Aktualności

Małżeńskie ustroje majątkowe – aplikacja od ogółu do szczegółu

Ustawowe:

  • z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje, z mocy ustawy, ustawowa wspólność majątkowa, obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub jednego z nich (majątek wspólny). Do tego majątku należą:
    1)   pobrane wynagrodzenie za pracę i inne dochody z działalności zarobkowej,
    2)   dochody z majątku wspólnego i osobistego każdego z małżonków,
    3)   środki zgromadzone na rachunku funduszu emerytalnego;

Reklama

  • przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków, a są to m.in.:

1)  przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2)  przedmioty nabyte przez dziedziczenie, zapis, darowiznę,
3)  prawa majątkowe wynikające ze współwłasności łącznej,
4)  przedmioty do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
5)  prawa niezbywalne przysługujące tylko jednej osobie,
6)  przedmioty otrzymane jako odszkodowanie za uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę (nie dotyczy renty związanej z niezdolnością do pracy),
7)  wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę,
8)  nagrody za osobiste osiągnięcia,
9)  prawa autorskie i inne pokrewne,
10)  przedmioty nabyte w zamian za składniki majątku osobistego;

  • w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może: żądać podziału majątku wspólnego, rozporządzać lub zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który mu przypadnie w razie ustania wspólności;
  • małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach życia codziennego, zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny lub podejmowanych w ramach działalności zarobkowej;
  • zgoda współmałżonka jest potrzebna do dokonania czynności prawnej prowadzącej do:
    1)   zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego,
    2)   zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek bądź lokal,
    3)   zbycia, wydzierżawienia gospodarstwa rolnego albo przedsiębiorstwa,
    4)   darowizny z majątku wspólnego (z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych);
  • ważność umowy zawartej przez jednego z małżonków bez zgody współmałżonka zależy od jej potwierdzenia przez niego (negotium claudicans);
  • jeśli małżonek zaciągnął – za zgodą współmałżonka – zobowiązanie, wierzyciel może dochodzić zaspokojenia także z majątku wspólnego. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez wymaganej zgody lub gdy zobowiązanie nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może zaspokoić się z: majątku osobistego dłużnika, wynagrodzenia za pracę, korzyści uzyskanych z jego praw, a gdy wierzytelność ma związek z przedsiębiorstwem, także z przedmiotów wchodzących w jego skład.

Umowne:

  • umowne ustroje majątkowe:
    1)   ustrój wspólności: rozszerzonej i ograniczonej,
    2)   ustrój rozdzielności: zwykłej i z wyrównaniem dorobków;
  • małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową: rozszerzyć lub ją ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową (również z wyrównaniem dorobków). Umowa majątkowa może poprzedzać zawarcie małżeństwa, może być także zmieniona lub rozwiązana.

Wspólność:

  • nie można przez umowę majątkową małżeńską rozszerzyć wspólności na:
    1)   przedmioty majątkowe małżonka pochodzące z dziedziczenia, zapisu, darowizny,
    2)   prawa majątkowe objęte wspólnością łączną,
    3)   prawa niezbywalne przysługujące jednej osobie,
    4)   wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
    5)   niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.

Rozdzielność:

  • w razie umownego ustanowienia rozdzielności, każdy z małżonków zachowuje majątek nabyty przed zawarciem umowy i nabyty później. Każdy zarządza samodzielnie swoim majątkiem;
  • dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej. Jeżeli umowa majątkowa nie stanowi inaczej, obliczając dorobek, pomija się przedmioty nabyte przed zawarciem tej umowy i w zamian za nie. Natomiast dolicza się wartość:
    1)   darowizn dokonanych przez jednego małżonka (z wyjątkiem tych na rzecz wspólnych zstępnych małżonków oraz drobnych zwyczajowo przyjętych dla innych osób),
    2)   usług świadczonych osobiście przez jednego małżonka na rzecz majątku drugiego,
    3)   nakładów i wydatków na majątek jednego, z majątku drugiego małżonka;
  • po ustaniu rozdzielności małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek jego współmałżonka, może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę sumy pieniężnej lub przeniesienie prawa.

Przymusowy ustrój majątkowy:

  • z ważnych powodów, każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Ustanowienia rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd na żądanie jednego z małżonków nie wyłącza zawarcia przez małżonków umowy majątkowej małżeńskiej;
  • rozdzielność powstaje z mocy prawa, w razie ubezwłasnowolnienia bądź ogłoszenia upadłości jednego z małżonków. Po ustaniu powyższych przyczyn między małżonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy. Orzeczenie separacji także powoduje rozdzielność.

Źródło:  Aneta Heliosz, Aplikacja od ogółu do szczegółu. Akty normatywne w pigułce