Testament w prawie cywilnym – aplikacje prawnicze
TESTAMENTY ZWYKŁE
TESTAMENT HOLOGRAFICZNY
Wymogi sporządzenia testamentu holograficznego
Testament holograficzny (inaczej własnoręczny) jest ważny, gdy został:
1) napisany przez testatora w całości pismem ręcznym,
2) własnoręcznie przez niego podpisany i
3) opatrzony datą (art. 949 KC).
Spisanie testamentu własnoręcznym pismem
Nieistotne jest, jakim narzędziem posłuży się przy pisaniu testator (flamastrem, dłutem, długopisem, kredą) ani na jakim podłożu (na papierze, materiale, kamieniu).
Jednak testament taki nie może być napisany na komputerze, maszynie do pisania albo ręką innej osoby – naruszenie tych reguł spowoduje nieważność testamentu.
Osoba niepełnosprawna może użyć do pisania protezy, ust lub nogi.
Nie jest konieczne sporządzenie pisma w języku polskim ani zatytułowanie go testamentem.
Reklama
Podpisanie testamentu
Podpis testatora musi być własnoręczny i musi znajdować się pod całym dokumentem zawierającym dyspozycje majątkiem na wypadek śmierci.
Podpis powinien zawierać co najmniej nazwisko testatora. Inicjały nie stanowią prawidłowego podpisu. W przypadku gdy nazwisko złożone jest z dwóch członów, możliwe jest posłużenie się tylko jednym z nich. Dopuszczalne jest także podpisanie się stale używanym pseudonimem.
Nieprawidłowo podpisany testament jest nieważny.
Opatrzenie testamentu datą
Data powinna zawierać oznaczenie dnia, miesiąca i roku sporządzenia testamentu. Jednak datę można podać także w sposób opisowy, np.: „w pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia 2015” albo „w dniu moich 80 urodzin”.
Brak daty w testamencie nie powoduje jego nieważności. Testament bez daty jest nieważny tylko wtedy, gdy jej brak budzi wątpliwości co do zdolności testowania spadkodawcy lub uniemożliwia jednoznaczną interpretację treści rozporządzenia. Brak daty powoduje nieważność testamentu również w sytuacji, gdy spadkodawca sporządził kilka testamentów i nie można ustalić ich wzajemnego stosunku.
Bez znaczenia jest miejsce umieszczenia daty. Może ona znajdować się zarówno na początku, jak i w samej treści testamentu lub na jego końcu.
TESTAMENT ALLOGRAFICZNY
Testament allograficzny (art. 951 KC) jest formą dużo bardziej wymagającą, ale za to bezpieczniejszą od formy holograficznej.
Spadkodawca, który chce w ten sposób sporządzić testament, musi w obecności dwóch świadków oświadczyć swoją ostatnią wolę wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.
Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę urzędową, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu (art. 951 § 2 KC).
Osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamentu ustnego (art. 951 § 3 KC).
TESTAMENT W FORMIE AKTU NOTARIALNEGO
Testament w formie aktu notarialnego (art. 950 KC) stanowi najbezpieczniejszą formę testamentu.
Jest on sporządzany przed notariuszem, który czuwa nad tym, aby treść testamentu była zgodna z wolą spadkodawcy, aby dokument nie zawierał rozporządzeń sprzecznych z prawem ani sformułowań nieprecyzyjnych.
Udział notariusza minimalizuje zatem prawdopodobieństwo sporządzenia testamentu wadliwego, a tym samym późniejszego jego obalenia. Dodatkową zaletą testamentu w formie aktu notarialnego jest to, że jest on zabezpieczony przed możliwością zniszczenia, ukrycia lub sfałszowania. Jego oryginał jest bowiem przechowywany w kancelarii notarialnej.
TESTAMENTY SZCZEGÓLNE
Cechą charakterystyczną testamentów szczególnych jest to, że tracą one moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały ich sporządzenie, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.
TESTAMENT USTNY
Testament ustny może być sporządzony, jeżeli:
1) istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo
2) wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione.
W takich wypadkach spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej 3 świadków.
Dla skuteczności tak sporządzonego testamentu niezbędne jest stwierdzenie jego treści, zgodnie z wymogami prawa.
Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.
W przypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu 6 miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem.
TESTAMENT PODRÓŻNY
Zgodnie z art. 953 KC podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków.
Dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisuje spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca.
Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny.
TESTAMENT WOJSKOWY
Zgodnie z art. 954 KC sposób sporządzenia testamentów wojskowych reguluje szczegółowo rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.
Źródło: Aplikacje prawnicze w pytaniach i odpowiedziach. Tom I