księgi wieczystej przeznaczonym na wpisy dotyczące hipotek jest:
A. dział pierwszy,
B. dział trzeci,
C. dział czwarty.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 25 ust. 1 pkt 4 KWHU)
Księga wieczysta zawiera cztery działy, z których:
1) pierwszy obejmuje oznaczenie nieruchomości oraz wpisy praw związanych z jej własnością;
2) drugi obejmuje wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego;
3) trzeci przeznaczony jest na wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych, z wyjątkiem hipotek, na wpisy ograniczeń w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym oraz na wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek;
4) czwarty przeznaczony jest na wpisy dotyczące hipotek.
Księga wieczysta dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zawiera cztery działy, z których:
1) pierwszy obejmuje oznaczenie lokalu lub domu jednorodzinnego oraz oznaczenie nieruchomości, z którą jest związany;
2) drugi obejmuje wpisy dotyczące osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu;
3) trzeci jest przeznaczony na wpisy ograniczeń w rozporządzaniu prawem oraz wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek;
4) czwarty jest przeznaczony na wpisy dotyczące hipotek.
Księgi wieczyste prowadzi się według ustalonych wzorów, obejmujących poszczególne działy księgi wieczystej (art. 25 ust. 1-3 KWHU). Księgi wieczyste są zakładane i prowadzone w systemie teleinformatycznym. Minister Sprawiedliwości określa, w drodze rozporządzenia, sposób zakładania oraz prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym, uwzględniając strukturę księgi wieczystej określoną w art. 25 KWHU (art. 251 ust. 1 i 2 KWHU).

Postanowienie SN z 5.2.2016  r., IV CSK 235/15:
„Niewskazanie drugiego imienia właściciela nieruchomości we wniosku o wpis w księdze wieczystej hipoteki przymusowej oraz w orzeczeniu mającym stanowić podstawę wpisu nie uzasadnia oddalenia tego wniosku, mimo że właściciel ma dwa imiona i oba są ujawnione w księdze wieczystej”.

4.(A/R) Zgodnie z ustawą o księgach wieczystych i hipotece, przedmiotem hipoteki nie może być:
A. spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu,
B. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
C. wierzytelność zabezpieczona hipoteką.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 65 ust. 2 KWHU)
Jak stanowi art. 65 KWHU, w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka) – ust. 1.
Przedmiotem hipoteki może być także:
1) użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego;
2) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu;
3) wierzytelność zabezpieczona hipoteką (ust. 2).
Hipoteką może być obciążona część ułamkowa nieruchomości, jeżeli stanowi udział współwłaściciela, oraz przysługujący współuprawnionemu udział we wspólności praw wymienionych w ust. 2 pkt 1 i 2 (ust. 3). Do hipotek określonych w ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio przepisy o hipotece na nieruchomości (ust. 4). Do powstania hipoteki niezbędny jest wpis w księdze wieczystej (art. 67 KWHU).

Uchwała SN z 8.12.2017  r., III CZP 77/17:
„W razie zniesienia odrębnej własności lokalu obciążonego hipoteką, hipoteka obciąża nieruchomość, w której skład wchodzi lokal będący wcześniej przedmiotem odrębnej własności”.

Postanowienie SN  z 23.2.2017  r., V CSK 382/16:
„1. Hipoteka łączna jest wyjątkiem od wyrażonej w art. 65 ust. 1 KWHU zasady, że przedmiotem zabezpieczenia hipotecznego może być tylko jedna nieruchomość. Powstaje z mocy prawa w momencie podziału nieruchomości i obciąża wszystkie nieruchomości powstałe w jego wyniku; ma na celu ochronę interesu wierzyciela hipotecznego, który nie ma żadnego wpływu na podział nieruchomości, a często nawet o nim nie wie, stąd gdyby nie instytucja hipoteki łącznej, zabezpieczenie hipoteczne określonej w dacie jego ustanowienia nieruchomości, mogłoby okazać się iluzoryczne. Walor ochronny hipoteki łącznej przejawia się w możliwości żądania przez wierzyciela zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności w całości lub w części z każdej nieruchomości powstałej w wyniku podziału z osobna, tylko z niektórych z nich lub ze wszystkich łącznie. Powstanie hipoteki łącznej nie stanowi zmiany treści hipoteki istniejącej dotychczas, lecz tylko jej – dyktowane interesem wierzyciela – przekształcenie, polegające na prawnym przystosowaniu zabezpieczenia do sytuacji, jaka powstaje w wyniku podziału nieruchomości obciążonej.
2. W postępowaniu wieczystoksięgowym nie jest możliwe, z uwagi na ograniczony zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego, rozstrzyganie jakichkolwiek sporów o prawo ani w charakterze przesłanki orzeczenia ani samego rozstrzygnięcia. Stosownie do art. 6268 § 2 KPC, sąd wieczystoksięgowy bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej, nie ma więc instrumentów niezbędnych do ustalenia, czy prawo stanowiące przeszkodę wpisu powstało bądź nie powstało i czy – ze względu na rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych-może być ujawnione w księdze wieczystej. Rozstrzygnięcie, czy w określonym stanie faktycznym zrealizowało się uprawnienie strony do powołania się na rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych może więc nastąpić w postępowaniu przewidzianym w art. 10 KWHU”.

Wyrok SA w Łodzi z 5.10.2016  r., I ACa 387/16:
„Artykuł 65 ust. 1 KWHU, przyznaje wierzycielowi hipotecznemu uprawnienie do wytoczenia przeciwko dłużnikowi hipotecznemu, nie będącemu dłużnikiem osobistym, powództwa o świadczenie – celem umożliwienia prowadzenia egzekucji z obciążonej nieruchomości. Wierzyciel hipoteczny w celu przeprowadzenia egzekucji z nieruchomości musi wcześniej uzyskać tytuł wykonawczy, więc tylko roszczenie o zapłatę, skierowane przeciwko dłużnikowi hipotecznemu zapewnia realizację jego uprawnień, przewidzianych przez prawo”.

Wyrok SA w Warszawie z 3.6.2016  r., I ACa 1200/15:
„O istnieniu pokrzywdzenia wierzyciela można mówić, gdy porównanie wartości sprzedanego prawa i wysokości niespłaconych wierzytelności przysługujących przeciwko dłużnikowi, zabezpieczonych hipotekami na sprzedanym prawie, prowadzi do wniosku o niemożności zaspokojenia się powoda chociażby w części”.

5.(A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo spółdzielcze[7], podejmowanie uchwał między innymi w sprawie podziału nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) należy do wyłącznej właściwości:
A. zarządu,
B. rady nadzorczej,
C. walnego zgromadzenia.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 38 § 1 pkt 4 PrSpółdz)
Zgodnie z art. 38 PrSpółdz, do wyłącznej właściwości walnego zgromadzenia należy:
1) uchwalanie kierunków rozwoju działalności gospodarczej oraz społecznej i kulturalnej;
2) rozpatrywanie sprawozdań rady, zatwierdzanie sprawozdań rocznych i sprawozdań finansowych oraz podejmowanie uchwał co do wniosków członków spółdzielni, rady lub zarządu w tych sprawach i udzielanie absolutorium członkom zarządu;
3) rozpatrywanie wniosków wynikających z przedstawionego protokołu polustracyjnego z działalności spółdzielni oraz podejmowanie uchwał w tym zakresie;
4) podejmowanie uchwał w sprawie podziału nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) lub sposobu pokrycia strat;
5) podejmowanie uchwał w sprawie zbycia nieruchomości, zbycia zakładu lub innej wyodrębnionej jednostki organizacyjnej;
6) podejmowanie uchwał w sprawie przystępowania do innych organizacji gospodarczych oraz występowania z nich;
7) oznaczanie najwyższej sumy zobowiązań, jaką spółdzielnia może zaciągnąć;
8) podejmowanie uchwał w sprawie połączenia się spółdzielni, podziału spółdzielni oraz likwidacji spółdzielni;
9) rozpatrywanie w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym odwołań od uchwał rady;
10) uchwalanie zmian statutu;
11) podejmowanie uchwał w sprawie przystąpienia lub wystąpienia spółdzielni ze związku oraz upoważnienie zarządu do podejmowania działań w tym zakresie;
12) wybór delegatów na zjazd związku, w którym spółdzielnia jest zrzeszona (§ 1).
Statut może zastrzec do wyłącznej właściwości walnego zgromadzenia podejmowanie uchwał również w innych sprawach (§ 2).

Wyrok SN z 24.3.2004 r., I CK 505/03, Monitor Spółdzielczy 2006, nr 6, s. 45:
„Uprawnienia walnego zgromadzenia przewidziane w art. 38 § 1 pkt 4 PrSpółdz ma charakter czynności prawnej kształtującej bezpośrednio obowiązki członków. Podlega zatem regułom prawa cywilnego, a ponadto PrSpółdz, zaś wśród tych ostatnich zasadzie zgodności z postanowieniami statutu. Uchwała taka, w przeciwieństwie do uchwał określanych nieraz jako »normatywne«, pro foro interno, nie ma mocy wiążącej wszystkich członków (art. 42 § 1 PrSpółdz), a jej ważność może być przedmiotem oceny w sporze cywilnym o świadczenie, bez potrzeby zaskarżania na podstawie art. 42 § 2 PrSpółdz”.

6.(A/R) Zgodnie z ustawą o własności lokali[8], jeżeli do wyodrębniania własności lokali dochodzi sukcesywnie, właściciele lokali już wyodrębnionych:
A. są stronami umów o wyodrębnieniu dalszych lokali,
B. są stronami umów o wyodrębnieniu dalszych lokali, jeżeli liczba lokali już wyodrębnionych przekracza siedem,
C. nie są stronami umów o wyodrębnieniu dalszych lokali.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 4 ust. 2 WłLokU)
Samodzielny lokal mieszkalny, a także lokal o innym przeznaczeniu mogą stanowić odrębne nieruchomości (art. 2 ust. 1 WłLokU). Jak stanowi art. 2 ust. 1a WłLokU, ustanowienie odrębnej własności samodzielnego lokalu mieszkalnego następuje zgodnie z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo treścią decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz zgodnie z pozwoleniem na budowę albo skutecznie dokonanym zgłoszeniem, i zgodnie z pozwoleniem na użytkowanie. Odrębną nieruchomość w budynku mieszkalnym jednorodzinnym mogą stanowić co najwyżej dwa samodzielne lokale mieszkalne.  W rozumieniu art. 2 ust. 2 WłLokU samodzielnym lokalem mieszkalnym jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna określać w szczególności:
1) rodzaj, położenie i powierzchnię lokalu oraz pomieszczeń do niego przynależnych;
2) wielkość udziałów przypadających właścicielom poszczególnych lokali w nieruchomości wspólnej. Współwłaściciele mogą w umowie określić także sposób zarządu nieruchomością wspólną. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu może być zawarta albo przez współwłaścicieli nieruchomości, albo przez właściciela nieruchomości i nabywcę lokalu (art. 8 ust. 1-3 WłLokU). Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna być dokonana w formie aktu notarialnego; do powstania tej własności niezbędny jest wpis do księgi wieczystej (art. 7 ust. 2 WłLokU). Jeżeli do wyodrębniania własności lokali dochodzi sukcesywnie, właściciele lokali już wyodrębnionych nie są stronami umów o wyodrębnieniu dalszych lokali (art. 4 ust. 2 WłLokU).

7.(A/R) Zgodnie z ustawą o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego[9], umowę najmu tymczasowego pomieszczenia zawiera się na czas oznaczony:
A. nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 3 miesiące,
B. nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż 6 miesięcy,
C. nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż rok.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 25b OchrPrLokU)
Jak stanowi art. 2 ust. 1 pkt 5a OchrPrLokU, przez tymczasowe pomieszczenie w rozumieniu OchrPrLokU  należy rozumieć: pomieszczenie nadające się do zamieszkania, posiadające dostęp do źródła zaopatrzenia w wodę i do ustępu, chociażby te urządzenia znajdowały się poza budynkiem, oświetlenie naturalne i elektryczne, możliwość ogrzewania, niezawilgocone przegrody budowlane oraz zapewniające możliwość zainstalowania urządzenia do gotowania posiłków, zapewniające co najmniej 5 m2 powierzchni mieszkalnej na jedną osobę i w miarę możności znajdujące się w tej samej lub pobliskiej miejscowości, w której dotychczas zamieszkiwały osoby przekwaterowywane.
Gmina tworzy zasób tymczasowych pomieszczeń, które przeznacza się na wynajem (art. 25a OchrPrLokU). Umowę najmu tymczasowego pomieszczenia zawiera się na czas oznaczony, nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż 6 miesięcy (art. 25b OchrPrLokU). Umowę najmu tymczasowego pomieszczenia zawiera się z osobą, wobec której wszczęto egzekucję na podstawie tytułu wykonawczego, w którym orzeczono obowiązek opróżnienia lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, bez prawa do lokalu socjalnego lub zamiennego, z zastrzeżeniem art. 25d OchrPrLokU (art. 25c OchrPrLokU). Prawo do tymczasowego pomieszczenia nie przysługuje dłużnikowi, jeżeli:
1) z tytułu wykonawczego wynika, że nakazanie opróżnienia lokalu zostało orzeczone z powodu stosowania przemocy w rodzinie lub z powodu rażącego lub uporczywego wykraczania przeciwko porządkowi domowemu albo niewłaściwego zachowania czyniącego uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku, albo że dłużnik dokonał zajęcia opróżnionego lokalu bez tytułu prawnego;
2) dłużnik został zobowiązany do opróżnienia lokalu zajmowanego na podstawie umowy najmu okazjonalnego, której zawarcie zostało zgłoszone zgodnie z art. 19b ust. 1 OchrPrLokU;
3) dłużnik został zobowiązany do opróżnienia tymczasowego pomieszczenia;
4) dłużnik został zobowiązany do opróżnienia lokalu zajmowanego na podstawie umowy najmu instytucjonalnego lokalu (art. 25d OchrPrLokU). Do najmu tymczasowych pomieszczeń stosuje się odpowiednio przepisy art. 4, art. 10 ust. 1-3, art. 11 ust. 2 pkt 1-3, art. 13, art. 18, art. 20 ust. 2a i 2b, art. 21, art. 23 ust. 3 i 4 oraz art. 25 OchrPrLokU (art. 25e OchrPrLokU).

Postanowienie NSA w Warszawie z 2.12.2014  r., I OSK 1243/13:
„Zakresem kognicji sądów administracyjnych są objęte uchwały (zarządzenia) organów gminy w przedmiocie zakwalifikowania i umieszczenia na liście osób oczekujących na najem lokalu z mieszkaniowego zasobu gminy, a także skreślenia z tej listy”.

8.(A/R) Zgodnie z ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych[10], wynajmowanie lokalu, związane ze zmianą jego przeznaczenia, przez członka spółdzielni mieszkaniowej, któremu przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do tego lokalu:
A. wymaga zgody spółdzielni mieszkaniowej,
B. nie wymaga zgody spółdzielni mieszkaniowej,
C. nie wymaga zgody spółdzielni mieszkaniowej, chyba że statut stanowi inaczej.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 1716 ust. 1 SpółMieszkU)
Wynajmowanie lub oddawanie w bezpłatne używanie przez członka albo osobę niebędącą członkiem spółdzielni, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, całego lub części lokalu nie wymaga zgody spółdzielni, chyba że byłoby to związane ze zmianą sposobu korzystania z lokalu lub przeznaczenia lokalu bądź jego części. Jeżeli wynajęcie lub oddanie w bezpłatne używanie miałoby wpływ na wysokość opłat na rzecz spółdzielni, osoby te obowiązane są do pisemnego powiadomienia spółdzielni o tej czynności (art. 1716 ust. 1 SpółMieszkU). „Pozostaje do wyjaśnienia, czy zgoda spółdzielni, w sytuacjach wymaganych przez ustawę, jest niezbędna do ważności umowy najmu (użyczenia), czy też stanowi jedynie takie naruszenie ustawy, które może, jeżeli statut tak przewiduje, kształtować prawo spółdzielni do wykluczenia lub wykreślenia członka ze spółdzielni albo wystąpienia z powództwem o nakazanie sprzedaży lokalu. Należy skłonić się do tego ostatniego poglądu. Skuteczność rozporządzania, w tym obligacyjnego obciążania ograniczonych praw rzeczowych, jakimi są spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, wynika z samej treści tego prawa i nie da się pogodzić z takim rozumieniem jego ograniczenia, które w istocie byłoby równoznaczne z zakwestionowaniem samej zasady”[11]. Umowy zawarte przez członka albo osobę niebędącą członkiem spółdzielni, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, w sprawie korzystania z lokalu lub jego części wygasają najpóźniej z chwilą wygaśnięcia spółdzielczego prawa do tego lokalu (art. 1716 ust. 2 SpółMieszkU). Przepis  art. 1716 SpółMieszkU stosuje się odpowiednio do miejsc postojowych w garażach wielostanowiskowych i garaży wolno stojących (art. 1719 SpółMieszkU).

9.(A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo ochrony środowiska[12], w razie ustalenia decyzją przez właściwego starostę wysokości odszkodowania z tytułu ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną zasobów środowiska, strona niezadowolona z przyznanego odszkodowania może wnieść:
A. sprzeciw od tej decyzji do samorządowego kolegium odwoławczego,
B. odwołanie od tej decyzji do samorządowego kolegium odwoławczego,
C. powództwo do sądu powszechnego.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 131 ust. 1 i 2 PrOchrŚr)
Ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną zasobów środowiska może nastąpić przez:
1) poddanie ochronie obszarów lub obiektów na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody;
2) wyznaczenie obszarów cichych w aglomeracji oraz obszarów cichych poza aglomeracją (art. 131 ust. 1  PrOchrŚr). Przepis ust. 1 nie wyklucza możliwości ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w celu ochrony zasobów środowiska na podstawie przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (art. 130 ust. 2 PrOchrŚr). W razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości, o którym mowa w art. 130 ust. 1 PrOchrŚr, na żądanie poszkodowanego właściwy starosta ustala, w drodze decyzji, wysokość odszkodowania; decyzja jest niezaskarżalna (art. 131 ust. 1 PrOchrŚr).  Strona niezadowolona z przyznanego odszkodowania może w terminie 30 dni od dnia doręczenia jej decyzji, o której mowa w ust. 1, wnieść powództwo do sądu powszechnego. Droga sądowa przysługuje także w razie niewydania decyzji przez właściwy organ w terminie 3 miesięcy od dnia zgłoszenia żądania przez poszkodowanego (art. 131 ust. 2 PrOchrŚr). „Z gramatycznej wykładni tego przepisu mogłoby wynikać, że prawo to nie przysługuje w sytuacji, gdy zdaniem organu nie nastąpiły zmiany w sposobie korzystania z nieruchomości, w konsekwencji czego wydałby on decyzję odmowną. Wydaje się jednak, że z punktu widzenia systemowego taka interpretacja tego przepisu nie byłaby uzasadniona. Także z punktu widzenia racjonalnego ustawodawcy trudno byłoby zaakceptować sytuację, w której decyzje negatywne byłyby weryfikowane w postępowaniu administracyjnym, a później kontrolowane przez sądy administracyjne, a w przypadku orzeczeń częściowo pozytywnych sprawa stanowiłaby przedmiot rozpatrywania sądów powszechnych. Dlatego należy przyjąć, że w każdym przypadku wydania przez organ decyzji administracyjnej rozstrzygającej sprawę co do meritum, bez względu na jej treść, stronie niezadowolonej będzie przysługiwało prawo wniesienia powództwa do sądu powszechnego. Odmiennie będzie natomiast przedstawiała się sytuacja, gdyby organ administracji wydał jedynie rozstrzygnięcie procesowe, np. umarzające prowadzone postępowanie na podstawie art. 105 § 1 KPA, z uwagi na jego bezprzedmiotowość. W takim przypadku rozstrzygnięta zostałaby jedynie kwestia procesowa”[13]. Wystąpienie na drogę sądową nie wstrzymuje wykonania decyzji, o której mowa w art. 131 ust. 1 PrOchrŚr (art. 131 ust. 3 PrOchrŚr).

Wyrok NSA w Warszawie z 3.11.2015  r., II OSK 513/14:
„1. Uwzględniając treść art. 28 KPA oraz to, że postępowanie prowadzone na podstawie art. 131 ust. 1 PrOchrŚr, w którym wydaje się decyzję administracyjną o ustaleniu odszkodowania, jest pierwszym, obowiązkowym etapem dochodzenia roszczenia o naprawienie szkody, nie ulega wątpliwości, że stronami tego postępowania są podmioty pozostające w sporze co do odszkodowania, a więc poszkodowany i podmiot zobowiązany do naprawienia szkody.
2. Dopuszczalne jest wszczęcie postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji starosty o ustaleniu odszkodowania za szkody spowodowane ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną zasobów środowiska, wydanej na podstawie art. 131 ust. 1 PrOchrŚr”.

Wyrok SA w Białymstoku z 6.6.2013  r., I ACa 107/13:
„Sąd w postępowaniu cywilnym z mocy art. 131 ust. 1 PrOchrŚr posiada kompetencję badania zasadności przyznanego przez organ administracji odszkodowania, a nie tylko kontroli prawidłowości określenia jego wysokości”.

10.(A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo wekslowe[14], ten, komu weksel zaginął, może żądać od sądu rejonowego miejsca płatności weksla:
A. uznania weksla za umorzony,
B. stwierdzenia nieważności weksla,
C. odtworzenia weksla.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 96 PrWeksl)
Jak stanowi art. 96 PrWeksl, ten, komu weksel zaginął, może żądać od sądu rejonowego miejsca płatności weksla uznania go za umorzony. We wniosku należy podać istotną treść weksla oraz uprawdopodobnić jego utratę, jak również interes prawny, który uzasadnia żądanie umorzenia. Sąd przez ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym wezwie posiadacza zaginionego weksla do zgłoszenia się w ciągu sześćdziesięciu dni i do okazania weksla sądowi. Termin ten biegnie od dnia płatności weksla, a gdyby wniosek zgłoszono po terminie płatności lub gdyby termin płatności weksla nie był oznaczony – od dnia ogłoszenia. Końcowy dzień terminu powinien być oznaczony w ogłoszeniu według daty kalendarza. Jeżeli w ciągu terminu, oznaczonego w wezwaniu, nikt nie zgłosi się z wekslem, sąd wyda orzeczenie, uznające weksel za umorzony. Jeżeli natomiast posiadacz weksla zgłosi się przed wydaniem orzeczenia, sąd umorzy dalsze postępowanie po przesłuchaniu interesowanych i po okazaniu weksla żądającemu umorzenia. Zarówno o wszczęciu postępowania, jako też o jego wyniku sąd zawiadomi trasata i wszystkich dłużników wekslowych, wskazanych przez żądającego umorzenia weksla. „Potrzeba unormowania postępowania umarzającego (amortyzacyjnego) wynika z samego charakteru weksla jako papieru wartościowego na zlecenie. Dość oczywiste są niebezpieczeństwa łączące się z ogólną zasadą, że prawo idzie za dokumentem. Wykonywanie praw z weksla jest uzależnione od posiadania dokumentu. Jeżeli dokument ten zaginął, należy umożliwić dotychczasowemu posiadaczowi uzyskanie jego surogatu. Jednakże dłużnik powinien być chroniony przed niebezpieczeństwem występującym wówczas, gdy zapłaty żąda od niego osoba, w której rękach znalazł się zagubiony weksel. Celem postępowania umarzającego jest więc osiągnięcie dwóch skutków: pozytywnego i negatywnego. Przytoczone motywy przemawiają za dość szczegółowym unormowaniem postępowania umarzającego. (…) Ustawa mówi w art. 96 o zaginięciu weksla. Pojęcie to należy rozumieć bardzo szeroko. Zaginionym jest z pewnością weksel, jeżeli dana osoba utraciła jego posiadanie i nie wie, gdzie on się znajduje. Przepis art. 96 dotyczy także kradzieży weksla oraz jego całkowitego zniszczenia (np. w razie spalenia lub podarcia dokumentu). Szczególne problemy powstają, jeżeli weksel został uszkodzony. (…) Przepis art. 96 będzie miał zastosowanie wówczas, gdy weksel został tak silnie uszkodzony, że nie da się ustalić jego istotnej treści”[15].

Uchwała SN z 26.11.2009  r., III CZP 98/09, OSNC 2010/7-8/101:
„Legitymowany na podstawie art. 96 ustawy z 28.4.1936 r. – Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.) do żądania umorzenia weksla jest jedynie ten, kto wekslem władał w chwili jego zaginięcia”.

Wyrok SN z 6.4.1998  r., I CKN 604/97:
„W przypadku umorzenia weksla zaginionego przez sąd, uprawniony może wykonywać wszelkie prawa z weksla bez ograniczeń, ponieważ umorzenie weksla zaginionego stanowi surogat weksla”.

Orzeczenie SN z 23.3.1932  r., R 152/32:
„W toku postępowania o umorzenie wekslu zaginionego nie można badać zarzutów zgłoszonych przez dłużnika wekslowego przeciwko istnieniu jego zobowiązania wekslowego”.

Orzeczenie SN z 5.6.1929  r., C 394/29:
„Uszkodzenie wekslu może być podstawą jego umorzenia, jednak o tyle tylko, gdy sięga tak daleko, że uniemożliwia stwierdzenie identyczności wekslu uszkodzonego z poszukiwanym, albo pozbawia poszukującego możności wykonywania służących mu praw wekslowych, wówczas bowiem weksel zastąpiony być winien orzeczeniem sądowem. Fakt wydarcia podpisu wystawcy wekslu nie wystarcza do umorzenia weksli, o ile wystawca podpisanie ich przyzna”.

11.(A/R) Zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych[16], co do zasady, połowę opłaty sądowej pobiera się od:
A. pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym,
B. interwencji ubocznej,
C. sprzeciwu od wyroku zaocznego.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 19 ust. 1 KSCU)
Jak stanowi art. 18 KSCU, całą opłatę pobiera się od pozwu i pozwu wzajemnego oraz wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego lub samodzielnej jego części, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (ust. 1). Przepisy ustawy przewidujące pobranie opłaty od pozwu lub wniosku wszczynającego postępowanie w sprawie stosuje się również do opłaty od apelacji, skargi kasacyjnej, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, interwencji głównej, skargi o wznowienie postępowania, skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej[17] (ust. 2). Połowę opłaty pobiera się od sprzeciwu od wyroku zaocznego i od wniosku o uchylenie europejskiego nakazu zapłaty. Czwartą część opłaty pobiera się od:
1) pozwu w postępowaniu nakazowym;
2) pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym.
Piątą część opłaty pobiera się od:
1) interwencji ubocznej;
2) zażalenia, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Trzy czwarte części opłaty pobiera się od pozwanego w razie wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym (art. 19 ust. 1-4 KSCU).
„Regulacja zawarta w art. 19 KSCU jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 18 KSCU, który ustanawia zasadę pobierania całej opłaty. Relacja między tymi przepisami odgrywa istotną rolę dla prawidłowej wykładni art. 19 KSCU, gdyż nie określono w nim, jakie opłaty stanowią podstawę obliczenia opłaty ułamkowej. Ustalenie to musi być dokonywane przy uwzględnieniu treści art. 18 ust. 1 i 2 KSCU. Oznacza to, że podstawę obliczenia opłaty ułamkowej wyznaczają przepisy przewidujące pobranie opłaty od pozwu lub wniosku wszczynającego postępowanie w sprawie. Stosowanie tej dyrektywy eliminuje większość wątpliwości, które pojawiły się w dotychczasowej judykaturze na gruncie art. 19 KSCU. Jedynie w odniesieniu do opłaty od zażalenia dopuszcza się wyjątki od powyższej zasady, choć jest to dyskusyjne (…). Ustalenie wysokości opłaty ułamkowej od pism wymienionych w art. 19 KSCU obejmuje zatem cztery etapy:
1) ocenę charakteru sprawy w aktualnym stadium postępowania (zasada aktualnego stanu sprawy);
2) ustalenie rodzaju opłaty na podstawie przepisu przewidującego pobranie opłaty od pisma wszczynającego postępowanie w sprawie tego rodzaju;
3) ustalenie wysokości opłaty od pisma wszczynającego postępowanie w sprawie tego rodzaju (wymagające albo niewymagające przeprowadzenia operacji matematycznej);
4) obliczenie wysokości opłaty ułamkowej (wymagające zazwyczaj przeprowadzenia operacji matematycznej)”[18].

12.(A/R) Zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w razie zwrotu pisma wskutek braków formalnych, sąd z urzędu zwraca stronie:
A. całą uiszczoną opłatę sądową od tego pisma,
B. trzy czwarte uiszczonej opłaty sądowej od tego pisma,
C. połowę uiszczonej opłaty sądowej od tego pisma.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. a KSCU)
Zgodnie z art. 79 KSCU, sąd z urzędu zwraca stronie:
1) całą uiszczoną opłatę od:
a) pisma zwróconego wskutek braków formalnych,
b) pisma odrzuconego lub cofniętego, jeżeli odrzucenie lub cofnięcie nastąpiło przed wysłaniem odpisu pisma innym stronom, a w braku takich stron – przed wysłaniem zawiadomienia o terminie posiedzenia,
c) zażalenia na postanowienie w przedmiocie ukarania grzywną albo aresztem, zamiany grzywny na areszt albo w przedmiocie przymusowego sprowadzenia, jeżeli zażalenie zostało uwzględnione w całości,
d) zażalenia na postanowienie o przyznaniu wynagrodzenia biegłemu lub tłumaczowi, jeżeli zażalenie zostało uwzględnione w całości,
e) apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej w razie uwzględnienia środka zaskarżenia z powodu oczywistego naruszenia prawa i stwierdzenia tego naruszenia przez sąd odwoławczy lub Sąd Najwyższy,
f) skargi na orzeczenie referendarza sądowego, jeżeli została uwzględniona w sprawie, w której postępowanie wszczęto z urzędu, a w pozostałych sprawach tylko w razie uwzględnienia skargi z powodu oczywistego naruszenia prawa i stwierdzenia tego naruszenia przez sąd,
g) skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w razie jej uwzględnienia,
h) pisma wszczynającego postępowanie w pierwszej instancji oraz zarzutów od nakazu zapłaty, jeżeli postępowanie zakończyło się zawarciem ugody przed rozpoczęciem rozprawy przed sądem pierwszej instancji;

2) trzy czwarte uiszczonej opłaty od:
a) pisma wszczynającego postępowanie w pierwszej instancji oraz zarzutów od nakazu zapłaty, jeżeli w toku postępowania sądowego zawarto ugodę przed mediatorem po rozpoczęciu rozprawy,
b) skargi kasacyjnej lub skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nieprzyjętej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy,
c) pozwu w postępowaniu upominawczym, jeżeli uprawomocnił się nakaz zapłaty,
d) pozwu w europejskim postępowaniu nakazowym, jeżeli uprawomocnił się europejski nakaz zapłaty;

3) połowę uiszczonej opłaty od:
a) pisma cofniętego przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana,
b) pozwu o rozwód lub separację w razie orzeczenia rozwodu lub separacji na zgodny wniosek stron bez orzekania o winie – po uprawomocnieniu się wyroku, z zastrzeżeniem art. 26 ust. 2 KSCU,
c) pisma wszczynającego postępowanie w pierwszej instancji oraz zarzutów od nakazu zapłaty, jeżeli postępowanie w pierwszej instancji zakończyło się zawarciem ugody sądowej po rozpoczęciu rozprawy,
d) pisma wszczynającego postępowanie w drugiej instancji, w której sprawa zakończyła się zawarciem ugody sądowej (ust. 1). Poza wypadkami przewidzianymi w ust. 1 sąd z urzędu zwraca stronie całą uiszczoną opłatę od pozwu o rozwód lub separację albo wniosku o separację w razie cofnięcia pozwu lub wniosku na skutek pojednania się stron w pierwszej instancji. W razie pojednania się stron przed zakończeniem postępowania apelacyjnego, zwraca się połowę uiszczonej opłaty od apelacji (ust. 2).
„Nieuzupełnienie braków formalnych pism odnosi się do ogólnych wymagań formalnych przewidzianych dla wszystkich pism procesowych określonych w art. 125-128 KPC oraz dla wymagań formalnych dotyczących pism procesowych w zależności od ich rodzaju, np. pozwu (art. 187 i 1871 KPC), wniosku o wszczęcie postępowania zabezpieczającego (art. 736 § 1 KPC), wniosku o stwierdzenie wykonalności orzeczenia państwa obcego (art. 1151 § 1 i 2 KPC). Z nieuzupełnieniem braku formalnego pisma będziemy mieć do czynienia, co do zasady, w przypadku wszczęcia przez przewodniczącego postępowania naprawczego na podstawie art. 130 § 1 KPC i niewykonania takiego zarządzenia. Na równi z nieuzupełnieniem braku formalnego pisma należy traktować uiszczenie całej opłaty po terminie albo uiszczenie opłaty w wysokości niższej aniżeli przewidziana przepisami prawa, choćby przedmiotowa opłata została uiszczona w terminie (por. art. 1262 § 1 KPC). Jest to uzasadnione tym, że uiszczenie opłaty w wysokości niższej należy traktować jak nieuiszczenie całej opłaty od pisma wymaganej przepisami prawa, co skutkuje zwrotem pisma podlegającego opłacie (art. 130 § 2 KPC). Artykuł 79 ust. 1 pkt 1 lit. a KSCU jest unormowaniem odmiennym od regulacji z art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. b ab initio KSCU. Przedmiotem ostatniego przepisu jest zwrot uiszczonej opłaty od pisma odrzuconego, co może nastąpić także wskutek nieuzupełnienia braków formalnych, jeżeli ustawa przewiduje odrzucenie pisma wskutek nieuzupełnienia lub niepoprawienia jego braków formalnych (art. 1301 § 2 zdanie drugie KPC). Obowiązek zwrotu całej uiszczonej opłaty od pisma zwróconego wskutek braków formalnych, w przypadku, o którym mowa w art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. a KSCU, aktualizuje się z chwilą uprawomocnienia się zarządzenia w przedmiocie zwrotu pisma”[19].

Postanowienie SA w Katowicach z 11.1.2016  r., I ACz 1268/15:
„Uiszczona przez powoda opłata od pozwu w razie umorzenia postępowania przez sąd właściwości ogólnej wskutek nieusunięcia przez stronę uchybień fiskalnych lub formalnych pozwu zgodnie z art. 50537 KPC, podlegać winna, w drodze analogii, zwrotowi na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. a Ustawy z 28.7.2005 r o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Należy bowiem wskazać, iż przypadek ten zbliżony jest do sytuacji procesowej objętej powołanym przepisem, który nakazuje zwrot całej uiszczonej przez stronę opłaty w sytuacji zwrotu pozwu wskutek braków formalnych. Odmienności wynikające z postępowania elektronicznego, polegające przede wszystkim na tym, że pozew po przekazaniu do sądu właściwości ogólnej na tym etapie jest już częściowo opłacony, a Sąd wzywa do usunięcia braków (w tym fiskalnych) pod rygorem umorzenia postępowania, wynikają ze specyfiki tego postępowania i nie mogą pozbawiać strony prawa do zwrotu uiszczonej opłaty sądowej”.

13.(A/R) Zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej[20], spółka kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospodarczą:
A. dopiero po dokonaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym,
B. przed uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym,
C. dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia o wpisie do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 14 ust. 4 SwobGospU)
Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym (art. 14 ust. 1 SwobGospU). Spółka kapitałowa w organizacji[21] może podjąć działalność gospodarczą przed uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców (art. 14 ust. 4 SwobGospU). Przepisu ust. 1 nie stosuje się, w przypadku gdy ustawy uzależniają podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej od obowiązku uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji albo zezwolenia, o którym mowa w art. 75 SwobGospU (art. 14 ust. 5 SwobGospU). Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają odrębne przepisy SwobGospU (art. 14 ust. 7 SwobGospU). „Moment rozpoczęcia działalności gospodarczej jest też istotny z punktu widzenia przepisów innych ustaw oraz obowiązków nałożonych w nich na przedsiębiorców. Oprócz wpisu w ewidencji lub rejestrze przedsiębiorca jest zobowiązany uzyskać numer REGON w urzędzie statystycznym oraz zgłosić działalność gospodarczą w ZUS i urzędzie skarbowym”[22].

Wyrok SA w Lublinie z 15.11.2017  r., III AUa 304/17:
„1. O prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej można mówić wyłącznie wówczas gdy ma ona charakter ciągły i zorganizowany – art. 2 SwobGospU i gdy nastąpiło już jej rozpoczęcie. Działalność jest prowadzona od momentu dokonania pierwszej czynności w obrocie gospodarczym, która jest bezpośrednio i wprost związana z przedmiotem działalności gospodarczej, którą dany przedsiębiorca chce wykonywać. W żadnym razie wpis do ewidencji działalności gospodarczej nie przesądza o jej prowadzeniu. W świetle art. 14 ust. 1 cyt. ustawy przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Wpis stanowi jedynie podstawę rozpoczęcia działalności gospodarczej w rozumieniu jej legalizacji i nie jest zdarzeniem utożsamianym z podjęciem takiej działalności. Rozpoczęcie działalności jest faktem, polegającym na podjęciu czynności mieszczących się w ustawowej definicji działalności gospodarczej tj. podejmowaniu działań w celu zarobkowym w sposób ciągły i zorganizowany.
2. Podejmowanie czynności przygotowawczych polegających na poszukiwaniu kontrahentów umowy obejmującej zakres działań określony we wpisie do ewidencji oraz gotowość do podjęcia tych działań nie stanowią o rozpoczęciu wykonywania działalności gospodarczej w rozumieniu art. 13 pkt 4 SysUbSpołU, jeżeli nie doprowadziły do faktycznego jej uruchomienia”.

Wyrok SA w Lublinie z 24.5.2017  r., III AUa 1154/16:
„Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana okresowo i sporadycznie, a także jeśli nie jest ona prowadzona w celu osiągnięcia dochodu (zarobku) rozumianego jako nadwyżka przychodów nad poniesionymi kosztami. Określenie celu zarobkowego ma wymiar subiektywny i mieści się w sferze zamiaru danego podmiotu. Zatem wykonywanie działalności gospodarczej obejmuje faktyczne wykonywanie w celu zarobkowym czynności określonych we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej (CEIDG), a także czynności zmierzających do zaistnienia takich czynności gospodarczych (czynności przygotowawczych), polegających między innymi na załatwianiu spraw urzędowych, poszukiwaniu klientów, posiadaniu lokalu i narzędzi służących do jej prowadzenia. Nie budzi wątpliwości, że osoba wykonująca działalność gospodarczą musi podjąć szereg czynności o charakterze organizacyjnym, których celem jest umożliwienie wykonywania tej działalności w sposób zorganizowany i ciągły. Innymi słowy prowadzenie działalności gospodarczej to także proces polegający na stworzeniu odpowiednich warunków do jej wykonywania. Przyjmuje się, że decydującego znaczenia dla uznania, czy prowadzona jest pozarolnicza działalność gospodarcza, nie ma wpis w ewidencji działalności gospodarczej, gdyż ma on jedynie charakter deklaratoryjny”.

14.(A/R) Zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej jest obowiązany posługiwać się w obrocie prawnym i gospodarczym:
A. numerem PESEL,
B. numerem identyfikacyjnym REGON,
C. numerem identyfikacji podatkowej (NIP).

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 16 ust. 1 SwobGospU)
Przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji jest obowiązany umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności do oznaczonych osób i organów, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym (art. 16 ust. 1 SwobGospU). Obowiązek ten nie uchybia obowiązkom określonym w przepisach szczególnych (art. 16 ust. 2 SwobGospU). Identyfikacja przedsiębiorcy w poszczególnych urzędowych rejestrach następuje na podstawie numeru identyfikacji podatkowej (NIP) – art. 16 ust. 3 SwobGospU.

15.(A/R) Zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, cofnięcie koncesji przedsiębiorcy przez organ koncesyjny następuje w drodze:
A. decyzji,
B. postanowienia,
C. zaświadczenia o wykreśleniu z rejestru koncesji.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 47 ust. 2 SwobGospU)
Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:
1) poszukiwania, rozpoznawania złóż węglowodorów oraz kopalin stałych objętych własnością górniczą, poszukiwania lub rozpoznawania kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla, wydobywania kopalin ze złóż, podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji, podziemnego składowania odpadów oraz podziemnego składowania dwutlenku węgla;
2) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym;
3) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania lub przeładunku, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią;
4) przesyłania dwutlenku węgla w celu jego podziemnego składowania;
5) ochrony osób i mienia;
6) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych, z wyłączeniem programów rozpowszechnianych wyłącznie w systemie teleinformatycznym, które nie są rozprowadzane naziemnie, satelitarnie lub w sieciach kablowych;
7) przewozów lotniczych;
8) prowadzenia kasyna gry (art. 46 ust. 1 SwobGospU).
Szczegółowy zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu określają przepisy odrębnych ustaw (art. 46 ust. 2 SwobGospU). Wprowadzenie innych koncesji w dziedzinach działalności gospodarczej mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy działalność ta nie może być wykonywana jako wolna lub po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej albo zezwolenia oraz wymaga zmiany niniejszej ustawy (art. 46 ust. 3 SwobGospU). Jeżeli przepisy odrębnych ustaw nie stanowią inaczej, udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji (art. 47 ust. 1 SwobGospU). Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku następuje w drodze decyzji (art. 47 ust. 2 SwobGospU). Organ koncesyjny może określić w koncesji, w granicach przepisów odrębnych ustaw, szczególne warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją (art. 48 ust. 1 SwobGospU). Organ koncesyjny jest obowiązany przekazać każdemu zainteresowanemu przedsiębiorcy szczegółową informację o warunkach, o których mowa w art. 48 ust. 1 SwobGospU, niezwłocznie po wszczęciu postępowania w sprawie udzielenia koncesji (art. 48 ust. 2 SwobGospU). Wniosek o udzielenie lub o zmianę koncesji zawiera:
1) firmę przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu oraz adresu głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej;
2) numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile przedsiębiorca taki numer posiada, oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP);
3) określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja (art. 49 ust. 1 SwobGospU). We wniosku, o którym mowa w art. 49 ust. 1 SwobGospU, należy podać także informacje oraz dołączyć dokumenty określone w przepisach regulujących działalność gospodarczą wymagającą uzyskania koncesji (art. 49 ust. 2 SwobGospU).

16.(A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo restrukturyzacyjne[23], przepisy tej ustawy stosuje się między innymi do:
A. oddziałów banków zagranicznych,
B. funduszy inwestycyjnych,
C. wspólników spółki partnerskiej.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 4 ust. 1 pkt 4 PrRest)
Zgodnie z art. 4 PrRest, przepisy tej ustawy stosuje się do:
1) przedsiębiorców w rozumieniu ustawy z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, 933 i 1132);
2) spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej;
3) wspólników osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem;
4) wspólników spółki partnerskiej (ust. 1).
Przepisów ustawy nie stosuje się do:
1) Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego;
2) banków krajowych;
3) Banku Gospodarstwa Krajowego;
4) oddziałów banków zagranicznych;
5) spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych;
6) firm inwestycyjnych, o których mowa w art. 2 pkt 14 ustawy z 10.6.2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. poz. 996 i 1997 oraz z 2017 r. poz. 791 i 1089);
7) zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji;
8) funduszy inwestycyjnych;
9) instytucji finansowych w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z 26.6.2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 176 z 27.06.2013, str. 1), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 575/2013”, z siedzibą w państwie członkowskim Unii Europejskiej, jeżeli są jednostką zależną w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia nr 575/2013 wobec instytucji kredytowej, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 575/2013, podmiotu, o którym mowa w pkt 3-9, lub firmy inwestycyjnej i są objęte nadzorem skonsolidowanym sprawowanym zgodnie z art. 6-17 rozporządzenia nr 575/2013;
10) finansowych spółek holdingowych w rozumieniu w art. 4 ust. 1 pkt 20 rozporządzenia nr 575/2013 z siedzibą w państwie członkowskim Unii Europejskiej;
11) finansowych spółek holdingowych o działalności mieszanej w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 21 rozporządzenia nr 575/2013 z siedzibą w państwie członkowskim Unii Europejskiej;
12) holdingów mieszanych w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 22 rozporządzenia nr 575/2013 z siedzibą w państwie członkowskim Unii Europejskiej;
13) dominujących finansowych spółek holdingowych z państwa członkowskiego Unii Europejskiej w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 30 rozporządzenia nr 575/2013;
14) unijnych dominujących finansowych spółek holdingowych w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 31 rozporządzenia nr 575/2013;
15) dominującej finansowej spółki holdingowej o działalności mieszanej z państwa członkowskiego Unii Europejskiej, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 32 rozporządzenia nr 575/2013;
16) unijnej dominującej finansowej spółki holdingowej o działalności mieszanej, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 33 rozporządzenia nr 575/2013 (ust. 2).

17.(A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo upadłościowe[24], według przepisów ogólnych o postępowaniu upadłościowym i jego skutkach, w razie ogłoszenia upadłości, zawarte przez upadłego umowy zlecenia, w których upadły był dającym zlecenie:
A. ulegają rozwiązaniu na żądanie którejkolwiek ze stron umowy,
B. wygasają z dniem ogłoszenia upadłości,
C. ulegają rozwiązaniu na żądanie syndyka.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 102 ust. 1 PrUp)
Zawarte przez upadłego umowy zlecenia lub komisu, w których upadły był dającym zlecenie lub komitentem, a także umowy o zarządzanie papierami wartościowymi upadłego wygasają z dniem ogłoszenia upadłości. Wierzytelność z tytułu poniesionej wskutek tego straty może być dochodzona w postępowaniu upadłościowym (art. 102 ust. 1 PrUp). Od zawartych przez upadłego umów zlecenia lub komisu, w których upadły był przyjmującym zlecenie lub komisantem, można odstąpić z dniem ogłoszenia upadłości bez odszkodowania (art. 102 ust. 2 PrUp). Artykuł 734 KC stanowi, że przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (§ 1). W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie pełnomocnictwa (§ 2). Z kolei zgodnie z art. 750 KC, do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

18.(A/R) Zgodnie z ustawą o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów[25], umowa zastawnicza, w przypadku ustanowienia zastawu rejestrowego na prawach, powinna być zawarta:
A. na piśmie pod rygorem nieważności,
B. na piśmie wyłącznie dla celów dowodowych,
C. wyłącznie w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 3 ust. 1 ZastRejU)
Jak stanowi art.  3 ZastRejU, umowa zastawnicza powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Do umów o ustanowienie zastawu rejestrowego na wierzytelnościach i prawach nie stosuje się przepisów o formie pisemnej szczególnej określonej w odrębnych przepisach (ust. 1). Umowa zastawnicza powinna określać co najmniej:
1) datę zawarcia umowy;
2) imię i nazwisko (nazwę) oraz miejsce zamieszkania (siedzibę) i adres zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie jest on zastawcą;
3) przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom;
4) wierzytelność zabezpieczoną zastawem – przez oznaczenie stosunku prawnego, z którego ta wierzytelność wynika lub może wynikać, oraz najwyższej sumy zabezpieczenia (ust. 2). Umowa zastawnicza może być zawarta także w kwalifikowanej formie pisemnej np. w formie pisemnej z datą pewną lub podpisami notarialnie poświadczonymi czy w formie aktu notarialnego[26].

Uchwała SN z  21.1.2009  r., III CZP 130/08, OSNC 2009/12/159:
„Zgoda spółki na ustanowienie zastawu rejestrowego na udziałach spółki powinna być wyrażona w formie właściwej dla umowy o ustanowienie zastawu rejestrowego na udziałach spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, to jest w formie pisemnej (art. 63 § 2 KC w związku z art. 3 ust. 1 ustawy z 6.12.1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, Dz.U. Nr 149, poz. 703 ze zm.)”.

19.(A/R) Zgodnie z ustawą o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być zbywalne prawa majątkowe, z wyjątkiem:
A. praw na dobrach niematerialnych,
B. praw z papierów wartościowych,
C. wierzytelności na których ustanowiono hipotekę.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 7 ust. 1 pkt 2 ZastRejU)
Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome i zbywalne prawa majątkowe, z wyjątkiem:
1) praw mogących być przedmiotem hipoteki;
2) wierzytelności na których ustanowiono hipotekę;
3) statków morskich oraz statków w budowie mogących być przedmiotem hipoteki morskiej.
Wobec powyższego należy uznać, że przedmiotem zastawu rejestrowego nie mogą być: użytkowanie wieczyste (wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego) czy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu[27].
Zastawem rejestrowym można w szczególności obciążyć:
1) rzeczy oznaczone co do tożsamości;
2) rzeczy oznaczone co do gatunku, jeżeli w umowie zastawniczej określona zostanie ich ilość oraz sposób wyodrębnienia od innych rzeczy tego samego gatunku;
3) zbiór rzeczy ruchomych lub praw, stanowiący całość gospodarczą, choćby jego skład był zmienny;
4) wierzytelności;
5) prawa na dobrach niematerialnych;
6) prawa z papierów wartościowych;
7) prawa z niebędących papierami wartościowymi instrumentów finansowych w rozumieniu ustawy z  29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 1636, z późn. zm.). Zastaw rejestrowy może być ustanowiony także wówczas, gdy zastawca nabędzie przedmiot zastawu w przyszłości. Obciążenie zastawem rejestrowym takiego przedmiotu zastawu staje się skuteczne z chwilą jego nabycia przez zastawcę (art. 7 ust. 1-3 ZastRejU).

Wyrok SA w Łodzi z 12.7.2017  r., I ACa 1728/16:
„Przepis art. 7 ust. 2 pkt 3 ustawy z 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów stanowi, że zastawem rejestrowym można w szczególności obciążyć zbiór rzeczy ruchomych lub praw, stanowiący całość gospodarczą, choćby jego skład był zmienny. W myśl art. 2 ust. 1 tej ustawy do ustanowienia zastawu rejestrowego konieczne jest zawarcie umowy o ustanowienie tego zastawu, nazwanej przez ustawodawcę umową zastawniczą, oraz dokonanie wpisu w rejestrze zastawów. Z treści przywołanych przepisów nie wynika, żeby przedmiot zastawu określony jako zbiór rzeczy ruchomych musiał być opisywany poprzez wymienienie w sposób szczegółowy poszczególnych rzeczy ruchomych wchodzących w skład tego zbioru. W regulacji prawnej dotyczącej zastawu nie został sformułowany bezwzględny wymóg sporządzenia spisu rzeczy objętych zastawem. Powyższe znajduje także potwierdzenie w rozporządzeniu w sprawie szczegółowej organizacji i sposobu prowadzenie zastawów”.

Postanowienie SN z 6.10.2010  r., II CSK 209/10:
„Nie ma sensownych przesłanek, by odmówić możliwości powstania zastawu na stadach zwierząt i zapasach skórek futerkowych, ponieważ tworzą one całość gospodarczą, gdy prowadzi się hodowlę takich zwierząt”.

Bibliografia:
Flisak D. (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz,2015
Bończak-Kucharczyk E., Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz aktualizowany, 2018
Dziczek R., Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz. Wzory pozwów i wniosków sądowych, wyd. VII, WK 2014
Gruszecki K., Prawo ochrony środowiska. Komentarz, wyd. IV, WK 2016
Szpunar A., Komentarz do ustawy – Prawo wekslowe, [w:] Komentarz do prawa wekslowego i czekowego, Wyd. Prawnicze 2001
Feliga P. (red.), Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, 2015
Sieradzka M., Zdyb M., Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz,   2013
Dybka R., Gliwiński K., Poreda A., Zastaw rejestrowy i rejestr zastawów. Komentarz, 2016

[1] Tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 880 z późn. zm. (PrAut).
[2] Flisak D. (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, 2015, Komentarz do art. 4 PrAut, uwagi 1, 3, 4.
[3] Tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 121  (GospNierU).
[4] Zob. Bończak-Kucharczyk E., Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz aktualizowany, 2018, Komentarz do art. 9a, uwaga 1.
[5] Ibidem, uwaga 3.
[6] Tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 106 z późn. zm.  (KWHU).
[7] Tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 156 z późn. zm.  (PrSpółdz).
[8] Tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 716 (WłLokU).
[9] Tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 1610 z późn. zm. (OchrPrLokU).
[10] Tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 1222 z późn. zm. (SpółMieszkU).
[11] Dziczek R., Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz. Wzory pozwów i wniosków sądowych, wyd. VII, WK 2014, Komentarz do art. 1716 , uwaga 2.
[12] Tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 519 z późn. zm. (PrOchrŚr).
[13] Gruszecki K., Prawo ochrony środowiska. Komentarz, wyd. IV, WK 2016,  Komentarz do art. 131, uwaga 9.
[14] Tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 160 (PrWeksl).
[15] Szpunar A., Komentarz do ustawy – Prawo wekslowe, [w:] Komentarz do prawa wekslowego i czekowego, Wyd. Prawnicze 2001, Komentarz do art. 96, uwagi 1 i 3.
[16] Tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 300 z późn. zm. (KSCU).
[17] Ustęp 2 utracił moc z dniem 24.12.2008 r. w zakresie, w jakim stanowi, że w postępowaniu uproszczonym pobiera się od apelacji opłatę stałą, liczoną jak od pozwu od wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu umowy, niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w apelacji, zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 16.12.2008 r. sygn. akt P 17/07 (Dz. U. poz. 1524).
[18] Feliga P. (red.), Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, 2015, Komentarz do art. 19 KSCU, uwagi 3 i 4.
[19] Ibidem, Komentarz do art. 79 KSCU, uwagi 9, 10 i 11.
[20] Tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 2168 z późn. zm. (SwobGospU).
[21] Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji powstaje z chwilą zawarcia umowy (art. 161 § 1 KSH), a spółka akcyjna w organizacji powstaje z chwilą zawiązania spółki (art. 323 § 1 KSH).
[22] Sieradzka M., Zdyb M., Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, 2013, Komentarz do art. 14, uwaga 18.
[23] Tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1508 z późn. zm. (PrRest).
[24] Tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 2344 z późn. zm. (PrUp).
[25] Tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1278 z późn. zm. (ZastRejU).
[26] Zob. Dybka R., Gliwiński K., Poreda A., Zastaw rejestrowy i rejestr zastawów. Komentarz, 2016, Komentarz do art. 3, uwaga 8.
[27] Zob. Ibidem, Komentarz do art. 7, uwaga 5.