Aktualności

Znalezienie „skarbu” – regulacje kodeksowe

Skarb nie jest co prawda pojęciem w sposób bezpośredni zdefiniowanym na gruncie Kodeksu cywilnego, jednak za takowy można uznać – zgodnie z sugestią wynikającą z treści art. 189 KC – rzecz (ewentualnie rzeczy) znalezioną w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby oczywiście bezcelowe. W tym też kontekście należy uznać, że przesłanką, pozwalającą na kwalifikację rzeczy znalezionej jako „skarb” jest przede wszystkim oczywista bezcelowość poszukiwania jej właściciela, a nie koniecznie znaczna wartość materialna, naukowa czy historyczna.

W przypadku znalezienia rzeczy w okolicznościach wskazanych w art. 189 KC, nie znajdują zastosowania przepisy ustawy o rzeczach znalezionych. Zgodnie bowiem z treścią art. 189 KC znalazca i właściciel nieruchomości, na której rzecz została znaleziona stają się współwłaścicielami znalezionej rzeczy w częściach ułamkowych – domniemywa się równość udziałów (art. 197 KC). Znalazcy nie przysługuje więc znaleźne, skoro nabywa udział we współwłasności rzeczy znalezionej.

Reklama

Jeśli jednak rzecz znaleziona w okolicznościach wskazanych w art. 189 KC jest zabytkiem lub materiałem archiwalnym, staje się ona własnością Skarbu Państwa, a znalazca jest obowiązany wydać ją niezwłocznie właściwemu staroście (art. 189 KC). W takim wypadku znalazca i właściciel nieruchomości, na której rzecz znaleziono nie stają się współwłaścicielami rzeczy znalezionej. Znalazcy przysługuje jednak nagroda jeśli dopełnił obowiązków uczciwego znalazcy (art. 11 ust. 1 RzZnalU)[1].

Należy zaznaczyć, że poza Kodeksem cywilnym została uregulowana problematyka min. zabytków archeologicznych. Stanowią one zatem własność Skarbu Państwa bez względu na miejsce ich znalezienia lub odkrycia. Obowiązki znalazcy, jak i prawo do nagrody z tytułu ich dopełnienia, regulują odpowiednio przepisy ustawy z 23.7.2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2187 ze zm.) i rozporządzenia Ministra Kultury z 1.4.2004 r. w sprawie nagród za odkrycie lub znalezienie zabytków archeologicznych (Dz.U. Nr 71, poz. 650).

Źródło: A. K. Bieliński, M. Pannert, Prawo cywilne – część ogólna. Prawo rzeczowe

[1]   Zob. szerzej P. Księżak, [w:] K. Osajda, Kodeks cywilny, Legalis, kom. do art. 189 KC teza nr 1–12.