Kodeks karny – pytania na aplikacje prawnicze z opracowaniem i orzecznictwem

autor: Rafał Maciąg – radca prawny

Pytania pochodzą z egzaminów wstępnych na aplikację adwokacką/radcowską (A/R) oraz komorniczą (K), które odbyły się 28.9.2019 r.

1. (A/R) Zgodnie z Kodeksem karnym, odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega:

A. każdy sprawca,
B. ten tylko, kto nie zapobiegł skutkowi, nawet wówczas, gdy nie ciążył na nim prawny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi,
C. ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi.

Prawidłowa odpowiedź:  C (art. 2 KK)
Zgodnie z art. 2 KK, odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi.

Jak stwierdza Ł. Pohl: „Artykuł 2 KK ma zastosowanie jedynie do tych niewłaściwych przestępstw z zaniechania, które należą do kategorii przestępstw skutkowych o dopełnianej formie zaniechania. (…) Przestępstwem skutkowym o dopełnianej formie zaniechania jest wyłącznie taki materialny typ czynu zabronionego, którego znamiona wypełnić można zarówno działaniem, jak i zaniechaniem działania. (…) Przepis nie odnosi się więc do materialnych typów czynów zabronionych, których znamiona mogą być wypełnione wyłącznie w drodze zaniechania”[1].

Wyrok SA w Katowicach z 12.5.2016 r., II Aka 121/16, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 6:
„Prawny, szczególny obowiązek niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego, na gruncie zarówno art. 2 KK, jak i art. 18 § 3 KK, może wynikać również z dobrowolnego przyjęcia na siebie obowiązku gwaranta, co nie musi przybierać formy cywilnoprawnego kontraktu”.

Wyrok SA we Wrocławiu z 6.5.2016 r., II AKa 67/16, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 6:
„Kauzalną podstawą przypisania przestępstwa skutkowego popełnionego przez zaniechanie (a takie zostało zarzucone oskarżonym) jest wyjaśnienie przyczynowe prawnie relewantnego skutku. Wymaga to udzielenia odpowiedzi na pytanie, dlaczego doszło do wystąpienia skutku, jaka była tego kauzalna przyczyna. Dopiero wtedy, gdy kwestia ta zostanie prawidłowo rozwiązana, jest możliwe przejście na płaszczyznę normatywną i udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy sprawca, który wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi zaniechał określonego działania, mógł zapobiec powstaniu skutku. Treścią obowiązku gwaranta jest podjęcie niezbędnych czynności, prowadzących zgodnie z posiadaną wiedzą i doświadczeniem życiowym do zneutralizowania niebezpieczeństwa grożącego dobru prawnie chronionemu, a przynajmniej do jego istotnego zmniejszenia. Od gwaranta należy domagać się jedynie takiego zachowania, które znajduje się w jego sprawczym zasięgu, któremu jest on w stanie podołać, aby zapobiec skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego”.

2. (A/R) Zgodnie z Kodeksem karnym, zbrodnię można popełnić:

A. tylko umyślnie,
B. zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie,
C. umyślnie, a gdy ustawa tak stanowi, także nieumyślnie.

Prawidłowa odpowiedź:  A (art. 8 KK)
Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem (art. 7 § 1 KK). Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą (art. 7 § 2 KK). Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5.000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc (art. 7 § 3 KK). Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie; występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi (art. 8 KK).

Postanowienie SN z 20.3.2015 r., III KK 276/14, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 14:
„Często zachowanie sprawców po zdarzeniu  (próba udzielenia pomocy, zmniejszenia skutków itd.) stanowi przedmiot oceny w kontekście ustaleń co do zamiaru”.

Wyrok SA w Lublinie z 8.2.2011 r., II AKa 1/11, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 14-15:
„W wypadku uznania przez Sąd, iż każde z zachowań zarzucanych oskarżonym, które w akcie oskarżenia składały się na ich czyny ciągłe, winny być traktowane jako odrębne czyny a więc zakwestionowania konstrukcji przestępstwa ciągłego (art. 12 KK), winien on w wyroku objąć swym rozstrzygnięciem wszystkie te zachowania (czyny), a tylko w przypadku utrzymania konstrukcji przestępstwa ciągłego może poszczególne zachowanie wchodzące w jego skład eliminować z jego opisu. Świadomą nieumyślność odróżnia od umyślności strona woluntatywna – brak chęci popełnienia czynu zabronionego (przy zamiarze bezpośrednim) czy też brak godzenia się na popełnienie takiego czynu (przy zamiarze ewentualnym)”.

Wyrok SA w Krakowie z 17.12.2009 r., II AKa 225/09, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 15:
„Premedytacja jest najmocniej potępianą formą umyślności, bo sprawca tak działający nie tylko jest w pełni świadomy każdego z elementów czynu, ale uwzględnia każdy z nich w planowaniu, obejmuje świadomością wszelkie uwarunkowania i konsekwencje, by swój cel osiągnąć i uniknąć wykrycia. Przeżywanie tego przez czas odpowiednio długi dowodzi najwyższego napięcia złej woli. Powtarzalność działania sprawcy ciągu przestępstw dowodzi stałości złego zamiaru, braku refleksji występującej u każdego człowieka, zatem trwałości odrzucania prawa, a długotrwałość tego stanu dowodzi, że się on utrwalił w świadomości sprawcy”.

3. (A/R) Zgodnie z Kodeksem karnym, usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego; w takim wypadku:

A. sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, ale nie może odstąpić od jej wymierzenia,
B. sąd może odstąpić od wymierzenia kary, ale nie może zastosować nadzwyczajnego złagodzenia kary,
C. sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Prawidłowa odpowiedź:  C (art. 14 § 2 KK)
Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje (art. 13 § 1 KK). Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego (art. 13 § 2 KK). Sąd wymierza karę za usiłowanie w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa (art. 14 § 1 KK). W wypadku określonym w art. 13 § 2 KK sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia (art. 14 § 2 KK).

Wyrok SN z 6.2.1976 r., Rw 45/76, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 32:
„Kara wymierzona za usiłowanie popełnienia przestępstwa powinna być w zasadzie łagodniejsza niż za dokonanie przestępstwa”.

Wyrok SA w Katowicach z 2.9.2010 r., II AKa 253/10, Biuletyn Sądu Apelacyjnego w Katowicach, Nr 4/2010, s. 3:
„W przypadku sprawcy młodocianego oraz sytuacji określonej w art. 14 § 2 KK stosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary nie ma charakteru wypadku wymagającego szczególnego uzasadnienia”.

4. (A/R) Zgodnie z Kodeksem karnym, odpowiada za podżeganie:

A. kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie lub środek przewozu,
B. kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności udzielając rady lub informacji,
C. kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.

Prawidłowa odpowiedź:  C (art. 18 § 2 KK)
Zgodnie z art. 18 KK, odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu (§ 1). Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego (§ 2). Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie (§ 3).

Jak zauważa B. J. Stefańska: „Nakłanianie jest znamieniem czynnościowym podżegania do popełnienia czynu zabronionego. Nakłanianiem jest oddziaływanie na wolę innej osoby (osób) w celu skłonienia jej do określonego działania lub zaniechania. Jest to oddziaływanie na wolę innej osoby w celu podjęcia przez nią decyzji o popełnieniu czynu zabronionego, wzbudzenia u niej postanowienia popełnienia czynu zabronionego lub utwierdzenia jej w powziętym zamiarze, Stanowi postać psychicznego współdziałania w popełnieniu czynu zabronionego”[2].

Wyrok SA w Katowicach z 7.4.2016 r., II AKa 60/16, http://orzeczenia.katowice.sa.gov.pl/:
„Podżegacz musi mieć przecież świadomość, że podejmowane przez niego zachowanie stanowi nakłanianie innej osoby do popełnienia określonego czynu zabronionego, a nadto musi mieć świadomość wszystkich elementów jego znamion. Oznacza to, że świadomością sprawcy objęta jest całość znamion czynu zabronionego, do którego popełnienia podżegacz nakłania”.

Wyrok SA w Katowicach z 1.12.2016 r., II Aka 302/16, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 41:
„W sytuacji, gdy sprawcy przestępstwa zakończyli swe działanie na etapie usiłowania jego dokonania, to ich odpowiedzialność w żadnym razie nie przekłada się na odpowiedzialność podżegającego, który zrealizował już znamiona »swego własnego« przestępstwa w chwili, gdy nakłonił sprawców bezpośrednich do popełnienia czynu zabronionego. Byt przestępstwa podżegania nie jest więc zależny od stadium realizacji przestępstwa przez sprawcę. Zachowanie bezpośredniego sprawcy nie należy do znamion podżegania i nie ma wpływu na dokonanie przestępstwa w formie podżegania”.

Wyrok SN z 16.12.2007 r., V KK 31/07, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 41:
„Nakłanianie, aby mogło być uznane za podżeganie, nie musi mieć postaci presji psychicznej wywieranej na osobę nakłanianą, ale z uwagi na to, iż znamiona podżegania nie określają w żaden sposób formy nakłaniania, może ono przybierać postać prośby, polecenia, zlecenia, rady, propozycji, sugestii”.

Wyrok SN z 10.4.1934 r., III K 292/34, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 41:
„Podżeganiem jest zarówno wywołanie w kimś zamiaru popełnienia przestępstwa, jak i utrzymanie go w powziętym zamiarze”.

5. (A/R) Zgodnie z Kodeksem karnym, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu:

A. nie popełnia przestępstwa,
B. popełnia przestępstwo, ale sąd obligatoryjnie stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary,
C. nie podlega karze.

Prawidłowa odpowiedź:  C (art. 25 § 3 KK)
Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem (art. 25 § 1 KK). W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia (art. 25 § 2 KK). Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej, odpierając zamach polegający na wdarciu się do mieszkania, lokalu, domu albo na przylegający do nich ogrodzony teren lub odpierając zamach poprzedzony wdarciem się do tych miejsc, chyba że przekroczenie granic obrony koniecznej było rażące (art. 25 § 2a KK). Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu (art. 25 § 3 KK).

Postanowienie SN z 9.10.2012 r., III KK 153/12, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 52:
„Przychylić się należy do poglądu, iż osoba zaatakowana ma prawo do odpierania ataku wszelkimi dostępnymi środkami, które są konieczne dla osiągnięcia celu w postaci odparcia zamachu. Zauważyć przy tym wypada, że dopiero po zadaniu drugiego uderzenia nożem przez oskarżonego zamach ze strony wszystkich napastników ustał. Nie sposób w tej sprawie nie dostrzec tragicznego skutku podjętych przez oskarżonego działań i osobistej tragedii oskarżycielki posiłkowej. Podkreślić jednak trzeba, że w państwie prawa osoba decydująca się na najście i bezprawny atak innej osoby, musi liczyć się z tym, że atakowany będzie się bronił, także w bardzo zdecydowany sposób i że to atakowany będzie pozostawał w tych działaniach pod ochroną prawa”.

Wyrok SA w Katowicach z 11.8.2016 r., II AKa 269/16, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 53:
„W sytuacji, gdy w wyniku obrony przed bezpośrednim i bezprawnym zamachem na dobro prawem chronione doszło do umyślnego (w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym) pozbawienia życia, dla przyjęcia stanu obrony koniecznej niezbędne jest stwierdzenie, że w realiach danej sprawy był to jedyny racjonalny sposób uniknięcia zamachu i jego skutków. Użycie siły przeciwko przemocy musi być w tym przypadku, jak mówi norma konwencyjna »bezwzględnie konieczne«”.

6. (A/R) Zgodnie z Kodeksem karnym, jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo, sąd:

A. może podjąć postępowanie karne,
B. obligatoryjnie podejmuje postępowanie karne,
C. podejmuje postępowanie karne wyłącznie na wniosek prokuratora.

Prawidłowa odpowiedź:  A (art. 68 § 3 KK)
Jak stanowi art. 68 KK, sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany (§ 1). Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne niż określone w § 1 przestępstwo, jeżeli uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody (§ 2). Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli okoliczności, o których mowa w § 2, zaistnieją po udzieleniu sprawcy pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy (§ 2a). Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo (§ 3). Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby (§ 4).

Postanowienie SN z 11.6.2007 r., II AKzw 391/07, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 140:
„Naruszenia porządku prawnego nie można utożsamiać z popełnieniem przestępstwa. Pojęcie to obejmuje nie tylko zachowania naruszające zakazy i nakazy prawa karnego, ale także postępowanie wbrew regułom, których przestrzeganie mieści się w granicach zadań i celów prawa karnego”.

7. (A/R) Zgodnie z Kodeksem karnym, skazanego na karę ograniczenia wolności polegającej na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, który przestrzegał porządku prawnego, jak również wykonał nałożone na niego obowiązki, orzeczone środki karne, środki kompensacyjne i przepadek, sąd może zwolnić od reszty kary, uznając ją za wykonaną, gdy skazany odbył przynajmniej:

A. jedną czwartą orzeczonej kary,
B. jedną trzecią orzeczonej kary,
C. połowę orzeczonej kary.

Prawidłowa odpowiedź:  C (art. 83 KK)
Skazanego na karę ograniczenia wolności, który odbył przynajmniej połowę orzeczonej kary, przy czym przestrzegał porządku prawnego, jak również wykonał nałożone na niego obowiązki, orzeczone środki karne, środki kompensacyjne i przepadek, sąd może zwolnić od reszty kary, uznając ją za wykonaną (art. 83 KK).

„Okres odbycia przynajmniej połowy kary rozpoczyna swój bieg od dnia rozpoczęcia odbywania kary. Ten ostatni to dzień przystąpienia do wykonywania wskazanej pracy, jeśli chodzi o karę orzeczoną na podstawie art. 34 § 1a pkt 1 KK (tak stanowi art. 57a § 1 KKW), a jeśli chodzi o karę orzeczoną na podstawie art. 34 § 1a pkt 4 KK, to pierwszy dzień okresu, w którym dokonuje się potrącenia skazanemu z wynagrodzenia za pracę (art. 57a § 2 KKW). Jeżeli orzeczono więcej niż jedną z tych form kar ograniczenia wolności, to rozpoczęcie okresu odbywania tej kary następuje od najpóźniejszej daty, w której przystąpiono do realizacji każdej z tych form. Jeśli bowiem orzeczono nie tylko jedną formę, to każda z nich powinna być wykonana przynajmniej w połowie”[3].

Postanowienie SN z 13.7.2010 r., WZ 29/10, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 167:
„Gdy spełnione są wszystkie przesłanki określone w art. 83 KK umożliwiające zwolnienie skazanego od reszty kary ograniczenia wolności, a sąd pomimo tego odmówi tego zwolnienia, to obowiązany jest dokładnie uzasadnić swoje negatywne stanowisko, przy czym nie może powoływać się na inne okoliczności niż wymienione w tym przepisie, a więc na te, które brał pod uwagę wymierzając karę”.

8. (K) Zgodnie z Kodeksem karnym, kara ograniczenia wolności polegająca na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze:

A. od 20 do 40 godzin w stosunku tygodniowym,
B. od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym,
C. od 10 do 20 godzin w stosunku miesięcznym.

Prawidłowa odpowiedź:  B (art. 35 § 1 KK)
Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym (art. 35 § 1 KK). Potrącenie wynagrodzenia za pracę może być orzeczone wobec osoby zatrudnionej; w okresie, na jaki zostało orzeczone potrącenie, skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy (art. 35 § 2 KK). Do orzekania świadczenia pieniężnego wymienionego w art. 39 pkt 7 KK oraz obowiązków, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 2-7a KK, przepis art. 74 KK stosuje się odpowiednio (art. 35 § 4 KK).

Jak stwierdza R. Giętkowski: „Sformułowanie »w stosunku miesięcznym« oznacza tyle co »w miesiącu«. Liczba godzin przepracowanych przez skazanego w każdym z miesięcy nie może przekroczyć wymiaru ustalonego przez sąd. Przepis art. 63b [§ 1 – R.M.] KKW stanowi jednak, że z ważnych względów, w szczególności uzasadnionych wykonywaną przez skazanego pracą zarobkową lub stanem zdrowia, sąd, na wniosek skazanego, może ustalić rozliczenie godzin nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w innych okresach niż miesięczny, nie przekraczając okresu orzeczonej kary ani orzeczonej łącznej liczby godzin wykonywanej pracy w tym okresie”[4].

Wyrok SN z 5.3.2008 r., V KK 453/07, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 71:
„Zaskarżone orzeczenie wydane zostało z rażącym naruszeniem art. 34 § 2 pkt 2 KK oraz art. 35 § 1 i 2 KK, gdyż skazanemu wymierzono karę ograniczenia wolności, nakładając na niego tylko obowiązek niezmieniania miejsca stałego pobytu, bez jednoczesnego nałożenia obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, wskazanej przez sąd w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej, w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym. Taki sposób wymierzenia kary ograniczenia wolności, czyni orzeczoną karę niewykonalną i stanowi rażące naruszenie wymienionych wyżej przepisów prawa materialnego, mające istotny wpływ na treść wyroku. W przypadku ustalenia, iż oskarżony ze względu na stan swego zdrowia jest niezdolny do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zasadnym będzie rozważenie wymierzenia innej kary niż kara ograniczenia wolności, która ze swej istoty wiąże się z obowiązkiem wykonywania pracy”.

 9. (K) Zgodnie z Kodeksem karnym, środkiem karnym jest:

A. pozbawienie praw publicznych,
B. elektroniczna kontrola miejsca pobytu,
C. pobyt w zakładzie psychiatrycznym.

Prawidłowa odpowiedź:  A (art. 39 pkt 1 KK)
Środkami karnymi są (art. 39 KK):
1) pozbawienie praw publicznych (pkt 1);
2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej (pkt 2);
3) zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi (pkt 2a);
4) zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu (pkt 2b);
5) zakaz wstępu na imprezę masową (pkt 2c);
6) zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych (pkt 2d);
7) nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym (pkt 2e);
8) zakaz prowadzenia pojazdów (pkt 3);
9) świadczenie pieniężne (pkt 7);
10) podanie wyroku do publicznej wiadomości (pkt 8).

Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego; pozbawienie praw publicznych obejmuje ponadto utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw (art. 40 § 1 KK). Sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie (art. 40 § 2 KK).

Uchwała SN z 7.7.2003 r., III SW 133/03, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 76:
„Osoby pozbawione praw publicznych nie mają prawa udziału w referendum (art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z 14.3.2003 r. o referendum ogólnokrajowym, Dz.U. Nr 57, poz. 507 ze zm.). Środek karny – pozbawienie praw publicznych – obowiązuje od daty orzeczenia, lecz okres na jaki go orzeczono nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności (art. 43 § 2 k.k.)”.

Wyrok SN z 9.5.2000 r., WA 13/00, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 76:
„W razie skazania sprawcy za nieumyślne przestępstwo, a więc także określone w art. 354 § 2 KK, orzeczenie środka karnego w postaci pozbawienia praw publicznych na podstawie art. 40 § 2 KK nie jest możliwe”.

Postanowienie SN z 1.3.2006 r., V KK 184/05, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 76:
„Pojęcie »motywacja zasługująca na szczególne potępienie« można interpretować podobnie jak pojęcie »niska pobudka«. Najczęściej będzie tutaj chodzić o zemstę, chęć wzbogacenia się za wszelką cenę, pomówienie kogoś, naruszenie jego godności osobistej itp. Skazany w celu wzbogacenia się za wszelką cenę popełnił rozbój na osobie stałego klienta prowadzonego przez siebie motelu. Wskazał współsprawcom przestępstwa pokrzywdzonego jako mężczyznę posiadającego znaczne środki pieniężne, a następnie uczestniczył w zwabieniu pokrzywdzonego w pułapkę. W ten sposób działał w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie”.

10. (K) Zgodnie z Kodeksem karnym, warunkowego umorzenia postępowania karnego nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą:

A. 1 rok pozbawienia wolności,
B. 3 lata pozbawienia wolności,
C. 5 lat pozbawienia wolności.

Prawidłowa odpowiedź:  C (art. 66 § 2 KK)
Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności (art. 66 § 1 i 2 KK).

Wyrok TK z 16.5.2000 r., P 1/99, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 135:
„W orzeczeniu o warunkowym umorzeniu postępowania nie dochodzi do »stwierdzenia winy«, o jakim stanowi art. 42 ust. 3 Konstytucji RP”.

Wyrok SN (7) z 11.7.1985 r., RNw 17/85, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 136:
„Nieprzyznanie się oskarżonego do popełnienia zarzucanego mu przestępstwa nie stanowi przeszkody do warunkowego umorzenia postępowania karnego, jeżeli w świetle ustalonych okoliczności sprawy, fakt popełnienia tego przestępstwa nie budzi wątpliwości i jeżeli pozostałe wymagania art. 66 KK zostały spełnione”.

Wyrok SN z 10.3.2016 r., III KK 426/15, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 136-137:
„Wyrok warunkowo umarzający postępowanie, przy braku spełnienia warunku niekaralności za przestępstwo umyślne, rażąco narusza przepis art. 66 KK, chociażby orzekający sąd w dacie wyrokowania, nie miał podstaw do przyjęcia takiego ustalenia, a wręcz nawet ustalił trafnie, na podstawie prawidłowo przeprowadzonych dowodów, że oskarżony nie był karany. Warunek wcześniejszej niekaralności za przestępstwo umyślne należy do stanu obiektywnego, ma charakter bezwzględny i dlatego takie uchybienie nie jest zależne od wiedzy sądu rozpoznającego sprawę”.

11. (K) Zgodnie z Kodeksem karnym, funkcjonariuszem publicznym jest: 

A. pracownik międzynarodowego trybunału karnego pełniący wyłącznie czynności usługowe,
B. komornik,
C. adwokat.

Prawidłowa odpowiedź:  B (art. 115 § 13 pkt 3 KK)
Zgodnie z art. 115 § 13 KK, funkcjonariuszem publicznym jest:
1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej;
2) poseł, senator, radny;
2a) poseł do Parlamentu Europejskiego;
3) sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk, nadzorca sądowy i zarządca, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy;
4) osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych;
5) osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe;
6) osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej;
7) funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej;
8) osoba pełniąca czynną służbę wojskową, z wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie;
9) pracownik międzynarodowego trybunału karnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe.

Zgodnie ustawą o komornikach sądowych z 22.3.2018 r., komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym (art. 2 ust. 1). Komornik podlega nadzorowi sądu oraz nadzorowi odpowiedzialnemu prezesa sądu rejonowego, przy którym działa, zwanego dalej „prezesem właściwego sądu rejonowego” (art. 2 ust. 2). Komornik przy wykonywaniu zadań kieruje się dobrem wymiaru sprawiedliwości oraz interesem publicznym (art. 2 ust. 3). Komornik jest organem władzy publicznej w zakresie wykonywania czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym. Czynności te wykonuje komornik, z uwzględnieniem wyjątków przewidzianych w ustawach (art. 3 ust. 1).

Wyrok SA w Warszawie z 20.3.2015 r., II AKa 44/15, K. Sala, M. Antas (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 208:
„O przestępstwie podawania się za funkcjonariusza publicznego w roli syndyka można mówić od 10.10.2007 r. kiedy to weszła w życie nowelizacja art. 115 § 13 pkt 3 KK, w której do zbioru osób uznanych za funkcjonariuszy publicznych ustawodawca zaliczył także syndyka (art. 22 ustawy z 15.6.2007 r. o licencji syndyka, Dz. U. Nr 123, poz. 850)”. 

Bibliografia:
Stefański R. A. (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. 3, C.H.Beck, Warszawa 2017
Sala K., Antas M. (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks karny. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2017

[1] Ł. Pohl, w: R. A. Stefański (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. 3, C.H.Beck, Warszawa 2017, s. 52.
[2]B. J. Stefańska, w: R. A. Stefański (red.), Kodeks…, s. 230.
[3] J. Skupiński, J. Mierzwińska-Lorencka, w: R. A. Stefański (red.), Kodeks…, s. 579.
[4] R. Giętkowski, w: R. A. Stefański (red.), Kodeks…, s. 330.