Kodeks rodzinny i opiekuńczy – pytania na aplikacje prawnicze z opracowaniem i orzecznictwem

Autor opracowania: Rafał Maciąg – radca prawny

Kodeks rodzinny i opiekuńczy – pytania na aplikacje prawnicze z opracowaniem i orzecznictwem.

Pytania pochodzą z egzaminów wstępnych na aplikacje; adwokacką/radcowską (A/R) oraz komorniczą (K), które odbyły się 29.9.2018 r.

1. (A/R) Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, osoba ubezwłasnowolniona całkowicie:

A. może zawrzeć małżeństwo za zgodą przedstawiciela ustawowego,
B. może zawrzeć małżeństwo za zgodą sądu,
C. nie może zawrzeć małżeństwa.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 11 § 1 KRO)

Kodeks cywilny w art. 13 stanowi, że osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem (§ 1). Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską (§ 2). Jak stanowi art. 11 KRO, nie może zawrzeć małżeństwa osoba ubezwłasnowolniona całkowicie (§ 1). Unieważnienia małżeństwa z powodu ubezwłasnowolnienia może żądać każdy z małżonków (§ 2). Nie można unieważnić małżeństwa z powodu ubezwłasnowolnienia, jeżeli ubezwłasnowolnienie zostało uchylone (§ 3). Z kolei zgodnie z art. 12 KRO, nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym. Jeżeli jednak stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie, sąd może jej zezwolić na zawarcie małżeństwa (§ 1). Unieważnienia małżeństwa z powodu choroby psychicznej albo niedorozwoju umysłowego jednego z małżonków może żądać każdy z małżonków (§ 2). Nie można unieważnić małżeństwa z powodu choroby psychicznej jednego z małżonków po ustaniu tej choroby (§ 3). Jak stwierdza K. Gromek: „Z brzmienia § 1 i 3 [art. 11 KRO – R.M.] expressis verbis wynika, iż przeszkoda ubezwłasnowolnienia dotyczy wyłącznie ubezwłasnowolnienia całkowitego. Natomiast  ubezwłasnowolnienie częściowe może być rozpatrywane jako sui generis przeszkoda małżeńska tylko w kontekście przesłanek z art. 12 KRO. Nie jest natomiast wykluczone, iż mimo wystąpienia przesłanek z art. 12 KRO sąd w odrębnym trybie nie postanowi o ubezwłasnowolnieniu częściowym. Fakt braku orzeczenia ubezwłasnowolnienia częściowego nie wyklucza unieważnienia małżeństwa na podstawie art. 12, ponieważ ubezwłasnowolnienie częściowe nie jest żadną przeszkodą małżeńską w rozumieniu przepisów KRO”[1].

2. (A/R) Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, jeżeli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd:

A. nie może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę przypadające temu małżonkowi było w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka,
B. może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę przypadające temu małżonkowi było w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka,
C. nie może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę przypadające temu małżonkowi było w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka, chyba że małżonek zobowiązany wyraził na to zgodę.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 28 § 1 KRO)

Jeżeli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka (art. 28 § 1 KRO). Nakaz, o którym mowa w paragrafie poprzedzającym, zachowuje moc mimo ustania po jego wydaniu wspólnego pożycia małżonków. Sąd może jednak na wniosek każdego z małżonków nakaz ten zmienić albo uchylić (art. 28 § 2 KRO). Zgodnie z art. 565 KPC, rozstrzygnięcie o istotnych sprawach rodziny w braku porozumienia małżonków, jak również udzielenie zezwolenia na dokonanie czynności, do której jest potrzebna zgoda drugiego małżonka lub której drugi małżonek sprzeciwił się, może nastąpić dopiero po umożliwieniu złożenia wyjaśnień małżonkowi wnioskodawcy, chyba że jego wysłuchanie nie jest możliwe lub celowe (§ 1). To samo dotyczy nakazu sądu, aby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające jednemu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka (§ 2). Przepis § 1 stosuje się także do rozstrzygnięcia o wyłączeniu odpowiedzialności małżonka za zobowiązania zaciągnięte przez drugiego z  małżonków w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny, jak również do uchylenia postanowienia w tym przedmiocie (§ 3).

Jak zauważa K. Gromek: „W stosunku do wyjątkowego przepisu art. 28 § 1 KRO powinna być stosowana wykładnia zwężająca. W szczególności należy mieć na uwadze, co następuje:

1) jeśli chodzi o wzgląd na dobro rodziny, to co do roszczeń alimentacyjnych w ogólności zarówno przepisy prawa rodzinnego i opiekuńczego, jak i przepisy postępowania cywilnego dają wielokrotnie wyraz trosce o to dobro i stwarzają skuteczne gwarancje jego ochrony. Tryb powództwa o zaległe i bieżące alimenty w założeniach swych chroni te interesy rodziny, które ustawodawca chronić zamierza.

Dlatego nie można generalnie stwierdzić, że jeśli małżonkowi pozostającemu we wspólnym pożyciu odmawia się możliwości realizowania roszczenia »alimentacyjnego« w trybie art. 28 KRO, to już tym samym narusza się dobro rodziny. Konieczne jest ustalenie, jakie dodatkowe – w stosunku do ogólnego, chronionego w trybie powództwa – dobro rodziny miał na uwadze ustawodawca, wprowadzając drugi tryb postępowania określony w art. 28 KRO. Zazwyczaj w procesach alimentacyjnych dłużnik i wierzyciel żyją w odrębnych rodzinach; uprawniony – nawet przy opóźnieniu świadczeń – ma zwykle szanse na doraźną pomoc swej rodziny. W tym natomiast przypadku mamy z reguły do czynienia z jedną rodziną »korzystającą« wyłącznie z własnych środków utrzymania, pozostającą we wspólności gospodarczej, z której korzysta również małżonek dłużnik, zużywający własne środki utrzymania na inne cele. Taka rodzina wymaga dodatkowej ochrony zmierzającej do tego, by środki przeznaczone ze swej istoty na utrzymanie rodziny wpływały bezzwłocznie do budżetu domowego oraz by wystarczały również na pokrycie w rodzinie potrzeb samego dłużnika. Stąd też przyspieszenie bieżącej realizacji nakazu wydanego w trybie art. 28 KRO wobec zbędności postępowania egzekucyjnego i pośrednictwa komornika, stąd też wyłączenie w stosunku do należności przewidzianych w art. 28 § 1 KRO ograniczeń wynikających z art. 1083 § 1 KPC;

2) argumentacja, że z tekstu ustawy nie wynikają terminologiczne podstawy do ścieśniającej wykładni pojęcia innych należności, nie jest przekonująca.

Gdyby ustawodawca miał na myśli w ostatecznym wyniku »wszelkie należności«, zbędne byłoby wyodrębnienie w przepisie »wynagrodzenia za pracę«, gdyż pojęcie to już mieściłoby się w szerszym pojęciu należności. Użycie sformułowania »wynagrodzenie za pracę albo inne należności« uzyska właściwy sens wówczas, gdy przyjmiemy, że ustawodawcy chodziło o takie »inne należności«, które swym charakterem są zbliżone do »wynagrodzenia za pracę« w tym sensie, że stanowią dochody (»zarobek«) zobowiązanego, osiągane z tytułu jego działalności zawodowej czy twórczej, które powinny być przeznaczone na pokrycie potrzeb rodziny.

W większości wypadków chodzi właśnie o wynagrodzenie za pracę, gdyż stosunek pracy stanowi podstawę bytu przytłaczającej większości ludności i dlatego ustawodawca ten rodzaj dochodu wyodrębnił, zwłaszcza u źródeł tego przepisu leżała potrzeba skutecznej ochrony tego wynagrodzenia przed niebezpieczeństwem zmarnotrawienia go przez zatrudnionego małżonka. Dochodami są także m.in. nagrody pieniężne i premie, wynagrodzenie autorskie, choćby jednorazowe, należności rzemieślników z tytułu umów o dzieło lub zlecenia, należności rolników z tytułu umów kontraktacyjnych itp.;

3) natomiast wzgląd na dobro rodziny nie wymaga, aby do kręgu »należności« w rozumieniu przepisu art. 28 KRO włączyć należności, które nie są dochodami, lecz wchodzą w skład substancji majątku dłużnika. Majątek ten ma na celu długoplanowe zaspokajanie potrzeb rodziny, wymaga racjonalnego gospodarowania i dlatego jego uszczuplanie może się odbywać jedynie na zasadach określających przesłanki ustalenia wysokości »alimentów« i sposób jego egzekwowania. Dotyczy to w szczególności kwot przypadających jednemu z małżonków z tytułu odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość stanowiącą jego majątek odrębny, zwłaszcza gdy wywłaszczona zostaje część nieruchomości, a uzyskane odszkodowanie mogłoby być przeznaczone na racjonalniejsze zagospodarowanie pozostałej części nieruchomości”[2].

Postanowienie SO w Poznaniu z 7.1.2014 r., XV Ca 1495/13, http://orzeczenia.poznan.so.gov.pl:
„Do ustania istnienia wspólnego pożycia między małżonkami potrzebne jest ustanie trzech więzi, tj. oprócz duchowej także więzi fizycznej oraz gospodarczej”.

Uchwała SN z 30.8.1966 r., III CZP 67/66:
„Za zmianę stosunków uzasadniającą uchylenie zarządzenia o wypłacaniu części zarobków jednego małżonka do rąk drugiego (art. 28 KRO) nie należy uważać w przypadku zerwania bez ważnych powodów wspólności małżeńskiej przez małżonka, przeciwko któremu zarządzenie to zapadło, po jego wydaniu upływ paroletniego okresu w układzie stosunków nie wskazującym na prawdopodobieństwo powrotu tego małżonka do wspólnego pożycia z drugim małżonkiem, pozostającym we wspólności z dziećmi z małżeństwa uprawnionych do alimentacji”.

3. (A/R) Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, do majątku wspólnego małżonków pozostających w ustawowej wspólności majątkowej, należą:

A. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
B. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
C. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 31 § 2 pkt 2 KRO)
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków (art. 31 § 1 KRO). Do majątku wspólnego należą w szczególności:
1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963, z późn. zm.) (art. 31 § 2 KRO).

Uchwała SN z 11.4.2019 r., III CZP 106/18, http://www.sn.pl:
„Prawo wierzyciela do zaspokojenia się z majątku wspólnego małżonków na podstawie art. 41 § 1 KRO może zostać zrealizowane także przez wniesienie powództwa przeciwko małżonkowi dłużnika o zobowiązanie do spełnienia świadczenia wynikającego z czynności prawnej, której stroną małżonek dłużnika nie był, niezależnie od tego, czy świadczenie to objęte jest tytułem egzekucyjnym wydanym uprzednio przeciwko samemu dłużnikowi (art. 787 KPC)”.

Uchwała SN z 19.10.2018 r., III CZP 45/18, http://www.sn.pl:
„Rzecz nabyta w trakcie trwania małżeństwa, w którym obowiązuje ustawowa wspólność majątkowa, w części ze środków pochodzących z majątku osobistego jednego z małżonków, a w części z ich majątku wspólnego, wchodzi do majątku osobistego małżonka i do majątku wspólnego małżonków w udziałach odpowiadających stosunkowi środków przeznaczonych z tych majątków na jej nabycie, chyba że świadczenie z majątku osobistego lub majątku wspólnego przekazane na nabycie rzeczy miało charakter nakładu, odpowiednio, na majątek wspólny lub osobisty”.

Postanowienie SO we Włocławku z 20.7.2017 r., I Ca 102/17, http://orzeczenia.ms.gov.pl:
„Zgodnie z art. 31 § 1 KRO, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Tak więc o zaliczeniu danego przedmiotu majątkowego do majątku wspólnego decyduje moment faktycznego (definitywnego) jego nabycia. Z domniemania wynika, że każdorazowo małżonek, który twierdzi, że dany przedmiot majątkowy przynależy do majątku osobistego musi to udowodnić, przykładowo, że: nabycie nastąpiło ze środków finansowych stanowiących majątek osobisty, do których ma zastosowanie zasada surogacji. Samo oświadczenie małżonka nie jest wystarczające”.

Wyrok SA w Białymstoku  z 22.6.2017 r., I ACa 67/17:

„Nie jest wystarczające do obalenia domniemania z art. 31 § 1 KRO samo wykazanie, że małżonek nabywający dany przedmiot i oświadczający, że nabywa go do majątku osobistego w okresie wcześniejszym uzyskał odszkodowanie, które weszło do jego majątku osobistego (wcześniej odrębnego). Małżonek, który powołuje się na surogację obowiązany jest wykazać konkretne środki, z których nastąpiło nabycie przedmiotu majątkowego; w tym wypadku powinien wykazać, że cena za nabycie tego prawa została zapłacona w całości z pieniędzy uzyskanych tytułem odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia. Nabycie rzeczy z majątku osobistego małżonka musi wynikać wyraźnie nie tylko z oświadczenia tego małżonka, ale przede wszystkim – z całokształtu okoliczności istotnych prawnie z punktu widzenia przepisów KRO”.

Wyrok SA w Szczecinie z 10.9.2015 r., I ACa 325/15,  Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 18 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„W braku odrębnych unormowań, prawa o charakterze obligacyjnym będące składnikami majątku wspólnego powinny być wykonywane zgodnie z zasadami zarządu majątkiem wspólnym (dotyczy to w szczególności rozporządzeń mających postać zbycia prawa albo jego obciążenia). Małżonek, który nie był ani stroną umowy, ani reprezentowanym przez drugiego małżonka, stając się współuprawnionym z tytułu nabytej do majątku wspólnego wierzytelności (a więc – współwierzycielem), nie staje się jednak dłużnikiem. Od długu pojmowanego jako powinność spełnienia określonego świadczenia należy odróżnić odpowiedzialność za wykonanie zobowiązania, którego elementem jest dług. Na małżonku strony umowy zaciąży odpowiedzialność za zobowiązanie wynikające z umowy, tyle że ograniczona do majątku wspólnego, którego jest podmiotem, a do którego wierzyciel (w całości lub w części) może skierować egzekucję. Brak koincydencji przymiotu wierzyciela i dłużnika po stronie małżonka, który stał się podmiotem wierzytelności nabytej przez drugiego małżonka do majątku wspólnego nie może być jednak wystarczającym argumentem przemawiającym za uznaniem tylko małżonka – nabywcy wierzytelności za wierzyciela i stronę stosunku obligacyjnego”.

Wyrok SA w Krakowie z 23.1.2015 r., I ACa 1484/14,  Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 18 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„Ustrój ustawowej wspólności majątkowej, uregulowany przez art. 31 KRO, polega na tym, że przedmioty wchodzące w skład tej wspólności stanowią współwłasność łączną, bezudziałową małżonków. W konsekwencji, gdy małżonkowie pozostają w ustawowym ustroju majątkowym, powstają trzy odrębne masy majątkowe: majątek wspólny małżonków i majątki osobiste (w stanie prawnym z daty kwestionowanej czynności majątki odrębne) każdego z małżonków. Zatem rzecz lub prawo wchodzące w skład majątku wspólnego małżonków zawsze przysługuje niepodzielnie obojgu małżonkom tak długo, jak długo trwa wspólność ustawowa. W rezultacie nieważność czynności stanowiącej podstawę nabycia przez małżonków rzeczy lub prawa do majątku wspólnego wywołuje ten skutek, że rzecz lub prawo do majątku tego nie wchodzi”.

4. (A/R) Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, orzeczenie separacji małżonków pozostających we wspólności majątkowej:

A. powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej,
B. nie powoduje powstania między małżonkami rozdzielności majątkowej,
C. powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej tylko, gdy oboje małżonkowie wyrażą na to zgodę.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 54 § 1 KRO)

Orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Z chwilą zniesienia separacji powstaje między małżonkami ustawowy ustrój majątkowy. Na zgodny wniosek małżonków sąd orzeka o utrzymaniu między małżonkami rozdzielności majątkowej (art. 54 § 1 i 2 KRO).

Uważa się, że „przepis art. 54 § 1 KRO wydaje się nieprecyzyjny. Zważyć należy, iż charakter konstytutywny (kształtujący nowy stan prawny) będzie on miał tylko w jednym przypadku. Rozdzielność majątkowa istotnie powstanie między małżonkami w wyniku orzeczenia separacji pod warunkiem jednak, że przed tym orzeczeniem istniała między małżonkami współność majątkowa – bez względu na podstawę jej powstania. W tym zakresie przepis ten ma charakter przymusowy (…). Jeśli natomiast przed orzeczeniem separacji między małżonkami już istniała rozdzielność majątkowa, powstała z mocy ustawy (…), z orzeczenia sądu (…) czy na podstawie intercyzy (…), to przepis ten w istocie rzeczy nie rodzi de lege lata żadnych skutków prawnych”[3].

Wyrok SN z 28.5.2014 r., I CSK 330/13, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 107 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„Przewidziana w art. 54 § 1 KRO rozdzielność majątkowa może wynikać z orzeczenia sądu państwa obcego, jeżeli odpowiada wydawanemu przez sąd polski orzeczeniu o separacji. Takiemu orzeczeniu nie odpowiada orzeczenie sądu francuskiego wydawane w postępowaniu o rozwód jako środek tymczasowy (mesure provisoire)”.

5. (A/R) Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga:

A. kurator sądowy,
B. kierownik ośrodka pomocy rodzinie,
C. sąd opiekuńczy.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 97 KRO)

Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy (art. 97 § 1 i 2 KRO).

Wyrok WSA w Poznaniu z 27.11.2013 r., IV SA/Po 515/13, http://orzeczenia.nsa.gov.pl:
„W istotnych sprawach dziecka każdy z przedstawicieli ustawowych jest umocowany do złożenia oświadczenia woli odnośnie małoletniego. Czym innym jest bowiem prawo działania w charakterze przedstawiciela ustawowego w relacjach z osobami, urzędami, a czym innym podejmowanie merytorycznego stanowiska w istotnej sprawie dziecka. W tym zakresie musi być uzgodniona wola rodziców, którą oczywiście władny jest skutecznie przedstawić każdy z rodziców. Jednak zawsze odpowiedzialność z uzgodnionej decyzji będą ponosić wspólnie. W związku z tym postępowanie wywołane taką wspólną decyzją musi się toczyć w stosunku do obojga rodziców”.

Postanowienie SN z 25.4.2014 r., II CZ 113/13, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 175 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):

„Skuteczność doręczeń dokonanych przedstawicielom ustawowym małoletniego pozwanego, podlega ocenie między innymi na podstawie art. 136 § 1 KPC, który służy zapewnieniu prawidłowego przebiegu postępowania, jego sprawności i zachowania praw stron postępowania. W interesie stron postępowania jest powiadomienie sądu o każdorazowej zmianie swego miejsca zamieszkania, a właściwie adresu, pod którym przebywają i mogą odbierać korespondencję w sposób niezakłócony.

Zgodnie z art. 97 KRO, kiedy władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest uprawnione do jej wykonywania, to jednak jeśli w tym zakresie, rodzice małoletniego dziecka doszli do porozumienia i wskazali, który z nich będzie w postępowaniu sądowym występował w imieniu dziecka, Sąd – poza kwestią konieczności wspólnego rozstrzygania o istotnych sprawach dziecka – powinien to porozumienie respektować i doprowadzić do skutecznego doręczenia wskazanemu przedstawicielowi ustawowemu małoletniego dziecka zawiadomienia o wyznaczonym terminie rozprawy, co we właściwy sposób zabezpieczy interesy dziecka. Nierespektowanie tych ustaleń przez sąd może prowadzić do nieważności postępowania (art. 379 pkt 5 KPC)”.

Wyrok NSA z 27.7.2016 r., II FSK 2378/15, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 175 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„Wykładnia językowa uzupełniona celowościową i systemową zewnętrzną art. 27f ust. 1 pkt 1 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) prowadzi do wniosku, że dla nabycia prawa do odliczenia ulgi prorodzinnej, konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek, to jest posiadanie władzy rodzicielskiej i jej faktyczne wykonywanie w danym roku podatkowym; czym innym jest bowiem posiadanie władzy a czym innym jej wykonywanie, a to oznacza, że utożsamianie ich na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie znajduje uzasadnienia; w celu nabycia prawa do ww. ulgi podatnik powinien zatem wykazać, że w danym roku podatkowym wykonywał, a nie tylko posiadał władzę rodzicielską, odróżniając treść władzy rodzicielskiej, stosownie do przepisów art. 95 § 1 KRO w związku z art. 96 § 1 KRO, od jej wykonywania, zgodnie z art. 97 § 1 KRO”.

6. (N) Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński:

A. nigdy nie może zostać złożone przez pełnomocnika, nawet za zgodą sądu,
B. może zostać złożone przez pełnomocnika, jeżeli sąd z ważnych powodów na to zezwoli,
C. zawsze może zostać złożone przez pełnomocnika, nawet bez zgody sądu.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 6 § 1 KRO)

Z ważnych powodów sąd może zezwolić, żeby oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński lub oświadczenie przewidziane w art. 1 § 2 KRO zostało złożone przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i wymieniać osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte (art. 6 § 1 i 2 KRO).

Uchwała SN (7) z 8.6.1970 r., III CZP 27/70, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 3 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„Za ważne powody w rozumieniu art. 6 § 1 KRO należy uznać tylko takie okoliczności, które w świetle zasad współżycia społecznego usprawiedliwiają odstąpienie od obowiązku jednoczesnego stawienia się przyszłych małżonków przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego dla złożenia oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Żadna zatem z góry określona sytuacja osoby ubiegającej się o zezwolenie jej na złożenie przez pełnomocnika oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński, w szczególności także fakt jej zamieszkiwania za granicą oraz związane z tym trudności przyjazdu do Polski, nie mogą być same przez się uznane za ważne powody w rozumieniu powołanego wyżej przepisu”.

7. (N) Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, orzeczenie separacji:

A. nie ma skutków takich jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej,
B. zawsze ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód,
C. ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 61⁴ § 1 KRO)

Jak stanowi art. 61⁴ KRO, orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej (§ 1). Małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć małżeństwa (§ 2). Jeżeli wymagają tego względy słuszności, małżonkowie pozostający w separacji obowiązani są do wzajemnej pomocy (§ 3). Do obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków pozostających w separacji drugiemu stosuje się odpowiednio przepisy art. 60 KRO, z wyjątkiem § 3 (§ 4). Przepisu art. 59  KRO nie stosuje się (§ 5).

8. (K) Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, do majątku osobistego każdego z małżonków pozostających w ustawowej wspólności majątkowej należą:

A. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
B. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
C. dochody z majątku osobistego każdego z małżonków.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 33 pkt 4 KRO)

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Wyrok SN z 23.8.2017 r., III CSK 85/17, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 29 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„O tym, że niezbywalne prawa niemajątkowe nie należą do majątku wspólnego małżonków i że nie można rozszerzyć na nie wspólności majątkowej, nie tyle przesądza treść przepisu art. 33 pkt 5 KRO, ale okoliczność, iż wspólność majątkowa obejmuje tylko prawa majątkowe. Jeżeli umowa ustanowienia służebności obejmowała tylko jednego małżonka, to tym samym prawo to weszło do jego majątku osobistego”.

Postanowienie SN z 27.4.2017 r., IV CSK 346/16, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 29 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„Surogacja może bowiem polegać nie tylko na zastąpieniu nowym elementem majątkowym innego elementu (surogacja »transferowa«), ale także na odpowiednim przekształceniu wcześniej istniejącego prawa w inne prawo, nawet o innej treści, zwłaszcza wówczas, gdy przekształcenie to odnosi się do tożsamej rzeczy (surogacja »transformacyjna«)”.

Wyrok SA w Białymstoku z 22.6.2017 r., I ACa 67/17, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 29 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„Przedmioty majątkowe nabyte w zamian za taki składnik majątku osobistego jakim są przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (art. 33 pkt 6 KRO) stanowią składnik majątku osobistego małżonka”.

9. (K) Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, w przypadku małżonków pozostających w ustawowej wspólności majątkowej zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania:

A. czynności prawnej prowadzącej do odpłatnego zbycia ruchomości należącej do majątku wspólnego,
B. czynności prawnej prowadzącej do odpłatnego nabycia gospodarstwa rolnego,
C. czynności prawnej prowadzącej do oddania należącej do majątku wspólnego ruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 37 § 1 pkt 3 KRO)
Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania:
1) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków;
2) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal;
3) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa;
4) darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.
Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Druga strona może wyznaczyć małżonkowi, którego zgoda jest wymagana, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu. Jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna (art. 37 § 1-4 KRO).

Wyrok SA w Warszawie z 9.2.2017 r., VI ACa 1906/16, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 42 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„Nie powinno znajdować społecznej aprobaty takie zachowanie podmiotu obrotu gospodarczego, który na skutek własnych, świadomych działań składa kontrahentowi niezgodne z prawdą oświadczenia o swoim stanie cywilnym, utrzymuje pozwanego przez długi czas realizacji umowy w przeświadczeniu, że nie pozostaje w związku małżeńskim, a następnie chcąc odzyskać pieniądze wpłacone tytułem ceny dochodzi ich zwrotu jako świadczeń nienależnych z uwagi na nieważność umów, spowodowaną brakiem zgody małżonki na ich zawarcie”.

Wyrok SA w Lublinie z 13.3.2014 r., I ACa 771/13, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 42-43 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„Przepis art. 37 KRO nie wymaga zgody współmałżonka dla głosowania przy podejmowaniu uchwał na zebraniu wspólnoty. Jednocześnie nie ulega też wątpliwości, że do zarządu majątkiem wspólnym nie jest możliwe stosowanie przepisów KC o zarządzie rzeczą wspólną przez współwłaścicieli. Wszystkie te argumenty, w sytuacji braku przepisu wyłączającego możliwość samodzielnego głosowania małżonka w sprawach wynikających z prawa własności lokalu stanowiącego majątek wspólny, muszą prowadzić do wniosku o przysługiwaniu prawa głosu samodzielnie każdemu małżonkowi.

Wspólnota nie jest uprawniona do podejmowania jakichkolwiek decyzji dotyczących kosztów utrzymania lokali użytkowych stanowiących odrębny przedmiot własności. Właściciele lokali nie mogą podejmować żadnych uchwał, które ingerowałyby w prawa odrębnej własności lokalu. Uchwały mogą być podejmowane tylko w sprawach dotyczących czynności przekraczających zarząd nieruchomością wspólną”.

10. (K) Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, umowa o ustanowieniu rozdzielności majątkowej między małżonkami wymaga zachowania formy:

A. pisemnej,
B. elektronicznej,
C. aktu notarialnego.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 47 § 1 KRO)
Zgodnie z art. 47 KRO, małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa (§ 1). Umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej (§ 2).

Wyrok SN z 14.4.2011 r., IV CSK 460/10, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 89 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„Zawarcie przez małżonków umowy o ustanowieniu rozdzielności majątkowej nie powoduje utraty uprawnienia, stanowiącego podstawę uprzednio wniesionego powództwa o ustanowienie rozdzielności majątkowej z dniem wcześniejszym niż wytoczenie tego powództwa”.

Wyrok WSA we Wrocławiu z 8.2.2017 r., I SA/Wr 1328/16, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 89 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„Umowa majątkowa rozszerzająca wspólność ustawową (art. 47 § 1 KRO) – co wielokrotnie podkreślano w wyrokach sądów powszechnych i sądów administracyjnych – jest czynnością prawną organizacyjną, której przedmiotem jest regulacja majątkowoprawnych stosunków małżonków i włączenie do majątku małżonków, w drodze umowy rozszerzającej ustawową wspólność majątkową, nieruchomości stanowiącej majątek odrębny jednego małżonka nie jest nabyciem tej nieruchomości w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych przez drugiego małżonka. Takiej umowy majątkowej nie można utożsamiać ze zbyciem ani z nabyciem poszczególnych składników majątku, ani z nabyciem udziałów w tym majątku. Wspólność majątkowa wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną (art. 196 § 1 KC) i ten typ współwłasności charakteryzuje się tym, że jest to współwłasność bezudziałowa, żaden z małżonków, w czasie jej trwania, nie może rozporządzać swymi prawami do majątku wspólnego, jest wspólnością masy majątkowej odpowiadającej pojęciu mienia (art. 44 KC). A zatem do czasu ustania ustawowej wspólności majątkowej nie jest dopuszczalne dokonywanie żadnych czynności co do ustalenia wartości udziału. Tym samym, nie można dokonać podziału przychodu ze sprzedaży nieruchomości, jaki przypada małżonkom, w celu wymierzenia podatku jednemu z nich, przed zniesieniem lub ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej”.

11. (K) Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa, w razie:

A. ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków,
B. wytoczenia powództwa o rozwód przez jednego z małżonków,
C. złożenia przez małżonków zgodnego wniosku o orzeczenie separacji.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 53 § 1 KRO)
Rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa, w razie ubezwłasnowolnienia lub ogłoszenia upadłości jednego z małżonków (art. 53 § 1 KRO). W razie uchylenia ubezwłasnowolnienia, a także umorzenia, ukończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego, między małżonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy (art. 53 § 2 KRO).

Postanowienie SA w Białymstoku z 20.9.1994 r., I ACr 143/94, „Kodeks cywilny. Orzecznictwo”, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 20 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Ubezwłasnowolnienie całkowite (art. 13 § 1 KC) bądź częściowe (art. 16 § 1 KC) może być orzeczone w przypadku wystąpienia u osoby mającej być ubezwłasnowolnioną choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego bądź innego rodzaju zaburzeń psychicznych wskutek czego osoba ta nie może kierować swoim postępowaniem. Formy zachowań nie odpowiadające przyjętym w społeczeństwie kanonom obyczajowym i moralnym, jeśli nie wiążą się z przyczyną w postaci niedorozwoju umysłowego, choroby psychicznej bądź zaburzeń psychicznych, nie uzasadniają ubezwłasnowolnienia osoby, która takie zachowanie prezentuje”.

12. (K) Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską przy:

A. czynnościach prawnych polegających na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz ich dziecka,
B. czynnościach prawnych dotyczących należnych ich dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania,
C. czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 98 § 2 pkt 1 KRO)

Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka (art. 98 § 1 KRO). Jednakże żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka:
1) przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską;
2) przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania (art. 98 § 2 KRO).
Przepisy paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym (art. 98 § 3 KRO).

Postanowienie SN z 30.9.2015 r., I KZP 8/15, http://www.sn.pl:
„Stosowanie zakazu reprezentacji małoletnich pokrzywdzonych przez ich rodzica jest uzasadnione nie tylko w tych postępowaniach karnych, w których drugi rodzic jest oskarżonym, ale także na etapie in rem, w którym drugi rodzic jest osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa na szkodę małoletnich dzieci”.

Postanowienie SN z 9.7.2004 r., II CK 435/03, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 179 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„Wynikające z przepisów art. 98 § 2 i 3 KRO wyłączenie reprezentacji rodziców należy w postępowaniu nieprocesowym oceniać ad casum i przyjmować je tylko wtedy, gdy istnieje, choćby tylko teoretyczna, możliwość sprzeczności interesów”.

13. (K) Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, rodzice sprawujący zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać:

A. wszelkie czynności dotyczące majątku dziecka,
B. czynności nieprzekraczające zakresu zwykłego zarządu majątkiem dziecka,
C. czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 101 § 3 KRO)

Zgodnie z art. 101 KRO, rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską (§ 1). Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku (§ 2). Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko (§ 3). Podejmując próbę zdefiniowania pojęcia „czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu” należy stwierdzić, że „jeżeli dana czynność dysponowania majątkiem zmienia w sposób istotny wartość tego majątku (znaczne przysporzenie, albo znaczne zubożenie, np. przyjęcie-odrzucenie spadku, dokonanie darowizny na rzecz osób trzecich, uszczuplającej majątek w znacznym rozmiarze [procencie, albo promilu majątku – zależnie od jego wartości w stosunku np. do średniej stopy życiowej obywateli]) lub zakres przedmiotowy tego majątku (wymiana istotnych składników majątkowych, np. kupno-sprzedaż nieruchomości, spieniężenie oszczędności na rzecz podjęcia dużej inwestycji budowlanej), to taka zmiana jest nie tylko zmianą w majątku, ale i zmianą majątku, tzn. zmianą jego granic, czyli ich przekroczeniem”[4].

Uchwała SN z 15.2.2019 r., III CZP 85/18, http://www.sn.pl:
„Rodzice, bez zezwolenia sądu opiekuńczego, nie mogą nabywać dla dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską nieruchomości na podstawie umowy sprzedaży także wtedy, gdy środki pieniężne na zakup pochodzą z dokonanej przez nich darowizny celowej”.

Uchwała SN z 22.5.2018 r., III CZP 102/17, http://www.sn.pl:

„1. Złożenie przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka.

2. Termin przewidziany w art. 1015 § 1 KC nie może się skończyć przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie przez małoletniego spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku. Po prawomocnym zakończeniu tego postępowania oświadczenie małoletniego powinno być złożone niezwłocznie, chyba że termin ten jeszcze nie upłynął”.

Wyrok WSA w Olsztynie z 20.4.2017 r., I SA/Ol 111/17, http://orzeczenia.nsa.gov.pl:
„Zarząd majątkiem dziecka, w szczególności, gdy (za zezwoleniem sądu opiekuńczego) obejmuje zespół czynności takich jak prowadzenie działalności gospodarczej (rolniczej) oznacza, że zarządca prowadzi tę działalność w imieniu własnym. Rodzice, jako przedstawiciele ustawowi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską, w zakresie zarządu majątkiem dziecka działają w imieniu własnym na cudzy rachunek czyli za dziecko, a nie w jego imieniu”.

Wyrok SA w Warszawie z 27.1.2017 r., VI ACa 2015/15, http://orzeczenia.ms.gov.pl:
„Zawarcie ugody na rzecz małoletnich dzieci wraz ze zrzeczeniem się możliwości dochodzenia dalszych roszczeń stanowi czynność przekraczającą zwykły zarząd. (…) Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela ustawowego, w sprawach przekraczających zwykły zarząd, bez zezwolenia sądu opiekuńczego jest nieważna”.

Wyrok SN z 3.4.2007 r., II UK 178/06, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 185 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Kurman):
„Umowa dzierżawy zawarta bez zgody sądu opiekuńczego przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych jest nieważna jako przekraczająca zakres zwykłego zarządu i nie podlega konwalidacji na podstawie art. 18 KC”.

Wyrok SA w Łodzi z 24.9.2014 r., I ACa 425/14, http://orzeczenia.lodz.sa.gov.pl:
„Czynności dyspozycyjne podejmowane w postępowaniu sądowym przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka, takie jak zawarcie ugody w sprawach wykraczających poza bieżącą administrację jego majątkiem, a więc między innymi w sprawie o dział spadku, znoszenie współwłasności, czy w sprawie należnego dziecku odszkodowania należą do kategorii czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu w rozumieniu art. 101 § 3 KRO. Akty takie wymagają zatem zezwolenia sądu opiekuńczego. Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela ustawowego, w sprawach przekraczających zwykły zarząd, bez zezwolenia sądu opiekuńczego jest nieważna. Jest to czynność bezwzględnie nieważna, jako sprzeczna z art. 58 § 1 KC. Zezwolenia sądu opiekuńczego nie może zastąpić ocena sądu orzekającego w sprawie majątkowej. Postępowanie o udzielenie zezwolenia odbywa się w trybie postępowania nieprocesowego. U podłoża bowiem przepisu art. 101 § 3 KRO leży dobro małoletniego dziecka i ochrona jego interesów majątkowych”.

Bibliografia:

Gromek K., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, C. H. Beck, Warszawa 2016
Kurman M. (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne),  Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2018

[1] K. Gromek, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, C. H. Beck, Warszawa 2016, s. 58.
[2] Ibidem, s. 136-137.
[3] Ibidem, s. 428.
[4] Ibidem, s. 628.