Aktualności

Kodeks cywilny – pytania na aplikacje prawnicze z opracowaniem i orzecznictwem cz. II

 autor: Rafał Maciąg – radca prawny

Pytania pochodzą z egzaminów wstępnych na aplikacje adwokacką/radcowską (A/R), które odbyły się 28.9.2019 r.

1. (A/R) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, jeżeli umowa użyczenia nie stanowi inaczej, zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej ponoszone są:

A. przez użyczającego,
B.przez biorącego rzecz do używania,
C. w równych częściach przez użyczającego i biorącego rzecz do używania.

Prawidłowa odpowiedź:  B (art. 713 KC)
Zgodnie z art. 713 KC, biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Jeżeli poczynił inne wydatki lub nakłady na rzecz, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.

Reklama

Wyrok SA w Katowicach z 8.7.2014 r., I ACa 259/14, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 921 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Na gruncie art. 753 § 2 KC w zw. z art. 713 KC prawo żądania zwrotu dotyczy wszelkich wydatków, które były uzasadnione, a więc zostały poniesione w celu należytego wykonania czynności, których podjął się biorący w użyczenie. Decydujące znaczenie ma celowy charakter wydatku. Uznać za takie należy nie tylko wydatki konieczne, ale również inne potrzebne do prawidłowej realizacji dokonywanych przez niego czynności. Granicę wartości podlegających zwrotowi wydatków i nakładów zakreśla art. 753 § 2 zd. 2 KC i jest nią to, czy były to wydatki uzasadnione”.

Wyrok SN z 19.11.2003 r., V CK 483/02, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 921 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Przewidziany w art. 713 KC nakaz odpowiedniego stosowania przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia do rozliczenia wydatków lub nakładów komodatariusza, poczynionych na rzecz użyczoną, nie obejmuje kwestii, które zostały uregulowane w przepisach o umowie użyczenia. Przedawnienie roszczeń o zwrot tych wydatków lub nakładów unormowane zostało w art. 719 KC. Przepis ten, jako lex specialis, wyłącza stosowanie art. 118 KC”.

2. (A/R) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem:
A. sześciu tygodni od chwili, gdy przedmiot pożyczki miał być wydany,
B. sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot pożyczki miał być wydany,
C. roku od chwili, gdy przedmiot pożyczki miał być wydany.

Prawidłowa odpowiedź:  B (art. 722 KC)
Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 § 1 KC). Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej (art. 720 § 2 KC). Dający pożyczkę może odstąpić od umowy i odmówić wydania przedmiotu pożyczki, jeżeli zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony. Uprawnienie to nie przysługuje dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym drugiej strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć (art. 721 KC). Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany (art. 722 KC). Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę (art. 723 KC). Jeżeli rzeczy otrzymane przez biorącego pożyczkę mają wady, dający pożyczkę obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich. Przepisu powyższego nie stosuje się w wypadku, gdy biorący mógł z łatwością wadę zauważyć (art. 724 KC).

3. (A/R) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, przy ubezpieczeniu na życie samobójstwo ubezpieczonego nie zwalnia ubezpieczyciela od obowiązku świadczenia, jeżeli samobójstwo nastąpiło po upływie lat dwóch od zawarcia umowy ubezpieczenia, przy czym:

A. umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą skrócić ten termin, nie bardziej jednak niż do 6 miesięcy,
B. umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą wyłączyć ten termin,
C. umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia nie mogą skrócić tego terminu.

Prawidłowa odpowiedź:  A (art. 833 KC)
Przy ubezpieczeniu na życie samobójstwo ubezpieczonego nie zwalnia ubezpieczyciela od obowiązku świadczenia, jeżeli samobójstwo nastąpiło po upływie lat dwóch od zawarcia umowy ubezpieczenia. Umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą skrócić ten termin, nie bardziej jednak niż do 6 miesięcy (art. 833 KC).

„Samobójstwo w rozumieniu (…) przepisu [art. 833 KC – R.M.] ma miejsce wówczas, gdy śmierć ubezpieczonego następuje w wyniku rozmyślnych działań podjętych przezeń w celu pozbawienia się życia. Śmiercią samobójczą nie jest więc śmierć wskutek podjętych przez ubezpieczonego działań ryzykownych i niebezpiecznych, których celem nie było jednak pozbawienie się życia przez osobę, która działania takie podjęła. Dotyczy to również przypadku, gdy ubezpieczony zdawał sobie sprawę z zagrożenia swego życia przy podejmowaniu ryzykownych działań. Skutkiem uznania, że w takim przypadku nie mamy do czynienia ze śmiercią samobójczą, jest dopuszczalność kwalifikacji takiej śmierci jako wypadku ubezpieczeniowego w ubezpieczeniu na życie. Szczególne postanowienia umowy ubezpieczenia mogą jednak stanowić, że ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności ze względu na charakter działania osoby ubezpieczonej, bez względu na to, jak długo po zawarciu umowy ubezpieczenia nastąpiła jej śmierć. Postanowienia (…) przepisu nie znajdują w tym przypadku zastosowania”[1].

4. (A/R) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie darczyńcy złożone obdarowanemu:

A. na piśmie,
B. wyłącznie w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi,
C. wyłącznie w formie aktu notarialnego.

Prawidłowa odpowiedź:  A (art. 900 KC)
Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności (art. 898 § 1 KC). Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu (art. 898 § 2 KC). Darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem (art. 899 § 1 KC). Spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności tylko wtedy, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy (art. 899 § 2 KC). Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego (art. 899 § 3 KC). Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie (art. 900 KC).

Wyrok SN z 11.10.2002 r., I CKN 1036/00, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 1018 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Wykładnia art. 900 KC uznaje skuteczność odwołania darowizny nieruchomości w formie pisemnej”.

Postanowienie SN z 8.5.1997 r., II CKN 146/97, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 1019 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Konstruowanie powództwa »o odwołanie darowizny« nie znajduje uzasadnienia w art. 900 KC, zgodnie z którym odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie”.

5. (A/R) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, do renty ustanowionej za wynagrodzeniem stosuje się odpowiednio przepisy:

A. o pożyczce,
B. o sprzedaży,
C. o darowiźnie.

Prawidłowa odpowiedź:  B (art. 906 § 1 KC)
Przez umowę renty jedna ze stron zobowiązuje się względem drugiej do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku (art. 903 KC). Umowa renty powinna być stwierdzona pismem (art. 9031 KC). Jeżeli nie oznaczono inaczej terminów płatności renty, rentę pieniężną należy płacić miesięcznie z góry, a rentę polegającą na świadczeniach w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku należy uiszczać w terminach wynikających z właściwości świadczenia i celu renty (art. 904 KC). Jeżeli uprawniony dożył dnia płatności renty płatnej z góry, należy mu się całe świadczenie przypadające za dany okres. Renta płatna z dołu powinna być zapłacona za czas do dnia, w którym obowiązek ustał (art. 905 KC). Do renty ustanowionej za wynagrodzeniem stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży (art. 906 § 1 KC). Do renty ustanowionej bez wynagrodzenia stosuje się przepisy o darowiźnie (art. 906 § 2 KC). Przepisy działu I pt. „Renta” stosuje się w braku przepisów szczególnych także w wypadku, gdy renta wynika ze źródeł pozaumownych (art. 907 § 1 KC). Jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie (art. 907 § 2 KC).

6. (A/R) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, wartość przedmiotu darowizny, która podlega doliczeniu do spadku przy obliczaniu zachowku, oblicza się:

A. według stanu i cen z chwili ustalania zachowku,
B. według stanu i cen z chwili dokonania darowizny,
C. według stanu z chwili dokonania darowizny, a według cen z chwili ustalania zachowku.

Prawidłowa odpowiedź:  C (art. 993 i art. 995 § 1 KC)
Jak stanowi art. 993 KC, przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Zgodnie z art. 995 KC, wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku (§ 1). Wartość przedmiotu zapisu windykacyjnego oblicza się według stanu z chwili otwarcia spadku, a według cen z chwili ustalania zachowku (§ 2).

Wyrok SO w Olsztynie z 19.4.2018 r., IX Ca 1218/17, http://orzeczenia.ms.gov.pl/:
„Jako darowizny zaliczalne na poczet zachowku należy traktować nie tylko umowy zawarte na podstawie art. 888 KC, ale także wszystkie inne czynności cywilnoprawne na podstawie których dochodzi do nieodpłatnego przysporzenia”.

Wyrok SA we Wrocławiu z 17.10.2013 r., I ACa 1068/13, http://orzeczenia.ms.gov.pl/:
„Wartość nieruchomości przeniesionej przez spadkodawcę na nabywcę w zamian za dożywotnie utrzymanie, tj. w wykonaniu umowy dożywocia (art. 908 KC) nie dolicza się do substratu zachowku”.

Wyrok SA w Katowicach z 7.10.2016 r., I ACa 661/16, http://orzeczenia.ms.gov.pl/:
„Sposób obliczenia substratu w zachowku polega na ustaleniu czynnej wartości spadku. Składa się na nią wartość stanu czynnego spadku, od której należy odjąć wartość stanu biernego, czyli długów spadkowych, przy czym wartość darowizny jako substratu obliczenia zachowku winna być ustalona na dzień orzekania”.

7. (A/R) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, gmina, której spadek przypadł z mocy ustawy:

A. może odrzucić spadek, który wówczas przypada Skarbowi Państwa,
B. nie może odrzucić spadku,
C. może odrzucić spadek, ale tylko wtedy, gdy długi spadkowe przekraczają wartość stanu czynnego spadku.

Prawidłowa odpowiedź:  B (art. 1023 § 1 KC)
Skarb Państwa ani gmina nie mogą odrzucić spadku, który im przypadł z mocy ustawy (art. 1023 § 1 KC). Skarb Państwa ani gmina nie składają oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1023 § 2 KC). Uważa się, że Skarb Państwa i gmina mogą przyjąć lub odrzucić spadek jako spadkobiercy terstamentowi[2].

8. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, jeżeli osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych dokonała sama jednostronnej czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest:
A. ważna,
B. nieważna,
c. ważna, jeżeli przedstawiciel ustawowy tej osoby potwierdzi tę czynność prawną.

Prawidłowa odpowiedź:  B (art. 19 KC)
Zgodnie z art. 19 KC, jeżeli osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych dokonała sama jednostronnej czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest nieważna.

Uchwała SN z 13.12.1994 r., III CZP 159/94, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 24 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Okoliczność, że matka dziecka jest ograniczona w zdolności do czynności prawnych, nie ma wpływu na skuteczność prawną jej oświadczenia o wyrażeniu zgody na przysposobienie dziecka”.

9. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, jeżeli zawierający umowę jako organ osoby prawnej nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, to:

A. umowa jest zawsze ważna,
B. umowa jest zawsze nieważna,
C. ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę prawną, w której imieniu umowa została zawarta.

Prawidłowa odpowiedź:  C (art. 39 § 1 KC)
Jeżeli zawierający umowę jako organ osoby prawnej nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę prawną, w której imieniu umowa została zawarta (art. 39 § 1 KC). Druga strona może wyznaczyć osobie prawnej, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu (art. 39 § 2 KC). W braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę jako organ osoby prawnej, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu (art. 39 § 3 KC). Jednostronna czynność prawna dokonana przez działającego jako organ osoby prawnej bez umocowania albo z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna. Jednakże gdy ten, komu zostało złożone oświadczenie woli w imieniu osoby prawnej, zgodził się na działanie bez umocowania, stosuje się odpowiednio przepisy o zawarciu umowy bez umocowania (art. 39 § 4 KC). Przepis § 3 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy czynność prawna została dokonana w imieniu osoby prawnej, która nie istnieje (art. 39 § 5 KC).

Uchwała SN z 14.9.2007 r., III CZP 31/07, OSNC 2000, nr 2, poz. 14:
„Do umowy zawartej przez zarząd spółdzielni bez wymaganej do jej
ważności uchwały walnego zgromadzenia lub rady nadzorczej ma
zastosowanie w drodze analogii art. 103 § 1 i 2 KC”.

10. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników:

A. zawsze,
B. wyłącznie wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa,
C. tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

Prawidłowa odpowiedź:  C (art. 106 KC)
Pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa (art. 106 KC).

Wyrok SN z 13.5.2016 r., III CSK 256/15, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 235 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Zgodnie z zasadą wynikającą z art. 106 KC, pełnomocnik główny może ustanawiać dla mocodawcy dalszych pełnomocników (substytucja), gdy wynika to z treści pełnomocnictwa, przepisów ustawowych lub ze stosunku prawnego będącego źródłem pełnomocnictwa. Fakt przyznania prawa do ustanowienia substytutów należy interpretować według oświadczenia woli o ustanowieniu pełnomocnictwa uwzględniając reguły interpretacyjne wynikające z art. 65 § 1 KC, a w przypadku umowy, jako stosunku podstawowego – przy uwzględnieniu również art. 65 § 2 KC Przy analizie tej należy jednak zachować szczególną ostrożność, mając na względzie, iż art. 106 KC czyni odstępstwo od zasady, zgodnie, z którą pełnomocnictwo opiera się na szczególnym zaufaniu mocodawcy do pełnomocnika. Dopuszczalność udzielenia dalszego pełnomocnictwa nie jest uzależniona od rodzaju pełnomocnictwa przysługującego pełnomocnikowi głównemu. Niezależnie, zatem od tego, czy mocodawca udzielił pełnomocnictwa ogólnego, rodzajowego, czy szczególnego, pełnomocnik główny może ustanowić substytuta tylko w takim zakresie, w jakim przysługuje mu umocowanie, a substytucji nie można domniemywać z rodzaju pełnomocnictwa”.

11.(N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, jeżeli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z takim samym zakresem umocowania:

A. pełnomocnicy nie mogą działać samodzielnie, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa,
B. każdy z pełnomocników może działać samodzielnie, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa,
C. każdy z pełnomocników może działać samodzielnie, niezależnie od tego co wynika z treści pełnomocnictwa.

Prawidłowa odpowiedź:  B (art. 107 KC)
Zgodnie z art. 107 KC, jeżeli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z takim samym zakresem umocowania, każdy z nich może działać samodzielnie, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa. Przepis ten stosuje się odpowiednio do pełnomocników, których pełnomocnik sam dla mocodawcy ustanowił.

Wyrok SN z 8.5.2003 r., II CKN 46/01, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 236 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Artykuł 107 KC nie wyłącza możliwości udzielenia dwóm lub więcej osobom pełnomocnictwa do łącznego działania. Każdy z pełnomocników z takim samym zakresem umocowania może jednak działać samodzielnie jedynie wtedy, jeżeli nic innego nie wynika z treści pełnomocnictwa.

Udzielenie pełnomocnictwa łącznego nie wyklucza udzielenia równoległego bądź późniejszego pełnomocnictwa samodzielnego z innym lub podobnym zakresem umocowania. Samodzielne jednak pełnomocnictwo do dokonania konkretnych czynności prawnych musi wynikać z upoważnienia udzielonego przez uprawniony organ. Pełnomocnictwo może być udzielone w sposób wyraźny, można też uznać, że dopuszczalne jest udzielenie pełnomocnictwa w sposób dorozumiany”.

Wyrok SN z 6.5.2014 r., V CSK 551/12, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 236-237 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„W świetle ogólnych zasad wynikających z art. 35, art. 38 oraz art. 107 KC, wymaganie łącznego działania dwóch lub więcej pełnomocników, jako wymaganie szczególne, musi wynikać z ustawy albo z treści pełnomocnictwa.

Jeżeli w treści pełnomocnictwa wymaganie łącznego działania kilku pełnomocników w określonym zakresie nie zostało zamieszczone, każdy z ustanowionych pełnomocników może działać samodzielnie. Nie jest przy tym wystarczające do przyjęcia, że pełnomocnictwo zawiera w treści wymóg łącznego działania kilku pełnomocników, ogólnie powołanie się w nim na regulamin wewnętrzny, w którym wymaganie takie zamieszczono. Zgodnie bowiem z art. 107 KC z samej treści pełnomocnictwa musi to ograniczenie wynikać w sposób jednoznaczny. Jak wskazano wyżej chodzi bowiem o to, by kontrahent na podstawie samego pełnomocnictwa (lub ustawy albo statutu, ogólnie dostępnych dla kontrahentów) mógł się dowiedzieć, że oświadczenie woli w imieniu mocodawcy musi złożyć łącznie kilku pełnomocników”.

12. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, własność nieruchomości:

A. może być przeniesiona pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu,
B. może być przeniesiona pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu tylko, gdy przepis szczególny tak stanowi,
C. nie może być przeniesiona pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 157 § 1 KC)  
Własność nieruchomości nie może być przeniesiona pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu (art. 157 § 1 KC). Jeżeli umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości została zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, do przeniesienia własności potrzebne jest dodatkowe porozumienie stron obejmujące ich bezwarunkową zgodę na niezwłoczne przejście własności (art. 157 § 2 KC).

Wyrok SN z 7.4.1975 r., II CR 97/75, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 308-309 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Zawarte w umowie sprzedaży nieruchomości poza oświadczeniami woli o kupnie i sprzedaży postanowienia regulujące np. kwestię płatności ceny i terminy rat, zagadnienia dotyczące terminu przekazania poszczególnych części składowych nie oznaczają, że umowę sprzedaży zawarto z zastrzeżeniem warunku lub terminu w sensie art. 157 KC. Zastrzeżenie warunku i terminu w sensie art. 157 § 1   KC musi dotyczyć przede wszystkim samego przeniesienia własności nieruchomości”.

Wyrok SN z 7.5.2015 r., III PK 124/14, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 309 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Źródłem roszczenia o przeniesienie własności może być tylko umowa
przedwstępna, zawarta w formie przewidzianej dla ważności umowy przyrzeczonej,
przez którą strony zobowiązują się do zawarcia umowy przenoszącej własność
(art. 389 w związku z art. 390 § 2 KC), bądź umowa zobowiązująca do
przeniesienia własności zawarta w formie, od zachowania której zależy jej ważność
(art. 157 w związku z art. 73 KC). Nie ma innych konstrukcji prawnych, jak tylko
koncepcja umowy przedwstępnej przeniesienia własności oraz koncepcja umowy o
przeniesienie własności ze skutkiem zobowiązującym, w ramach których można by
skutecznie wskazywać na materialnoprawną podstawę zobowiązania umownego, z
którego wywodzi się roszczenie o nakazanie złożenia oświadczenia woli co do
przeniesienia własności. Bez znaczenia jest, że zobowiązanie do przeniesienia
własności może być fragmentem szerszej czynności prawnej, obejmującej także,
lub przede wszystkim, oświadczenia woli stron co do innej niż własnościowa sfery
stosunków prawnych. W konkretnych sytuacjach może to utrudniać poszukiwanie,
wśród wielu różnych postanowień umowy tych elementów, które składać się muszą
na zobowiązanie do przeniesienia własności jako źródło roszczenia o nakazanie
złożenia oświadczenia woli. Nie oznacza jednak, że sama ta umowa może być
uznana za źródło zobowiązania do przeniesienia własności i w konsekwencji źródło
roszczenia, jeżeli nie zawiera elementów dających się, zarówno co do treści, jak i
formy, subsumować pod skuteczną w zakresie powstania roszczenia umowę
przedwstępną przeniesienia własności lub ważną umowę zobowiązującą do
przeniesienia własności”.

13. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości (innej niż grunty wniesione jako wkład do rolniczej spółdzielni produkcyjnej, które mają stać się współwłasnością dotychczasowych właścicieli):

A. może być zawarta w każdej formie,
B. powinna być zawarta w formie pisemnej,
C. powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Prawidłowa odpowiedź:  C (art. 158 KC)
Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione (art. 158 KC).

Wyrok SN z 4.4.2014 r., II CSK 403/13, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 309 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
Forma aktu notarialnego jest wymagana dla umów zobowiązujących do przeniesienia własności nieruchomości i prawa użytkowania wieczystego, zarówno jednocześnie przenoszących własność lub użytkowanie wieczyste (art. 155 § 1 i art. 237 KC), jak i tylko zobowiązujących do zawarcia w ich wykonaniu umów czysto rozporządzających – wyłącznie przenoszących własność nieruchomości lub prawo użytkowania wieczystego. Natomiast umowa zobowiązująca do sprzedaży nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego nie podlega wymienionym wyżej przepisom”.

Postanowienie SN z 15.11.2016 r., III CSK 415/15, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 309 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Z treści art. 862 KC nie wynika obowiązek zawarcia umowy zobowiązującej do wniesienia do spółki własności nieruchomości odrębnej od umowy przenoszącej jej własność.

Niewątpliwie prawidłowe jest przyjęcie, że – w świetle art. 155 KC – do przeniesienia własności nieruchomości może dojść w wyniku uprzednio powstałego obowiązku. Błędnie jednak uznaje się, że w przypadku wkładu w postaci własności nieruchomości, wnoszonego do spółki cywilnej, źródłem tego obowiązku może być wyłącznie odrębna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności. Obowiązek wniesienia wkładów do spółki w postaci własności nieruchomości może wynikać również z uchwały wspólników, będącej innym zdarzeniem w rozumieniu art. 156 KC Skoro uchwała taka nie stanowi umowy, to nie odnosi się do niej wymaganie formy aktu notarialnego, przewidziane w art. 158 KC dla umów”.

14. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność przez zasiedzenie, jeżeli:

A. posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dziesięciu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze, a właściciel nieruchomości, przeciwko któremu biegnie zasiedzenie, nie jest małoletni,
B. posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze, a właściciel nieruchomości, przeciwko któremu biegnie zasiedzenie, nie jest małoletni,
C. posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze, a właściciel nieruchomości, przeciwko któremu biegnie zasiedzenie, nie jest małoletni.

Prawidłowa odpowiedź:  B (art. 172 § 1 KC)
Posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Nabyć nieruchomość rolną w rozumieniu przepisów ustawy, o której mowa w art. 166 § 3 KC, przez zasiedzenie może jedynie rolnik indywidualny w rozumieniu przepisów tej ustawy, jeżeli – ustalona zgodnie z przepisami art. 5 ust. 2 i 3 tej ustawy – powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z nieruchomościami rolnymi stanowiącymi jego własność nie przekroczy 300 ha użytków rolnych (art. 172 § 1, 2 i 3 KC). Jeżeli właściciel nieruchomości, przeciwko któremu biegnie zasiedzenie, jest małoletni, zasiedzenie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem dwóch lat od uzyskania pełnoletności przez właściciela (art. 173 KC).

Postanowienie SN z 27.11.2014 r., IV CSK 128/14, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 316 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Stwierdzenie zasiedzenia następuje na rzecz zainteresowanego choćby
to była inna osoba, niż wnioskodawca oraz określa się w tym orzeczeniu datę
nabycia tego prawa bez względu na jej oznaczenie w żądaniu wniosku. Innymi
słowy, zakres niezwiązania sądu żądaniem w postępowaniu o stwierdzenie
zasiedzenia dotyczy możliwości określenia innego nabywcy i innej daty nabycia,
ewentualnie także innego, ograniczonego przedmiotowo zakresu nabycia
własności, czy służebności gruntowej”.

Postanowienie SN z 18.5.2016 r., V CSK 590/15, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 316 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Nie można wykluczyć w toku posiadania zmiany charakteru tego posiadania, z zależnego na samoistne. Przypomnieć jednak należy, że zamiana charakteru posiadania musi być, w sposób nie budzący wątpliwości, zamanifestowania zarówno wobec otoczenia jak i, czy też przede wszystkim, w stosunku do właściciela. Właściciel, który wie, że wydał nieruchomość w posiadanie pod tytułem niestanowiącym zagrożenia utratą prawa, musi wiedzieć, że z oznaczoną chwilą, na skutek jawnych zachowań posiadacza, jego prawo staje się zagrożone. Ponadto, jeżeli dochodzi do przekształcenia posiadania zależnego w samoistne, posiadacz nie może powołać się na domniemanie z art. 339 KC.

Obarcza go dowód takiej zmiany i dowód dalszego wykonywania posiadania, już pod tytułem właściciela; konieczne jest więc udowodnienie konkretnych okoliczności faktycznych, które o tym świadczyłyby, jak również umiejscowienie ich w czasie”.

15. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, oddanie gruntu Skarbu Państwa w użytkowanie wieczyste następuje na okres dziewięćdziesięciu dziewięciu lat; w wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu Skarbu Państwa w użytkowanie wieczyste na dziewięćdziesiąt dziewięć lat, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy:

A. co najmniej jednak na lat dwadzieścia,
B. co najmniej jednak na lat czterdzieści,
C. co najmniej jednak na lat pięćdziesiąt.

Prawidłowa odpowiedź:  B (art. 236 § 1 KC)
Zgodnie z art. 236 KC, oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste następuje na okres dziewięćdziesięciu dziewięciu lat. W wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na dziewięćdziesiąt dziewięć lat, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co najmniej jednak na lat czterdzieści (§ 1). W ciągu ostatnich pięciu lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu wieczysty użytkownik może żądać jego przedłużenia na dalszy okres od czterdziestu do dziewięćdziesięciu dziewięciu lat; jednakże wieczysty użytkownik może wcześniej wystąpić z takim żądaniem, jeżeli okres amortyzacji zamierzonych na użytkowanym gruncie nakładów jest znacznie dłuższy aniżeli czas, który pozostaje do upływu zastrzeżonego w umowie terminu. Odmowa przedłużenia jest dopuszczalna tylko ze względu na ważny interes społeczny (§ 2). Umowa o przedłużenie wieczystego użytkowania powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (§ 3).

Postanowienie SN z 10.1.2013 r., IV CSK 362/12, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 432 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Użytkowanie wieczyste po upływie terminu, na jaki zostało ustanowione, przekształca się w roszczenie o przedłużenie tego prawa, które jest dziedziczne i podzielne, i to ono jest przedmiotem działu spadku”.

Wyrok SN z 9.5.2014 r., I CSK 342/13, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 432 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Jeśli upłynął termin na jaki nieruchomość objętą wnioskiem oddano w użytkowanie wieczyste powodowi, jednak powód złożył wniosek o przedłużenie terminu użytkowania wieczystego a następnie wystąpił z powództwem o jego przedłużenie, to w takiej sytuacji, jeżeli brak podstaw, ze względu na ważny interes społeczny do odmowy przedłużenia użytkowania wieczystego, należy uznać, iż użytkowanie wieczyste istnieje do czasu gdy zostanie ono przedłużone w drodze umowy lub orzeczenia sądu”.

16. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, służebność gruntowa:

A. wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć,
B. wygasa wskutek niewykonywania przez lat piętnaście,
C. nigdy nie wygasa wskutek niewykonywania.

Prawidłowa odpowiedź:  A (art. 293 § 1 KC)
Służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć (art. 293 § 1 KC). Jeżeli treść służebności gruntowej polega na obowiązku nieczynienia, przepis powyższy stosuje się tylko wtedy, gdy na nieruchomości obciążonej istnieje od lat dziesięciu stan rzeczy sprzeczny z treścią służebności (art. 293 § 2 KC).

„W przypadku służebności czynnych, ich niewykonywanie polega na tym, że właściciel nieruchomości władnącej nie podejmuje czynności polegających na korzystaniu z nieruchomości obciążonej, tj. np. nie przechodzi przez nią (w przypadku służebności przechodu), nie korzysta ze studni (w przypadku służebności czerpania wody), czy też nie wznosi na swojej nieruchomości budynku, który miałby oprzeć ścianę budynku na nieruchomości sąsiedniej (w przypadku służebności oparcia budynku). Wykonywanie służebności nie musi być jednak stałe – wystarczy sporadyczne działanie uprawnionego, aby zapobiec wygaśnięciu służebności. (…) W przypadku służebności biernych wygaśnięcie służebności następuje wtedy, gdy na nieruchomości obciążonej istnieje od 10 lat stan rzeczy sprzeczny z treścią służebności. Jak wiadomo, służebność bierna może przybrać dwie postaci:
1) może polegać na obowiązku zaniechania przez właściciela nieruchomości obciążonej dokonywania określonych działań w stosunku do tej nieruchomości;
2) może polegać na obowiązku zaniechania przez właściciela nieruchomości obciążonej dokonywania pewnych działań wobec nieruchomości władnącej.
(…) Przepis [art. 293 § 2 KC – R.M.] dotyczy tylko pierwszej postaci tej służebności (gdyż odnosi się do stanu rzeczy istniejącego na nieruchomości obciążonej, a nie do działań właściciela nieruchomości obciążonej w odniesieniu do nieruchomości władnącej)”[3].

17. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, służebności osobiste są:

A. zbywalne,
B. zbywalne wyłącznie na rzecz dzieci lub małżonka osoby mającej służebność,
C. niezbywalne.

Prawidłowa odpowiedź:  C (art. 300 KC)
Służebności osobiste są niezbywalne. Nie można również przenieść uprawnienia do ich wykonywania (art. 300 KC).
Jak zauważają B. Burian i K. Gołębiowski: „Wszystkie służebności są niezbywalne (co wynika z ich istoty), chociaż przepis prawa stanowi tylko co do służebności osobistych. Służebności gruntowe są niezbywalne, gdyż będąc prawami związanymi z prawem własności nieruchomości, są częścią składową nieruchomości (art. 50 KC). Dzielą zatem los nieruchomości, którą obciążają lub na której zostały ustanowione, gdyż nie mogą być odrębnym od tej nieruchomości przedmiotem własności. Dopiero przeniesienie własności nieruchomości pociąga za sobą przeniesienie służebności gruntowej. Przeniesienie służebności gruntowej niebędące następstwem przeniesienia własności nieruchomości, dotknięte jest sankcją bezwzględnej nieważności, jest bowiem czynnością prawną sprzeczną z bezwzględnie obowiązującymi przepisami KC (art. 47 § 1 w zw. z art. 50 KC)”[4].

18. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, jeżeli przed upływem terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku spadkobierca zmarł nie złożywszy takiego oświadczenia, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku:

A. może być złożone przez jego spadkobierców,
B. może być złożone tylko przez jego zstępnych, niezależnie od tego, czy są jego spadkobiercami,
C. nie może już być złożone.

Prawidłowa odpowiedź:  A (art. 1017 KC)
Jeżeli przed upływem terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku spadkobierca zmarł nie złożywszy takiego oświadczenia, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone przez jego spadkobierców. Termin do złożenia tego oświadczenia nie może się skończyć wcześniej aniżeli termin do złożenia oświadczenia co do spadku po zmarłym spadkobiercy (art. 1017 KC). Jak zauważają J. Kremis i J. Kuźmicka-Sulikowska: „Wówczas jego spadkobiercy wstępują w sytuację prawną swego poprzednika i mogą złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przypadającego temuż poprzednikowi (transmisja – transmissio hereditatis). Zmarły spadkobierca nazywany jest transmitentem, dziedziczący po nim zaś – transmitariuszem. (…) Powzięcie przez transmitenta wiadomości o powołaniu go do dziedziczenia uruchamia względem niego bieg terminu zawitego do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Skoro transmitariusz wstępuje w sytuację zmarłego transmitenta, przeto dla następcy prawnego termin ten nie rozpoczyna się od nowa, lecz biegnie dalej, przy czym – stosownie do dyspozycji art. 1017 zd. 2 KC – nie może on się skończyć wcześniej niż termin do złożenia oświadczenia co do spadku po transmitencie. Na bieg tego terminu nie ma wpływu okoliczność, czy i kiedy transmitariusz dowiedział się o tytule powołania transmitenta do dziedziczenia. (…) Śmierć transmitenta bez wiedzy o powołaniu go do spadku powoduje, że początkiem biegu terminu dla transmitariusza będzie chwila uzyskania przez niego wiadomości o tytule powołania transmitenta do dziedziczenia po pierwszym spadkodawcy. Konieczną przesłanką rozpoczęcia biegu tego terminu jest jednak wcześniejsze dowiedzenie się przez transmitariusza o powołaniu go do spadku po transmitencie”[5].

Uchwała SN z 23.10.2019 r., III CZP 23/19, http://www.sn.pl/:
„Dalszy zstępny spadkodawcy nie jest uprawniony do zachowku po nim, jeśli – w razie dziedziczenia testamentowego – zstępny spadkodawcy złożył oświadczenie o odrzuceniu spadku z ustawy”.

19. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika, może żądać:

A. tylko wierzyciel, którego wierzytelność została stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu,
B. tylko wierzyciel, którego wierzytelność została uznana przez spadkobiercę,
C. każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku.

Prawidłowa odpowiedź:  C (art. 1024 § 1 KC)
Jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może żądać, ażeby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika (art. 1024 § 1 KC). Uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne można żądać w ciągu sześciu miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, lecz nie później niż przed upływem trzech lat od odrzucenia spadku (art. 1024 § 2 KC).

20. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, przeciwko domniemaniu wynikającemu ze stwierdzenia nabycia spadku przez sąd:

A. nie można powoływać się na domniemanie wynikające z zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia,
B. można powoływać się na domniemanie wynikające z zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia,
C. można powoływać się na domniemanie wynikające z zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia tylko wówczas, gdy akt poświadczenia dziedziczenia został sporządzony później niż stwierdzenie nabycia spadku.

Prawidłowa odpowiedź:  A (art. 1025 § 3 KC)
Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia (art. 1025 § 1 KC). Domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą (art. 1025 § 2 KC). Przeciwko domniemaniu wynikającemu ze stwierdzenia nabycia spadku nie można powoływać się na domniemanie wynikające z zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia (art. 1025 § 3 KC).

Uchwała SN z 24.1.2020 r., III CZP 41/19, http://www.sn.pl/:
„Kurator ustanowiony w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku przez sąd orzekający dla uczestnika postępowania, którego miejsce pobytu nie jest znane (art. 143-147 w związku z art. 13 § 2 KPC), nie jest uprawniony do złożenia wniosku (art. 601 KPC) o ustanowienie dla tego uczestnika kuratora, o którym mowa w art. 184 KRO”.

Uchwała SN z 25.7.2019 r., III CZP 12/19, http://www.sn.pl/:
„Osoba, należąca do kręgu spadkobierców ustawowych, na rzecz której spadkobierca legitymujący się stwierdzeniem nabycia spadku, rozporządził prawem należącym do spadku, nie nabyła tego prawa, jeżeli rzeczywistym spadkobiercą jest dziecko spadkodawcy, w chwili otwarcia spadku już poczęte, które urodziło się żywe (nasciturus)”.

Uchwała SN z 13.10.2010 r., III CZP 64/10, http://www.sn.pl/:
„Nie jest dopuszczalna apelacja co do braku w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku wzmianki, że przyjęcie spadku nastąpiło z dobrodziejstwem inwentarza”.

Wyrok SN z 19.10.2007 r., I CNP 51/07, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 1075 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Domniemanie prawne wynikające z art. 1025 § 2 KC odnosi się w pierwszej
kolejności do sfery materialnoprawnej, pozwalając na ochronę osób trzecich,
na których rzecz osoba wskazana w takim postanowieniu rozporządza prawem
należącym do spadku (art. 1028 KC). Jednocześnie domniemanie wynikające
z art. 1025 § 2 KC ułatwia sytuację dowodową spadkobiercy, który musi wykazać,
że nabył spadek po oznaczonej osobie. Także wierzyciel spadkowy może powoływać
się na wskazane domniemanie wówczas, gdy kieruje swoje roszczenie do
spadkobiercy dłużnika”.

21. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, do chwili przyjęcia spadku spadkobierca:

A. ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe z całego swego majątku,
B. ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku,
C. nie ponosi żadnej odpowiedzialności za długi spadkowe.

Prawidłowa odpowiedź:  B (art. 1030 KC)
Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za te długi z całego swego majątku (art. 1030 KC).

Sąd Rejonowy w Jaśle z 3.11.2015 r., I C 224/15, http://orzeczenia.ms.gov.pl/:
„W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Z kolei, jeżeli pozwany ponosi odpowiedzialność tylko z określonych przedmiotów majątkowych lub do wysokości wartości tych przedmiotów, to stosownie do treści art. 319 KPC, Sąd może uwzględnić powództwo, zastrzegając jednocześnie pozwanemu prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie jego odpowiedzialności”.

Postanowienie SN z 2.7.2015 r., V CZ 39/15, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 1077 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Odpowiedzialność spadkobiercy za nabyte przez niego w wyniku dziedziczenia długi spadkowe istnieje jedynie w zakresie, w jakim długi te istniały w dniu śmierci spadkodawcy”.

Postanowienie SN z 19.4.2002 r., III CKN 543/01, Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 5, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 1077 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – M. Antas):
„Żaden przepis nie nakłada na sąd obowiązku zawarcia w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku określenia, w jaki sposób spadek został przyjęty przez spadkobierców. Zawarcie takiego określenia nie jest także uzasadnione celem postępowania o stwierdzenia nabycia spadku. Celem tego postępowania jest bowiem jedynie ustalenie kręgu spadkobierców po określonym spadkodawcy oraz wielkości przypadających im udziałów”.

22. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, wierzyciel spadkodawcy, który zażądał sporządzenia spisu inwentarza po spadkodawcy:

A. może odmówić przyjęcia należnego mu świadczenia, jeżeli dług nie jest jeszcze wymagalny,
B. nie może odmówić przyjęcia należnego mu świadczenia, chociażby dług nie był jeszcze wymagalny,
C. może odmówić przyjęcia należnego mu świadczenia, nawet jeżeli dług jest już wymagalny.

Prawidłowa odpowiedź:  B (art. 10314 KC)
Wierzyciel, który zażądał sporządzenia spisu inwentarza, nie może odmówić przyjęcia należnego mu świadczenia, chociażby dług nie był jeszcze wymagalny (art. 10314 KC). „Odmowa przyjęcia świadczenia w okolicznościach wskazanych w tym przepisie powinna być kwalifikowana jako zwłoka wierzyciela. Jej skutkiem są więc sankcje określone w art. 486 KC. Aktualny pozostaje ugruntowany na tle uchylonego art. 638 KPC pogląd, zgodnie z którym wniosek wierzyciela o sporządzenie spisu inwentarza podlega oddaleniu wówczas, gdy wierzyciel przyjął od spadkobiercy należne mu świadczenie (zob. art. 637 § 1  KPC)”[6].

23. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, zrzeczenie się dziedziczenia:

A. może być uchylone wyłącznie przez sąd,
B. może być uchylone przez umowę między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono; umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego,
C. może być uchylone przez umowę między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a spadkobiercami ustawowymi tego, po kim się dziedziczenia zrzeczono; umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Prawidłowa odpowiedź:  B (art. 1050 KC)
Zrzeczenie się dziedziczenia może być uchylone przez umowę między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono. Umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (art. 1050 KC). „Umową przewidzianą w art. 1050 KC można nie tylko uchylić zrzeczenie się dziedziczenia, lecz także zmienić treść wcześniej zawartej umowy o zrzeczenie się dziedziczenia. Dopuszczalna jest bowiem zmiana polegająca na wyłączeniu skutków zrzeczenia się względem zstępnych zrzekającego się, gdy wcześniej nie skorzystano z tej możliwości (art. 1049 § 1 KC). Możliwe jest również anulowanie wcześniejszej klauzuli umownej wyłączającej rozciągnięcie skutków zrzeczenia się na zstępnych zrzekającego się”[7].

24. (N) Zgodnie z Kodeksem cywilnym, w przypadku dziedziczenia ustawowego, odpowiedzialność za długi spadkowe związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego ponosi spadkobierca, któremu to gospodarstwo przypadło, oraz spadkobiercy otrzymujący od niego spłaty: 

A. od chwili otwarcia spadku,
B. od chwili uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku albo sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia,
C. od chwili działu spadku.

Prawidłowa odpowiedź:  C (art. 1081 KC)
Odpowiedzialność za długi spadkowe związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego ponosi od chwili działu spadku spadkobierca, któremu to gospodarstwo przypadło, oraz spadkobiercy otrzymujący od niego spłaty. Każdy z tych spadkobierców ponosi odpowiedzialność w stosunku do wartości otrzymanego udziału. Odpowiedzialność za inne długi ponoszą wszyscy spadkobiercy na zasadach ogólnych (art. 1081 KC).

Reklama

Bibliografia:
Gniewek E. (red.), Machnikowski P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. 8, C.H.Beck,  Warszawa 2017
Gutowski M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 1 – 352, wyd. 2, t. I, C.H.Beck,  Warszawa 2018
Gutowski M. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 627 – 1088, wyd. 2, t. III, C.H.Beck,  Warszawa 2019
Antas M. (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks cywilny. Orzecznictwo aplikanta, C.H.Beck, Warszawa 2017

[1] M. Orlicki, w: M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 627 – 1088, wyd. 2, t. III, C. H. Beck,  Warszawa 2019, s. 641.
[2] Zob. post. SN z 10.6.1964 r., III CR 81/64, OSNCP 1965, nr 3, poz. 47.
[3] J. Pokrzywniak, w: M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 1 – 352, wyd. 2, t. I, C. H. Beck,  Warszawa 2018, s. 1574-1575.
[4] B. Burian, K. Gołębiowski, w: E. Gniewek (red.), P. Machnikowski (red.), Kodeks  …, s. 581.
[5] J. Kremis, J. Kuźmicka-Sulikowska, w: E. Gniewek (red.), P. Machnikowski (red.), Kodeks  …, s. 1926-1927.
[6] J. Kremis, J. Kuźmicka-Sulikowska, w: E. Gniewek (red.), P. Machnikowski (red.), Kodeks  …, s. 1971.
[7] J. Kremis, J. Kuźmicka-Sulikowska, w: E. Gniewek (red.), P. Machnikowski (red.), Kodeks  …, s. 2026.