Warsztaty prawnicze

Postępowanie przed sądem I instancji – akt oskarżenia w sprawie o przestępstwo skarbowe

Tekst pochodzi z numeru: 3 (105) marzec 2009

Jolanta Kosińska

Akt oskarżenia – jako podstawowy rodzaj skargi karnej – określany jest jako oświadczenie woli ścigania karnego, wyrażone przez uprawnionego oskarżyciela w formie przewidzianej przez prawo. Ogólny kształt postę­powania przygotowawczego kończącego się sformułowaniem aktu oskarżenia w kontekście odpo­wie­dzialności karno-skarbowej wywodzi się z prawa karnego powszechnego, ale posiada wiele charakterystycznych cech. Sprawia to, że akt oskarżenia na gruncie KKS różni się od swojego odpo­wied­nika występującego w KPK. Uwzględniając specyfikę prawa skarbowego, przedmiot ochrony karnej skarbowej, wyraźny fiskalizm w poszczególnych instytucjach prawnych w KKS oraz majątkowy wymiar sankcji karnych stwierdzić należy, że opracowanie i uzasadnienie aktu oskarżenia w sprawach skarbo­wych wymaga powierzenia tej czynności procesowej wyspecjalizowanym organom finansowym o szczególnych prerogatywach, zwłaszcza że przedmiotem ochrony w przypadku deliktów skarbowych jest interes fiskalny Skarbu Państwa.

Stan faktyczny sprawy

Jan Nowak pełnił funkcję prezesa zarządu spółki OLAF sp. z o.o. w Katowicach w okresie od 10.8.2005 r. do 12.1.2006 r. W tym czasie doszło do pogorszenia kondycji finansowej spółki; zamierzone inwestycje nie powiodły się. Prezes zarządu zaczął poszukiwać rozwiązań mających na celu zmniejszenie obciążeń fiskalnych i podtrzymanie bytu prawnego spółki.

Jan Nowak jako osoba odpowiedzialna za prawidłowe uiszczanie zobowiązań podatkowych na rzecz Skarbu Państwa składał deklaracje od podatku VAT-7 za miesiące lipiec 2004 r. – grudzień 2005 r., będąc świadomy sytuacji finansowej spółki. Deklaracje zostały złożone: 10.8.2005 r., 9.9.2005 r., 12.10.2005 r., 14.11.2005 r., 7.12.2005 r., 12.1.2006 r. Jako podstawę wystawienia faktur prezes zarządu wskazywał usługi ­konsultingowe,
projektowe, outsourcingowe i umowę o dzieło. Jako kontrahen­tów konsekwentnie wskazywał PH Astro Jan Spychalski w Kato­wicach i FH Judex Andrzej Tracz w Katowicach.

W okresie maj – czerwiec 2006 r. miała miejsce kontrola podatkowa przeprowadzona przez Drugi Urząd Skarbowy w Katowicach. Kontrola miała na celu zbadanie prawidłowości rozliczeń ze Skarbem Państwa za rok 2005. Okazało się, że Jan Nowak wykazywał zawyżony podatek VAT z tytułu rozliczenia nierzetelnych faktur VAT wystawionych przez: PH Astro Jan Spychalski w Katowicach i FH Judex Andrzej Tracz w Katowicach. Jak stwierdzono, podatnicy ci faktycznie nie istnieli. Jan Spychalski 30.4.2004 r. został wykreślony z ewidencji przedsiębiorców, a następnie 14.5.2005 r. zmarł. Działalność drugiego kontrahenta Andrzeja Tracza nigdy nie istniała ani nie została zarejestrowana, co ustalono na podstawie sprawdzenia numeru NIP i numeru REGON.

Wyniki kontroli ujawniły mechanizm działania Jana Nowaka, sposób wystawiania przez niego faktur oraz kwotę zobowiązania podatkowego i zaległości podatkowej wobec Skarbu Państwa, to jest 440 000 złotych. Inspektor kontroli skarbowej zebrał materiał dowodowy, na który składały się m.in. poszczególne faktury VAT-7 za okres objęty zarzutem oraz kserokopie faktur.

Efektem kontroli było wydanie przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach decyzji z 11.6.2006 r. stwierdzającej zaległość podatkową i kwotę uszczuplenia podatku. Od decyzji tej nie wniesiono odwołania.

14.7.2006 r. Jan Nowak został zatrzymany. 15.7.2006 r. został zwolniony, lecz zastosowano wobec niego środek zapobiegawczy w postaci dozoru Policji i zakazu opuszczania kraju.

23.10.2006 r. Janowi Nowakowi przedstawiono zarzut popełnienia czynu z art. 56 § 1 KKS.

Materiał zebrany w sprawie, dokumentacja spółki OLAF sp. z o.o. w Katowicach oraz faktury i deklaracje VAT-7, a nadto wyjaśnienia złożone przez Jana Nowaka i zeznania świadków – pra­cowników spółki – pozwoliły na przedstawienie mu zarzutu i sformułowanie aktu oskarżenia.

30.10.2006 r. został on zatwierdzony przez Prokuratora Pro­kura­tury Rejonowej Katowice-Zachód, a następnie wniesiony do sądu.

Ogólne cechy aktu oskarżenia

1. Rodzaj skargi

akt oskarżenia

2. Funkcje aktu oskarżenia

· funkcja inicjująca (funkcja impulsu procesowego): bez skargi uprawnionego oskarżyciela sąd nie przystąpi do rozpoznawania określonej sprawy, jej wniesienie wywołuje stan zawisłości sprawy (lis pendens) w sądzie I instancji;
· funkcja obowiązku procesowego (funkcja obligująca): wniesienie skargi przez oskarżyciela obliguje sąd do podjęcia konkretnej działalności procesowej określonej przez przepisy KPK i KKS;
· funkcja informacji procesowej: skarga to źródło informacji o przedmiocie postępowania, osobie oskarżonego, zarzuconym czynie, dowodach zebranych w sprawie;
· funkcja bilansująca: skarga stanowi podsumowanie postępowania przygotowawczego (sporządza się ją, gdy materiał dowodowy stwarza podstawę do jej wniesienia do sądu).

3. Istota skargi

Akt oskarżenia jest żądaniem wniesionym do sądu przez uprawnionego oskarżyciela o wszczęcie postępowania sądowego i ustalenie odpowiedzialności oznaczonej osoby (podmiotu) za określone (zarzucone jej) przestępstwo.

4. Budowa aktu oskarżenia

W świetle przyjętego pojęcia skargi nie można wyobrazić sobie jej bytu bez dwóch elementów. Pierwszym z nich jest określenie sprawcy, drugi stanowi określenie zarzucanego mu czynu. Tym samym elementy te stanowią essentialia negotii każdego rodzaju skargi.
Składniki aktu oskarżenia:
1. Nagłówek, w ramach którego powinno być zawarte oznaczenie oskarżyciela, sygnatura akt, data i miejsce podpisania skargi, adres sądu, do którego jest ona wnoszona;
2. Dane o osobie oskarżonego: imię i nazwisko oskarżonego, inne dane o jego osobie oraz dane o ewentualnym zastosowaniu środka zapobiegawczego (jest to wyznaczenie tzw. granic podmiotowych skargi);
3. Konkluzja zawierająca dokładny opis zarzucanego oskarżonemu czynu (jest to wyznaczenie tzw. granic przedmiotowych skargi) ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz skutków, a zwłaszcza wysokości powstałej szkody;
4. Wskazanie, że czyn został popełniony w warunkach określonych w art. 37 § 1 pkt 4 KKS (powrót do przestępstwa);
5. Kwalifikację prawną (wskazanie przepisów KKS, pod które zarzucany czyn podpada);
6. Wskazanie sądu właściwego do rozpoznania sprawy i trybu postępowania;
7. Uzasadnienie oskarżenia – wskazać należy fakty i dowody, na których oskarżenie się opiera, a w miarę potrzeby wyjaśnić podstawę prawną oskarżenia i omówić okoliczności, na które powołuje się oskarżony w swej obronie;
8. Podpis oskarżyciela;
9. Lista osób podlegających wezwaniu na rozprawę główną;
10. Wykaz innych dowodów, których przeprowadzenia na rozprawie głównej domaga się oskarżyciel.

5. Podmioty uprawnione do wniesienia aktu oskarżenia

Podmiotami uprawnionymi do wniesienia aktu oskarżenia są:
· finansowy organ postępowania przygotowawczego: urząd skarbowy, inspektor kontroli skarbowej, urząd celny;
· niefinansowy organ postępowania przygotowawczego: Straż Graniczna, Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmeria Wojskowa, Centralne Biuro Antykorupcyjne;
· prokurator – w sprawach o przestępstwa skarbowe podlegające rozpoznaniu w postępowaniu zwyczajnym (prowadzone w formie śledztwa);
· prokurator wojskowy – w sprawach należących do właściwości sądów wojskowych.
Finansowe organy działają na zasadzie jednoosobowego (a nie kolegialnego) wykonywania funkcji procesowych; każdy pracownik zachowuje pewną samodzielność wykonywania czynności i podejmowania decyzji procesowych.
W Kodeksie karnym skarbowym występuje ponadto kategoria podmiotów zwanych organami procesowymi. Są to: sąd, organy finansowe postępowania przygotowawczego oraz organy niefinansowe postępowania przygotowawczego oraz ich organy nadrzędne. Organy procesowe są powoływanymi przez państwo wyodrębnionymi strukturami organizacyjnymi, które zostały wyposażone w określone prerogatywy i którym powierzono pełnienie określonych funkcji w postępowaniu o czyny skarbowe zabronione. Mówiąc o organie procesowym, mamy na uwadze wyłącznie organ państwowy, który został ustawowo powołany do wykonywania określonych funkcji procesowych.
Zgodnie z art. 120 KKS do stron postępowania karnego skarbowego zalicza się m.in. oskarżyciela publicznego, to jest prokuratora lub organ administracji państwowej. Oskarżycielem publicznym przed sądem jest legitymowany organ państwowy, który wnosi i popiera oskarżenie albo nawet tylko popiera oskarżenie i w związku z tym jest uczestnikiem postępowania jurysdykcyjnego. Oskarżycielem jest podmiot, który na podstawie własnych uprawnień procesowych lub działając jako organ państwa, występuje do sądu z żądaniem ukarania.
W postępowaniu karnym skarbowym mogą nie występować niektóre strony procesowe. Przestępstwa skarbowe najczęściej są ścigane z urzędu, dlatego nie ma miejsca oskarżenie prywatne. Ponadto nie ma indywidualnie określonego pokrzywdzonego, stąd niemożliwość działania w charakterze strony oskarżyciela posiłkowego.

6. Termin

Po zakończeniu postępowania przygotowawczego, jeżeli dostarczyło ono podstaw do skierowania przeciw podejrzanemu oskarżenia do sądu, sporządzony zostaje akt oskarżenia przez organ odpowiedni do prowadzenia postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe. Finansowy organ postępowania przygotowawczego w ciągu 14 dni od zakończenia postępowania przygotowawczego sporządza akt oskarżenia i wnosi go do właściwego sądu oraz popiera go przed tym sądem albo wydaje postanowienie o umorzeniu, o zawieszeniu postępowania przygotowawczego albo o uzupełnieniu dochodzenia. O wniesieniu aktu oskarżenia w sprawie o przestępstwo skarbowe finansowy organ postępowania przygotowawczego zawiadamia niezwłocznie prokuratora przez doręczenie mu odpisu tego aktu.
W sprawie o przestępstwo skarbowe podlegające rozpoznaniu w postępowaniu zwyczajnym finansowy organ postępowania przygotowawczego w ciągu 14 dni od zakończenia śledztwa sporządza akt oskarżenia i przesyła go wraz z aktami prokuratorowi, przekazując jednocześnie dowody rzeczowe. Akt oskarżenia zatwierdza i wnosi do sądu prokurator. W akcie oskarżenia należy także wskazać finansowy organ postępowania przygotowawczego, któremu przysługują uprawnienia oskarżyciela publicznego. Organ ten zawiadamia się niezwłocznie o wniesieniu aktu oskarżenia przez doręczenie jego odpisu.
Jeżeli podejrzany jest tymczasowo aresztowany, termin do wniesienia aktu oskarżenia w wymienionych powyżej przypadkach wynosi 7 dni.
W sprawie, w której wobec podejrzanego stosowane jest tymczasowe aresztowanie, akt oskarżenia należy wnieść nie później niż 14 dni przed upływem dotychczas określonego terminu stosowania tego środka.

7. Wymogi dodatkowe

· wymogi aktu oskarżenia jako pisma procesowego – art. 119 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS;
· załączenie listy ujawnionych osób pokrzywdzonych wraz z podaniem ich adresów;
· zatwierdzenie przez prokuratora.

8. Szczególne formy aktu oskarżenia

akt oskarżenia w postępowaniu nakazowym (art. 171–172 KKS).

9. Czynności zastępujące akt oskarżenia

· mandat karny w postępowaniu mandatowym;
· postanowienie wydane w postępowaniu w stosunku do nieobecnych (art. 173–177 KKS);
· wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności (art. 142–149 KKS).

Wzór aktu oskarżenia

Sygn. akt D-45/2006; 3 Ds. 1654/06

Katowice, dnia 28.10.2006 r.

AKT OSKARŻENIA1

przeciwko Janowi Nowakowi2

o przestępstwo skarbowe z art. 56 § 1 KKS3

Na podstawie wyników prowadzonego śledztwa inspektor kontroli skarbowej Jan Iksiński z Drugiego Urzędu Skarbowego w Kato­wicach, zgodnie art. 155 § 2 KKS4,

oskarżam5:

Jana Piotra Nowaka – syna Marcina i Leokadii z domu Ptasińska, urodzonego 20.5.1951 r. w Suwałkach, obywatelstwa polskiego, o wykształceniu wyższym, z zawodu ekonomistę, żonatego, mającego na utrzymaniu dwoje dzieci w wieku 4 i 10 lat, zatrudnionego w OLAF sp. z o.o. w Katowicach na stanowisku prezesa zarządu, osiągającego miesięczny dochód w wysokości 10 000 złotych, właściciela domu jednorodzinnego w Katowicach-Ligocie wartości 500 000 złotych oraz samochodu osobowego Seat Cordoba wartości 100 000 złotych, niekaranego (k. akt 237)6;

zatrzymanego w dniu 14.7.2006 r. o godz. 10.00 (k. akt 198), zwolnionego w dniu 15.7.2006 r.; postanowieniem z dnia 15.7.2006 r. Prokurator Rejonowy Katowice-Zachód zastosował w stosunku do wymienionego środek zapobiegawczy w postaci dozoru Policji oraz zakazu opuszczania kraju (k. akt 210)7,

o to, że8:

w okresie od 10.8.2005 r. do 12.1.2006 r9. w Katowicach, będąc prezesem zarządu OLAF sp. z o.o. w Katowicach i na mocy przepisów Ordynacji Podatkowej osobą odpowiedzialną za prawidłowe uiszczanie zobowiązań podatkowych wobec Skarbu Państwa, wbrew przepisom ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 ze zm.) w złożonych w Drugim Urzędzie Skarbowym w Katowicach deklaracjach od podatku i usług VAT-7 za miesiące od lipca 2005 r. do grudnia 2005 r. podał nieprawdę, wykazując zawyżony podatek naliczony VAT do odliczenia z tytułu rozliczenia faktur wystawionych przez nieistniejące podmioty i tak:

– w deklaracji VAT-7 złożonej 10.8.2005 r. w Katowicach za miesiąc lipiec 2005 r. w kwocie 90 000 (dziewięćdziesięciu tysięcy) złotych,

– w deklaracji VAT-7 złożonej 9.9.2005 r. w Katowicach za miesiąc sierpień 2005 r. w kwocie 60 000 (sześćdziesięciu tysięcy) złotych,

– w deklaracji VAT-7 złożonej 12.10.2005 r. w Katowicach za miesiąc wrzesień 2005 r. w kwocie 70 000 (siedemdziesięciu tysięcy) złotych,

– w deklaracji VAT-7 złożonej 14.11.2005 r. w Katowicach za miesiąc październik 2005 r. w kwocie 60 000 (sześćdziesięciu tysięcy) złotych,

– w deklaracji VAT-7 złożonej 7.12.2005 r. w Katowicach za miesiąc listopad 2005 r. w kwocie 70 000 (siedemdziesięciu tysięcy) złotych,

– w deklaracji VAT-7 złożonej 12.1.2006 r. w Katowicach za miesiąc grudzień 2005 r. w kwocie 90 000 (dziewięćdziesięciu tysięcy) złotych,

co doprowadziło do uszczuplenia podatku VAT10 na łączną kwotę 440 000 (czterystu czterdziestu tysięcy) złotych,

to jest o przestępstwo skarbowe określone w art. 56 § 1 KKS w zw. z art. 6 § 2 KKS11(ustawa z 10.9.1999 r., Dz.U. z 2007 r. Nr 111 poz. 765 ze zm.).

Na podstawie art. 24 § 1 KPK, art. 31 § 1 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS i art. 115 § 1 i 2 KKS12sprawa podlega rozpoznaniu przez Sąd Rejonowy w Katowicach-Zachód w postępowaniu zwyczajnym13.

Na podstawie art. 121 § 1 KKS finansowym organem postępowania przygotowawczego14, któremu przysługują uprawnienia oskarżyciela publicznego, jest inspektor kontroli skarbowej z Drugiego Urzędu Skarbowego w Katowicach.

UZASADNIENIE15

W dniach od 4.5.2006 r. do 10.6.2006 r. Drugi Urząd Skarbowy w Katowicach na podstawie upoważnienia do kontroli numer KP/2006/34/AS przeprowadził kontrolę podatkową w spółce OLAF sp. z o.o. w Katowicach w zakresie prawidłowości jej rozliczeń ze Skarbem Państwa za rok 200516. W jej toku ustalono następujące okoliczności.

(Dowód: protokół z kontroli skarbowej numer 02/0956/BS – k. akt 5–10).

W trakcie kontroli podatkowej ustalono, że podatnik w deklaracjach VAT-7 złożonych za okres lipiec – grudzień 2005 r. wykazał zawyżony podatek naliczony VAT z tytułu rozliczenia nierzetelnych faktur VAT wystawionych przez PH Astro Jan Spychalski w Katowicach i FH Judex Andrzej Tracz w Katowicach.

(Dowód: deklaracje VAT-7 za okres od lipca 2005 r. do grudnia 2005 r. – k. akt 45–50, kserokopie faktur – k. akt 52–86).

W dniu 10.8.2005 r. OLAF sp. z o.o. złożyła w Drugim Urzędzie Skarbowym w Katowicach deklarację VAT-7 za lipiec 2005 r., w której wykazała zawyżony podatek naliczony VAT do odliczenia w kwocie 90 000 złotych, wynikający z faktur wystawionych przez PH Astro Jan Spychalski w Katowicach i FH Judex Andrzej Tracz w Katowicach z tytułu wykonania usług konsultingowych.

(Dowód: deklaracja VAT-7 – k. akt 45, kserokopie faktur – k. akt 52–60).

W dniu 9.9.2005 r. OLAF sp. z o.o. złożyła w Drugim Urzędzie Skarbowym w Katowicach deklarację VAT-7 za sierpień 2005 r., w której wykazała zawyżony podatek naliczony VAT do odliczenia w kwocie 60 000 złotych, wynikający z faktur wystawionych przez PH Astro Jan Spychalski w Katowicach i FH Judex Andrzej Tracz w Katowicach z tytułu wykonania usług konsultingowych i projektowych.

(Dowód: deklaracja VAT-7 – k. akt 46, kserokopie faktur – k. akt 61–66).

W dniu 12.10.2005 r. OLAF sp. z o.o. złożyła w Drugim Urzędzie Skarbowym w Katowicach deklarację VAT-7 za wrzesień 2005 r., w której wykazała zawyżony podatek naliczony VAT do odliczenia w kwocie 70 000 złotych, wynikający z faktur wystawionych przez PH Astro Jan Spychalski w Katowicach i FH Judex Andrzej Tracz w Katowicach z tytułu wykonania usług konsultingowych.

(Dowód: deklaracja VAT-7 – k. akt 47, kserokopie faktur – k. akt 67–70).

W dniu 14.11.2005 r. OLAF sp. z o.o. złożyła w Drugim Urzędzie Skarbowym w Katowicach deklarację VAT-7 za październik 2005 r., w której wykazała zawyżony podatek naliczony VAT do odliczenia w kwocie 60 000 złotych, wynikający z faktur wystawionych przez PH Astro Jan Spychalski w Katowicach i FH Judex Andrzej Tracz w Katowicach z tytułu wykonania usług konsultingowych.

(Dowód: deklaracja VAT-7 – k. akt 48, kserokopie faktur – k. akt 71–74).

W dniu 7.12.2005 r. OLAF sp. z o.o. złożyła w Drugim Urzędzie Skarbowym w Katowicach deklarację VAT-7 za listopad 2005 r., w której wykazała zawyżony podatek naliczony VAT do odliczenia w kwocie 70 000 złotych, wynikający z faktur wystawionych przez PH Astro Jan Spychalski w Katowicach i FH Judex Andrzej Tracz w Katowicach z tytułu wykonania usług konsultingowych i outsourcingowych.

(Dowód: deklaracja VAT-7 – k. akt 49, kserokopie faktur – k. akt 75–80).

W dniu 12.1.2006 r. OLAF sp. z o.o. złożyła w Drugim Urzędzie Skarbowym w Katowicach deklarację VAT-7 za grudzień 2005 r., w której wykazała zawyżony podatek naliczony VAT do odliczenia w kwocie 90 000 złotych, wynikający z faktur wystawionych przez PH Astro Jan Spychalski w Katowicach i FH Judex Andrzej Tracz w Katowicach z tytułu wykonania usług konsultingowych i umów o dzieło.

(Dowód: deklaracja VAT-7 – k. akt 50, kserokopie faktur – k. akt 81–86).

Z informacji uzyskanych z Drugiego Urzędu Skarbowego w Katowicach wynika, że PH AstroJan Spychalski w Katowicach było zarejestrowane jako podatnik VAT w okresie od dnia 12.9.1998 r. do dnia 14.5.2004 r. Właściciel PH Astro Jan Spychalski został wykreślony z ewidencji przedsiębiorców prowadzonej przez Urząd Miasta w Katowicach w dniu 30.4.2004 r. W dniu 14.5.2005 r. Jan Spychalski zmarł.

(Dowód: pismo z Drugiego Urzędu Skarbowego w Katowicach – k. akt 124–126, zaświadczenie z ewidencji działalności gospodarczej – k. akt 134, odpis skrócony aktu zgonu – k. akt 135).

Odnosząc się do podatnika FH Judex Andrzej Tracz w Kato­wicach, na podstawie numeru NIP ustalono w Drugim Urzędzie Skarbowym w Katowicach, że wymieniony podatnik VAT o podanym numerze NIP nie istnieje. W Urzędzie Miasta w Katowicach nie zarejestrowano działalności gospodarczej FH Judex Andrzej Tracz w Katowicach. Numer REGON dotyczył innego podmiotu, a pod wskazanym na fakturach VAT adresem nie funkcjonował ww. podmiot.

(Dowód: pismo z Drugiego Urzędu Skarbowego w Katowicach – k. akt 165–168, pismo z Urzędu Miasta w Katowicach – k. akt 170, pismo z Urzędu Statystycznego w Katowicach – k. akt 171).

Wykazanie zawyżonego podatku naliczonego spowodowało powstanie zobowiązania i zaległości podatkowej w podatku od towarów i usług za okres lipiec – grudzień 2005 r. w łącznej kwocie 440 000 złotych. Powyższe zostało zawarte w decyzjach Dyrektora Drugiego Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach z dnia 11.6.2006 r. o numerach 06/0567/BS/D-1, 06/0567/BS/D-2,
06/0567/BS/D-3, 06/0567/BS/D-4, 06/0567/BS/D-5, ustalających zaległości i zobowiązania podatkowe OLAF sp. z o.o. w Katowicach. Od decyzji Dyrektora Drugiego Urzędu Skarbowego w Katowicach określających wysokość uszczuplonego podatku nie wniesiono odwołania.

(Dowód: decyzja Dyrektora Drugiego Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach – k. akt 180–184).

Według odpisu z KRS oraz umowy o pracę Jana Nowaka w inkryminowanym okresie był on osobą odpowiedzialną za prawidłowe regulowanie zobowiązań podatkowych przez spółkę wobec Skarbu Państwa. Deklaracje VAT-7 były podpisywane przez prezesa zarządu OLAF sp. z o.o. w Katowicach Jana Nowaka.

(Dowód: odpis z KRS – k. akt 173–-176, umowa o pracę Jana Nowaka – k. akt 177–179).

Janowi Nowakowi postawiono zarzut popełnienia przestępstwa skarbowego określonego w art. 56 § 1 KKS w zw. z art. 6 § 2 KKS. Przesłuchany w charakterze podejrzanego początkowo przyznał się do zarzuconego mu czynu, aczkolwiek z jego dalszych wyjaśnień wynikało, że nie czuje się winny zarzuconego mu czynu. Wyjaśnił, że zawyżenie podatku naliczonego było spowodowane złą sytuacją finansową spółki i koniecznością zmniejszenia obciążeń fiskalnych; jednocześnie przyznał, iż zabezpieczone faktury VAT zamawiał za pośrednictwem sieci Internet.

(Dowód: wyjaśnienia Jana Nowaka – k. akt 199–203, wydruk z poczty elektronicznej – k. akt 187–190).

Jan Nowak nie był uprzednio karany sądownie.

(Dowód: karta karna – k. akt 237).

W tym stanie rzeczy wniesienie aktu oskarżenia jest w pełni uzasadnione.

Materiały wskazujące na możliwość popełnienia przez Jana Nowaka przestępstwa z art. 270 § 1 KK przekazano do Prokuratury Rejonowej Katowice-Zachód zgodnie z właściwością rzeczową.

I. Lista osób podlegających wezwaniu na rozprawę17:

oskarżony Jan Nowak, k. akt 199–203, zamieszkały w Katowicach-Ligocie, ul. Kaliska 1, wraz z obrońcą z wyboru adw. Michałem Kowalskim – Kancelaria Adwokacka, ul. Skośna 5/10, Katowice;

świadkowie:

k. akt 217–219 Maria Osinka,

k. akt 221–223 Zygmunt Kuraś.

II. Wykaz innych dowodów do przeprowadzenia na rozprawie18:

  • k. akt 5–10 protokół z kontroli skarbowej,
  • k. akt 45–50 deklaracja VAT-7,
  • k. akt 52–86 kserokopie faktur VAT,
  • k. akt 124–126 pismo z Drugiego Urzędu Skarbowego w Katowicach,
  • k. akt 134 zaświadczenie z ewidencji działalności gospodarczej,
  • k. akt 135 odpis skrócony aktu zgonu,
  • k. akt 165–168 pismo z Drugiego Urzędu Skarbowego w Katowicach,
  • k. akt 170 pismo z Urzędu Miasta w Katowicach,
  • k. akt 171 pismo z Urzędu Statystycznego w Katowicach,
  • k. akt 173– 176 odpis z KRS,
  • k. akt 177–179 umowa o pracę,
  • k. akt 180–184 decyzje Dyrektora Drugiego Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach,
  • k. akt 187–190 wydruk z poczty elektronicznej,
  • k. akt 237 karta karna (informacja z KRK).

(data i podpis inspektora kontroli skarbowej19)

inspektor kontroli skarbowej

Jan Iksiński

Marian Drozd, prokurator Prokuratury Rejonowej Katowice-Zachód w Katowicach, po zapoznaniu się z w dniu 30.10.2006 r. z aktami sprawy o sygnaturze 3 Ds. 1654/06, na podstawie art. 155 § 2 KKS, zatwierdza powyższy akt oskarżenia20.

(data i podpis prokuratora)

prokurator Prokuratury Rejonowej

Katowice-Zachód w Katowicach

Marian Drozd

Załącznik do aktu oskarżenia21:

Załączam do wiadomości Sądu:

1) na podstawie art. 333 § 3 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS listę osób podlegających wezwaniu na rozprawę wraz z adresami:

świadkowie:

  • k. akt 217–219 Maria Osinka – zamieszkała w Katowicach-Murcki, ul. Bławatków 5/3,
  • k. akt 221–223 Zygmunt Kuraś – zamieszkały w Katowicach, ul. Kalinowa 1/7,

2) na podstawie art. 334 § 1 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS: akta sprawy karnej skarbowej22.

inspektor kontroli skarbowej

Jan Iksiński

Źródła:

  • J. Grajewski, L.K. Paprzycki, S. Steinborn, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Tom I (art. 1–424), Kraków 2006;
  • F. Prusak, Kodeks karny skarbowy. Komentarz. Tom II (art. 54–191), Kraków 2006;
  • T. Razowski, Formalna i merytoryczna kontrola oskarżenia w pol­skim procesie karnym, Kraków 2005;
  • S. Zabłocki, Postępowanie odwoławcze w nowym kodeksie po­stępowania karnego. Komentarz praktyczny, Warszawa 1997;
  • Postanowienie SA w Krakowie z 16.12.1999 r., II AKz 279/99, Prok. i Pr. 2000, Nr 4, poz. 25, dodatek;
  • Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości – Regulamin wew­nętrz­nego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych pro­kuratury z 27.8.2007 r. (Dz.U. Nr 169 poz. 1189 ze zm.);
  • Ustawa z 10.9.1999 r. Kodeks karny skarbowy, t. jedn.: Dz.U. z 2007 r. Nr 111 poz. 765 ze zm.;
  • Wyrok SN z 26.10.1995 r., II KRN 131/95, Prok. i Pr. 1996, Nr 5, poz. 8.

* Autorka jest doktorantką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach – Katedra Prawa Karnego Procesowego; w latach 2003–2005 pełniła funkcje członka sekcji karnej Studenckiej Poradni Prawnej Wydziału Pra­wa i Admi­ni­stracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, sprawowała ponadto funkcję rzecznika prasowego Studenckiej Poradni Prawnej.

1 Oznaczenie rodzaju pisma.

2 W postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe stronami są: oskarżyciel pub­liczny, oskarżony, podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej oraz interwenient (art. 120 § 1 KKS).

3 Zgodnie z art. 56 § 1 KKS podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

4 Akt oskarżenia zatwierdza i wnosi do sądu prokurator. W akcie oskarżenia należy także wskazać finansowy organ postępowania przygotowawczego, któremu przysługują uprawnienia oskarżyciela publicznego (art. 155 § 2 KKS).

5 Oprócz prokuratora oskarżycielem publicznym przed sądem jest organ, który wnosi i popiera akt oskarżenia (art. 122 § 1 KKS).

6 Należy wskazać imię i nazwisko oskarżonego oraz inne dane o jego osobie, zebrane stosownie do art. 213 § 1 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS (to jest tożsamość, wiek, stosunki rodzinne, majątkowe, wykształcenie, zawód, źródła dochodu i dane o karalności). Jeżeli czyn został popełniony w warunkach wymienionych w art. 37 § 1 pkt 4 KKS, należy obligatoryjnie wskazać to w akcie oskarżenia (art. 332 § 1 pkt 3 KPK).

7 Wskazanie danych o zastosowaniu środka zapobiegawczego, zgodnie z art. 332 § 1 pkt 1 in fine KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS.

8 Dokładne określenie zarzucanego oskarżonemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz skutków, a zwłaszcza wysokości powstałej szkody (art. 332 § 1 pkt 2 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS). Istnieją dwa sposoby określenia czynu. Pierwszy to tzw. repetycja polegająca na wpisywaniu najpierw ustawowych znamion czynu, a następnie wyrażeń konkretyzujących te znamiona. Drugi to tzw. podstawienie polegające na podaniu wyrażeń oddających stan faktyczny sprawy bez powtarzania ustawowych znamion czynu. W praktyce przeważa ten drugi sposób.

9 Jeżeli zarzucany czyn spełnia przesłanki czynu ciągłego, należy wskazać ramy czasowe czynu z powołaniem art. 6 § 2 KKS w kwalifikacji prawnej czynu.

10 Narażenie na uszczuplenie należności publicznoprawnej czynem zabronionym jest to spowodowanie konkretnego niebezpieczeństwa takiego uszczuplenia – co oznacza, że zaistnienie uszczerbku finansowego jest wysoce prawdopodobne, choć nie musi nastąpić (art. 53 § 28 KKS).

11 Wskazanie przepisów ustawy karnej, pod które zarzucany czyn podpada (art. 332 § 1 pkt 4 KPK). Jak zauważył SN, opis czynu zarzuconego sprawcy powinien uwypuklać te cechy, które decydują o kwalifikacji prawnej tego czynu – wyr. z 26.10.1995 r., II KRN 131/95, Prok. i Pr. 1996, Nr 5, poz. 8.

 W sytuacji, gdy jedna osoba jest oskarżona o kilka czynów (łączność podmiotowa), możliwe jest ułożenie zarzutów na podstawie kryterium historycznego, tj. w porządku chronologicznym, albo kryterium wagi przestępstwa, według którego umieszcza się na pierwszym miejscu zarzut najpoważniejszy, a po nim łagodniejsze.

12 Zgodnie z art. 115 § 1 i § 2 KKS w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe orzekają sądy powszechne albo sądy wojskowe. Sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu.

13 Wskazanie sądu właściwego do rozpoznania sprawy i trybu postępowania (art. 332 § 1 pkt 5 KPK). Treść aktu oskarżenia oznacza przedmiot postępowania, zatem właściwość miejscową i rzeczową sądu oraz tryb postępowania. Sąd nie jest tym związany, ponieważ powinien z urzędu badać swoją właściwość (art. 35 § 1 KPK). Badanie to nie może polegać na merytorycznej ocenie materiału dowodowego – postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 16.12.1999 r., II AKz 279/99, Prok. i Pr. 2000, Nr 4, poz. 25, dodatek.

14 Postępowanie przygotowawcze prowadzi urząd skarbowy – w sprawach o pozostałe przestępstwa i wykroczenia skarbowe – oraz inspektor kontroli skarbowej – w sprawach ujawnionych w zakresie działania kontroli skarbowej (art. 133 § 1 pkt 2 i 3 KKS). Zgodnie z § 209 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości – regulaminu wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury z 27.8.2007 r. (Dz.U. Nr 169, poz. 1189 ze zm.) – wskazać należy sąd właściwy do rozpoznania sprawy, co następuje przez wymienienie nazwy sądu i jego siedziby oraz powołanie przepisów uzasadniających właściwość rzeczową i miejscową, natomiast w sprawach o przestępstwa skarbowe w akcie oskarżenia należy wskazać organ finansowy uprawniony do działania, obok prokuratora, w charakterze oskarżyciela publicznego.

15 Uzasadnienie skargi pełni rolę sprawozdawczą, będąc rozwinięciem zarzutu, wyrażając wolę ścigania sprawcy i realizując w stosunku do konkluzji funkcję porządkową. Uzasadnienie aktu oskarżenia może być sporządzone według różnorodnych metod: metodą syntetyczną, chronologiczną albo łączącą obie te metody (­mieszaną). Metoda syntetyczna przedstawia okoliczności sprawy w rzeczowym zestawieniu. Metoda chronologiczna opisuje kolejno czynności podejmowane w postępowaniu przygotowawczym, które doprowadziły do przedstawienia zarzutów konkretnej osobie i wniesienia przeciwko niej aktu oskarżenia. Metoda mieszana, najczęściej stosowana w praktyce, zawiera składniki syntetyczne i chronologiczne. W uzasadnieniu należy przytoczyć fakty i dowody, na których oskarżenie się opiera, a w miarę potrzeby wyjaśnić podstawę prawną oskarżenia i omówić okoliczności, na które powołuje się oskarżony w swej obronie (art. 332 § 2 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS).

16 Przepisy kodeksu mają ponadto na celu takie ukształtowanie postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe, aby osiągnięte zostały cele tego postępowania w zakresie wyrównania uszczerbku finansowego Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innego uprawnionego podmiotu, spowodowanego takim czynem zabronionym(art. 114 § 1 KKS).

17 Akt oskarżenia powinien zawierać listę osób, których wezwania oskarżyciel żąda, oraz wykaz innych dowodów, których przeprowadzenia na rozprawie głównej domaga się oskarżyciel (art. 333 § 1 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS).

18 Wykaz dowodów stanowi ujawnienie podstawy dowodowej ustaleń faktycznych oraz jednocześnie wniosek dowodowy skierowany do sądu o przeprowadzenie wska­­zanych dowodów.

19 Akt oskarżenia powinien być podpisany własnoręcznie. Należy zgodzić się z zapatrywaniemS. Zabłockiego, że podpisanie skargi polega na umieszczeniu nazwiska autora we wskazanych miejscach, co oznacza, że nie może być uznane za jej podpisanie wykazanie takiego autora w sposób mechaniczny (pieczątka, faksymile); S. Zabłocki, Postępowanie odwoławcze w nowym kodeksie postępowania karnego. Komentarz praktyczny, Warszawa 1997, s. 124.

20 Zatwierdzenie aktu oskarżenia jest procesową formą jego aprobaty co do treści i formy oskarżenia oraz legitymacji osoby, która sporządzała akt. Polega ono także na stwierdzeniu prawidłowości przebiegu i rezultatów postępowania przygotowawczego. Zgodnie z art. 155 § 2 KKS akt oskarżenia zatwierdza i wnosi do sądu prokurator.

21 Do aktu oskarżenia dołącza się, do wiadomości sądu, listę ujawnionych osób po­krzyw­dzonych z podaniem ich adresów, a także adresy osób, o których mowa w art. 333 § 1 pkt 1 KPK (art. 333 § 3 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS).

22 Z aktem oskarżenia przesyła się sądowi akta postępowania przygotowawczego wraz z załącznikami, a także po jednym odpisie aktu oskarżenia dla każdego oskarżonego (art. 334 § 1 KPK w zw. z art. 113 § 1 KKS).