Kodeks spółek handlowych – pytania na aplikacje prawnicze z opracowaniem i orzecznictwem cz. 2

Autor opracowania: Rafał Maciąg – radca prawny

Kodeks spółek handlowych – pytania na aplikacje prawnicze z opracowaniem i orzecznictwem cz. 2

Pytania pochodzą z egzaminów wstępnych na aplikacje: notarialną (N) oraz komorniczą (K), które odbyły się 29.9.2018 r.

1. (N) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, jeżeli wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, której umowa zobowiązuje wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziału, nie uiścił dopłaty w terminie oznaczonym uchwałą wspólników, a umowa spółki nie stanowi inaczej:

A. wspólnik ten obowiązany jest do zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie; spółka może również żądać naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki,
B. wspólnik ten obowiązany jest do zapłaty odsetek ustawowych za zwłokę; spółka nie może jednak żądać naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki,
C. spółka może żądać naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia, a wspólnik jest obowiązany do zapłaty odsetek ustawowych wyłącznie za zwłokę.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 178 § 2 KSH)
Umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziału. Dopłaty powinny być nakładane i uiszczane przez wspólników równomiernie w stosunku do ich udziałów (art. 177 § 1 i 2 KSH). Wysokość i terminy dopłat oznaczane są w miarę potrzeby uchwałą wspólników. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, do dopłat tych stosuje się przepisy § 2 oraz art. 179 KSH (art. 178 § 1 KSH). Jeżeli wspólnik nie uiścił dopłaty w określonym terminie, obowiązany jest do zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie; spółka może również żądać naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki (art. 178 § 2 KSH). Dopłaty mogą być zwracane wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym (art. 179 § 1 KSH). Zwrot dopłat może nastąpić po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia o zamierzonym zwrocie w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki (art. 179 § 2 KSH). Zwrot powinien być dokonany równomiernie wszystkim wspólnikom (art. 179 § 3 KSH). Zwróconych dopłat nie uwzględnia się przy żądaniu nowych dopłat (art. 179 § 4 KSH).

Wyrok SA w Katowicach z 3.4.2003 r., I ACa 1186/02, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 164 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„W sytuacji, gdy dopłaty nie są przewidziane w umowie spółki, zmiana umowy polegająca na wprowadzeniu postanowienia przewidującego możliwość nakładania dopłat wymaga jednomyślności, jako zmiana umowy zwiększająca świadczenia wspólników. W kwestii tej wypowiadali się przedstawiciele doktryny akcentując, że zachodzi różnica pomiędzy zmianą umowy spółki poprzez przewidzenie w niej dopiero możliwości nakładania dopłat na wspólników w trybie art. 177 § 1 KSH, gdy umowa spółki takiej możliwości nie przewidywała od sytuacji, gdy umowa taką możliwość przewiduje a tylko uchwała wspólników decyduje o nałożeniu konkretnej dopłaty (art. 178 § 1 KSH). W sytuacji zmiany umowy spółki ma zastosowanie art. 246§ 3 KSH, gdzie każdy wspólnik uczestnicząc w zakładaniu spółki lub przystępując do niej mógł się kierować okolicznością, że poza obowiązkiem wniesienia do niej wkładu nie będzie na niego nałożony żaden dodatkowy obowiązek wobec spółki. Natomiast sama uchwała „wykonawcza” realizująca postanowienie umowy spółki co do dopłat, nakładająca konkretną dopłatę nie będące już zmianą umowy nie wymaga zgody wszystkich wspólników, gdyż ta została już wyrażona wcześniej przy wprowadzeniu instytucji dopłat”.

Wyrok WSA w Krakowie z 1.12.2011 r., I SA/Kr 785/11, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 164 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Jak wynika z wyżej wskazanego art. 12 ust. 4 pkt 11 PDOPrU, do przychodów nie zalicza się dopłat wnoszonych do spółki, jeżeli ich wniesienie następuje w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Powyższy przepis nie definiuje, co należy rozumieć pod pojęciem dopłat, lecz odsyła do innych przepisów regulujących to zagadnienie. Oznacza to z kolei, że do prawidłowego zastosowania zwolnienia przewidzianego w tej ustawie podatkowej, konieczne jest spełnienie warunków o jakich mowa w odrębnych przepisach. (…) Jako dopłaty w rozumieniu KSH, mogą być traktowane tylko sumy wpłacone do spółki zgodnie z wyżej przedstawionymi przepisami art. 177 i 178 KSH, tzn. wówczas, gdy zostały one przewidziane w umowie spółki, a ponadto w wysokości (i proporcji) zgodnej z przepisami iuris cogentis KSH. Jeżeli natomiast doszło do wpłacenia do spółki przez wspólników dodatkowych sum (poza wkładami na kapitał zakładowy) w okolicznościach nie objętych przepisami art. 177 i 178 KSH, dokonane wpłaty nie mogą być uznane za dopłaty podlegające szczególnemu reżimowi prawnemu. (…) Takim szczególnym reżimem prawnym, będzie np. zwolnienie przewidziane w art. 12 ust. 4 pkt 11  PDOPrU”.

2. (N) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, jeżeli umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przyznaje prawo do dywidendy uprzywilejowanej niewypłaconej w latach poprzednich, powinna określać najwyższą liczbę lat, za które dywidenda może być wypłacona z zysku w następnych latach; okres ten nie może przekraczać:

A. trzech lat,
B. czterech lat,
C. pięciu lat.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 197 KSH)
Na udział uprzywilejowany w zakresie dywidendy można przyznać uprawnionemu dywidendę, która przewyższa nie więcej niż o połowę dywidendę przysługującą udziałom nieuprzywilejowanym (dywidenda uprzywilejowana). Udziały uprzywilejowane w zakresie dywidendy nie korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia przed pozostałymi udziałami, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 196 KSH). Jeżeli umowa spółki przyznaje prawo do dywidendy uprzywilejowanej niewypłaconej w latach poprzednich, powinna określać najwyższą liczbę lat, za które dywidenda może być wypłacona z zysku w następnych latach; okres ten nie może przekraczać pięciu lat (art. 197 KSH).

3. (N) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, wymagania jakie powinni spełniać kandydaci na stanowisko członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może określać:

A. umowa spółki, a nie może określać uchwała wspólników,
B. uchwała wspólników, a nie może określać umowa spółki,
C. uchwała wspólników lub umowa spółki.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 201 § 5 KSH)
Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę (art. 201 § 1 KSH). Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków (art. 201 § 2 KSH). Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona (art. 201 § 3 KSH). Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 201 § 4 KSH). Uchwała wspólników lub umowa spółki może określać wymagania jakie powinni spełniać kandydaci na stanowisko członka zarządu (art. 201 § 5 KSH). Uchwała wspólników lub umowa spółki może określać, że członek zarządu jest powoływany przez radę nadzorczą po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego (art. 2011 § 1 KSH). W przypadku, o którym mowa w § 1, uchwała wspólników lub umowa spółki może także określać szczegółowe zasady i tryb przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego na stanowisko członka zarządu (art. 2011 § 2 KSH).

Wyrok SA w Gdańsku z 17.8.2016 r., III Aua 543/16, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 206-207 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Kompetencje zarządu zostały uregulowane w art. 201 § 1 KSH, który stanowi, iż zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Prowadzenie spraw spółki obejmuje realizację stosunków wewnętrznych, które ogranicza się, co do zasady do czynności faktycznych, organizacyjnych. Tylko wyjątkowo w stosunkach wewnętrznych czynności mają charakter czynności prawnych (na przykład niektóre uchwały). Uzupełnia tę regułę art. 204 § 1 KSH stanowiący, że prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Tak, więc według zasady wynikającej z regulacji prawa handlowego zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest głównym reprezentantem tej spółki nie tylko w odniesieniu do czynności z zakresu prawa materialnego, ale też w postępowaniach sądowych, w których spółka uczestniczy w charakterze strony. Oznacza to, że wyjątki od tej reguły powinny być wyraźnie wyartykułowane w przepisach szczególnych a ich wykładnia nie może mieć charakteru rozszerzającego”.

Wyrok NSA z 10.6.2014 r., II FSK 1687/12, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 209 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Odwołanie członka zarządu spółki, nie ujawnione w rejestrze, nie zwalnia go automatycznie od odpowiedzialności wynikającej z art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej. Faktem jest, że odpowiedzialność z art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej jest dolegliwa (całym swoim majątkiem), dlatego należy jednoznacznie wskazać:
1) obowiązek określonego postępowania przez członka zarządu,
2) oraz niedopełnienie tego obowiązku.
W sytuacji, gdy członek zarządu, mimo ważnego zapisu w rejestrze sądowym, kwestionuje fakt bycia członkiem zarządu w dacie powstania zobowiązania, winien wykazać w toku postępowania przed organami podatkowymi lub przed sądem, że został skutecznie odwołany z tej funkcji”.

4. (N) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą odbywać się poza siedzibą spółki:

A. wyłącznie w sytuacji, gdy umowa spółki wskazuje inne miejsce na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
B. gdy umowa spółki wskazuje inne miejsce na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na to zgodę na piśmie,
C. z mocy prawa w dowolnym miejscu, z zastrzeżeniem, że zgromadzenia mogą odbywać się wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 234 KSH)

Art. 234. § 1. Zgromadzenia wspólników odbywają się w siedzibie spółki, jeżeli umowa spółki nie wskazuje innego miejsca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 2. Zgromadzenie wspólników może się odbyć również w innym miejscu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na to zgodę na piśmie.
Jak zauważa R. Pabis: „Reguły zawarte w art. 234 KSH nie dotyczą uchwał wspólników podejmowanych poza zgromadzeniem wspólników (…), a tym bardziej uchwał zarządu czy organów nadzoru. W tych przypadkach możliwe jest zatem podjęcie uchwały poza siedzibą spółki, a nawet poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej”R. [1].

5. (N) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, jeżeli umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie stanowi inaczej, w przypadku udziałów o nierównej wartości nominalnej, jeden głos na zgromadzeniu wspólników przypada:

A. na każde 50 złotych wartości nominalnej udziału o nierównej wysokości,
B. na każde 10 złotych wartości nominalnej udziału o nierównej wysokości,
C. na jeden udział o nierównej wartości nominalnej, bez względu na wysokość tej wartości.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 242 § 2 KSH)
Na każdy udział o równej wartości nominalnej przypada jeden głos, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 242 § 1 KSH). Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, na każde 10 złotych wartości nominalnej udziału o nierównej wysokości przypada jeden głos (art. 242 § 2 KSH).

Wyrok SA w Warszawie z 5.1.2006 r., I ACa 630/05, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 286 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Postanowienia umowy, w których wspólnik zrzeka się wykonywania prawa głosu bądź zobowiązuje się do oddania głosu o określonej treści, stanowią rozporządzenie prawem głosu, bez rozporządzenia udziałem. Prowadzą do ograniczenia korporacyjnego uprawnienia wspólnika wynikającego z posiadania przez niego udziału, zatem nie mogą wywrzeć skutków prawnych, jak prowadzące do obejścia prawa (art. 58 KC)”.

6. (N) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością następuje na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki, przewidujących maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia, oświadczenia dotychczasowych wspólników o objęciu nowych udziałów wymagają:

A. formy aktu notarialnego,
B. formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi,
C. formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 257 § 3 KSH)
Jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego następuje nie na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki przewidujących maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia, może ono nastąpić jedynie przez zmianę umowy spółki (art. 257 § 1 KSH). Podwyższenie kapitału zakładowego następuje przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych (art. 257 § 2 KSH). Jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego następuje na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki, przy zachowaniu wymagań określonych w § 1, oświadczenia dotychczasowych wspólników o objęciu nowych udziałów wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. Art. 260 § 2 KSH stosuje się odpowiednio (art. 257 § 3 KSH). Uchwałą wspólników o zmianie umowy spółki można podwyższyć kapitał zakładowy, przeznaczając na ten cel środki z kapitału zapasowego lub kapitałów (funduszy) rezerwowych utworzonych z zysku spółki (podwyższenie kapitału zakładowego ze środków spółki) (art. 260 § 1 KSH). Nowe udziały przysługują wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowych udziałów i nie wymagają objęcia (art. 260 § 2 KSH). W przypadku podwyższenia wartości nominalnej dotychczasowych udziałów stosuje się odpowiednio przepis § 2 (art. 260 § 3 KSH). Przepisu § 2 nie stosuje się do udziałów własnych spółki, o których mowa w art. 200 KSH (art. 260 § 4 KSH).

Uchwała SN (7) z 17.1.2013 r., III CZP 57/12, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 323 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Podwyższenie kapitału zakładowego na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może nastąpić przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych, z tym że nowe udziały w podwyższonym kapitale mogą być objęte jedynie przez wspólników w stosunku do ich dotychczasowych udziałów”.

Wyrok SA w Krakowie z 28.4.2015 r., I ACa 215/15, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 327 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Nie ma przeszkód prawnych do tego aby wierzytelność spółki z o.o. z tytułu objętych udziałów pokrywanych wpłatami gotówkowymi została zaspokojona przez innego wspólnika działającego na podstawie ustaleń ze wspólnikiem, wspólnikami, którzy byli zobowiązani do jej zaspokojenia”.

7. (N) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, akcjonariusz spółki akcyjnej obowiązany jest do wniesienia pełnego wkładu na akcje; wpłaty na akcje:

A. mogą być dokonane nierównomiernie na poszczególne akcje,
B. powinny być dokonane równomiernie na wszystkie akcje,
C. mogą być dokonane nierównomiernie na poszczególne akcje, ale tylko w razie ich pokrywania wkładem pieniężnym.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 329 § 2 KSH)
Akcjonariusz obowiązany jest do wniesienia pełnego wkładu na akcje (art. 329 § 1 KSH). Wpłaty powinny być dokonane równomiernie na wszystkie akcje (art. 329 § 2 KSH). Wpłaty na akcje powinny być dokonane, bezpośrednio lub za pośrednictwem firmy inwestycyjnej, na rachunek spółki prowadzony przez bank na terytorium Unii Europejskiej lub państwa będącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (art. 329 § 3 KSH). Terminy i wysokość wpłat na akcje określa statut lub uchwała walnego zgromadzenia. Walne zgromadzenie może upoważnić zarząd do określenia terminów wpłat na akcje (art. 330 § 1 KSH). Zarząd ogłasza dwukrotnie wezwanie o dokonanie wpłat (art. 330 § 2 KSH). Pierwsze ogłoszenie powinno być dokonane na miesiąc, a drugie nie później niż na dwa tygodnie przed terminem wpłaty (art. 330 § 3 KSH). W miejsce ogłoszeń mogą zostać wysłane wezwania listami poleconymi w terminach, o których mowa w § 3 (art. 330 § 4 KSH). Jeżeli akcjonariusz nie dokonał wpłaty w terminie określonym w § 1, jest on obowiązany do zapłacenia odsetek ustawowych za opóźnienie lub odszkodowania, chyba że statut stanowi inaczej (art. 330 § 5 KSH).

Uchwała SN  z 17.1.2013 r., III CZP 56/10, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 407 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Syndyk masy upadłości spółki akcyjnej ma legitymację do ściągnięcia od akcjonariuszy uzupełniających wpłat na pokrycie kapitału zakładowego, których termin płatności jeszcze nie upłynął przed datą ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku spółki akcyjnej, a akcjonariusze nie zostali wezwani do uzupełnienia wkładu przez likwidatorów zgodnie z art. 471 KSH”.

8. (N) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, okres sprawowania funkcji przez członka zarządu spółki akcyjnej (kadencja) nie może być dłuższy niż:

A. dwa lata; ponowne powołania tej samej osoby na członka zarządu są dopuszczalne na kadencje nie dłuższe niż dwa lata każda,
B. trzy lata; ponowne powołania tej samej osoby na członka zarządu są dopuszczalne na kadencje nie dłuższe niż trzy lata każda,
C. pięć lat; ponowne powołania tej samej osoby na członka zarządu są dopuszczalne na kadencje nie dłuższe niż pięć lat każda.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 369 § 1 KSH)
Okres sprawowania funkcji przez członka zarządu nie może być dłuższy niż pięć lat (kadencja). Ponowne powołania tej samej osoby na członka zarządu są dopuszczalne na kadencje nie dłuższe niż pięć lat każda. Powołanie może nastąpić nie wcześniej niż na rok przed upływem bieżącej kadencji członka zarządu (art. 369 § 1 KSH). Statut może w granicach czasu, określonych w § 1, ustanowić częściowe odnawianie zarządu w ten sposób, że pewna liczba członków zarządu kolejno ustępuje albo w drodze losowania, albo według starszeństwa wyboru, albo w inny sposób (art. 369 § 2 KSH). Jeżeli statut przewiduje, że członków zarządu powołuje się na okres wspólnej kadencji, mandat członka zarządu, powołanego przed upływem danej kadencji zarządu, wygasa równocześnie z wygaśnięciem mandatów pozostałych członków zarządu, chyba że statut spółki stanowi inaczej (art. 369 § 3 KSH). Mandat członka zarządu wygasa najpóźniej z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu (art. 369 § 4 KSH). Mandat członka zarządu wygasa również wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania go ze składu zarządu (art. 369 § 5 KSH). Do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie (art. 369 § 6 KSH).[2]

Uchwała SN  z 24.11.2016 r., III CZP 72/16, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 423 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Ostatnim pełnym rokiem obrotowym w rozumieniu art. 369 § 4 w związku z art. 386 § 2 KSH jest ostatni rok obrotowy, który rozpoczął się w czasie trwania kadencji członka rady nadzorczej spółki akcyjnej”.

Wyrok SN z 10.11.2006 r., I CSK 246/06, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 424 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Mandat członka zarządu spółki akcyjnej jest uprawnieniem do  sprawowania funkcji piastuna organu osoby prawnej, natomiast kadencja wyznacza okres pełnienia funkcji w zarządzie”.

Wyrok SA we Wrocławiu z 8.9.2015 r., III AUa 2041/14, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 425 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Co prawda przepis art. 369 §5 ksh przewiduje możliwość wygaśnięcia mandatu członka zarządu na skutek rezygnacji, która może nastąpić w dowolnej formie (art. 369 §6 ksh), a rezygnacja, jako jednostronna czynność prawna, nie wymaga przyjmowania przez organ spółki i podejmowania z jej strony jakichkolwiek czynności, od których zależałaby skuteczność rezygnacji. Na skutek złożenia rezygnacji dochodzi zatem do wygaśnięcia mandatu członka zarządu i do tego nie jest konieczne formalne wykreślenie w krajowym rejestrze sądowym. Jednak dla celów dowodowych okoliczność ta winna zostać udowodniona, a obowiązek wykazania tej okoliczności nie może sprowadzać się jedynie do twierdzeń strony”.

9. (N) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, podział spółki osobowej:

A. jest dopuszczalny, o ile dzieli się ona na spółki osobowe,
B. jest dopuszczalny, o ile dzieli się ona na spółki kapitałowe,
C. nie jest dopuszczalny, bowiem spółka osobowa nie podlega podziałowi.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 528 § 2 KSH)
Spółkę kapitałową można podzielić na dwie albo więcej spółek kapitałowych. Nie jest dopuszczalny podział spółki akcyjnej, jeżeli kapitał zakładowy nie został pokryty w całości (art. 528 § 1 KSH). Spółka osobowa nie podlega podziałowi (art. 528 § 2 KSH). Nie może być dzielona spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości (art. 528 § 3 KSH). Podział może być dokonany:
1) przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udziały lub akcje spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej (podział przez przejęcie);
2) przez zawiązanie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej za udziały lub akcje nowych spółek (podział przez zawiązanie nowych spółek);
3) przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną spółkę lub spółki (podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki);
4) przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub na spółkę nowo zawiązaną (podział przez wydzielenie) (art. 529 § 1 KSH). Do podziału przez wydzielenie stosuje się przepisy o podziale spółek dotyczące odpowiednio spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej (art. 529 § 2 KSH). Wspólnicy spółki dzielonej mogą otrzymać obok udziałów lub akcji spółek przejmujących bądź spółek nowo zawiązanych dopłaty w gotówce nieprzekraczające łącznie 10% wartości bilansowej przyznanych udziałów lub akcji właściwej spółki przejmującej, określonej według oświadczenia, o którym mowa w art. 534 § 2 pkt 4 KSH, bądź 10% wartości nominalnej przyznanych udziałów lub akcji właściwej spółki nowo zawiązanej. Dopłaty spółki przejmującej są dokonywane z zysku bądź z kapitału zapasowego tej spółki (art. 529 § 3 KSH). Każda ze spółek przejmujących lub spółek nowo zawiązanych może wydanie swoich udziałów albo akcji wspólnikom spółki dzielonej uzależnić od wniesienia dopłat w gotówce nieprzekraczających wartości, o której mowa w § 3 (art. 529 § 4 KSH).

Wyrok SA w Katowicach z 19.5.2005 r., I ACa 1875/04, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 510 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Jeżeli spółka została podzielona w sposób opisany w art. 529 § 1 pkt 2 KSH, to stosownie do przepisu art. 531 § 1 KSH spółki nowo zawiązane, powstałe w związku z podziałem wstępują w prawa i obowiązki spółki dzielonej, określone w planie podziału. Przepis ten wprowadza zatem zasadę sukcesji generalnej z mocy prawa w zakresie wszelkich praw i obowiązków podzielonej spółki, a zatem także w odniesieniu do wszystkich wierzytelności tej spółki. Powyższa zasada dotyczy także tych praw i obowiązków, które nie zostały przypisane w planie podziału żadnej z nowoutworzonych spółek, a wynika to z unormowania art. 531§3 KSH. Przepis ten bowiem w odniesieniu do niepodzielnych składników majątku spółki dzielonej i braku ich przypisania spółkom nowo zawiązanym przyjmuje zasadę odpowiedniego stosowania przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych”.

Wyrok SN z 11.2.2016 r., V CSK 344/15, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 511 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„1. Sytuacja, w której założone następstwo prawne w zakresie przedmiotu sporu wynika z podziału przez wydzielenie będącej stroną procesową spółki kapitałowej, należy podkreślić, że jest to wypadek następstwa prawnego inter vivos, wobec czego nie skutkuje on – z mocy prawa – następstwem procesowym spółki przejmującej w miejsce spółki dzielonej i pozostaje bez wpływu na tok postępowania; spółka przejmująca mogłaby tylko, o ile wykazałaby inicjatywę w tym kierunku, wstąpić do postępowania w miejsce spółki dzielonej za jej zgodą oraz za zgodą strony przeciwnej (art. 192 pkt 3 KPC). Oceny tej nie zmienia art. 531 § 1 w zw. z art. 529 § 1 pkt 4 i § 2 KSH, ponieważ reguluje one wyłącznie sukcesję materialnoprawną i nie odnosi się w ogóle do sukcesji procesowej, co jest oczywiste w świetle brzmienia tego przepisu. Nie ma w nim mowy o wstąpieniu do toczących się postępowań sądowych.

2. Podział spółki kapitałowej, dokonany na podstawie art. 529 § 1 pkt 4 KSH, nie wpływa na bieg sprawy z udziałem tej spółki jako strony. Spółka przejmująca może wstąpić do sprawy na miejsce spółki dzielonej na zasadach określonych w art. 192 pkt 3 KPC”.

10. (K) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, umowa spółki jawnej (z wyłączeniem umowy spółki jawnej zawieranej przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym) powinna być zawarta pod rygorem nieważności:

A. na piśmie,
B. na piśmie z datą pewną,
C. w formie aktu notarialnego.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 23 KSH)
Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową (art. 22 § 1 KSH). Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31 KSH  (art. 22 § 2 KSH). Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności (art. 23 KSH). Umowa spółki jawnej może być zawarta również przy wykorzystaniu wzorca umowy (art. 23¹ § 1 KSH). Zawarcie umowy spółki jawnej przy wykorzystaniu wzorca umowy wymaga wypełnienia formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym[3] (art. 23¹ § 2 KSH). Umowa spółki jawnej, o której mowa w § 1, jest zawarta po wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego wszystkich danych koniecznych do jej zawarcia i z chwilą opatrzenia ich podpisami elektronicznymi wspólników (art. 23¹ § 3 KSH). Umowa spółki jawnej, o której mowa w § 1, może być również zmieniona, w zakresie postanowień zmiennych umowy, przy wykorzystaniu wzorca uchwały zmieniającej umowę spółki udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio. Jeżeli umowa nie jest zmieniana przy wykorzystaniu wzorca uchwały, zmiana następuje przez sporządzenie nowego tekstu umowy spółki (art. 23¹ § 4 KSH). Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wzorzec umowy oraz wzorzec uchwały zmieniającej umowę spółki jawnej, a także wzorce innych uchwał i czynności wykonywanych w systemie teleinformatycznym, mając na względzie potrzebę ułatwienia zakładania spółek, zapewnienia sprawności postępowania przy ich zakładaniu oraz sprawności postępowania sądowego w przedmiocie ich rejestracji, wdrożenia ułatwień w ich funkcjonowaniu, a także konieczność zapewnienia bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego (art. 23¹ § 5 KSH). Umowa spółki jawnej powinna zawierać:

1) firmę i siedzibę spółki;
2) określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
3) przedmiot działalności spółki;
4) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony (art. 25 KSH).

Postanowienie SN z 14.1.2015 r., II CSK 85/14, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 48 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„1. W przypadku spółek partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej, zważywszy, że dla tych spółek ustawodawca przewidział formę aktu notarialnego, postępowanie w przedmiocie przeniesienia własności nieruchomości na spółkę przebiega bez komplikacji. Stosując w tym zakresie, zgodnie z art. 2 KSH, przepisy art. 155 – 158 KC należy dojść do wniosku, że umowy takich spółek zawierające zobowiązanie do przeniesienia własności nieruchomości wywołują – zgodnie z art.155 KC – także skutek rozporządzający. Przyjmując założenie, nie wywołujące zastrzeżeń w literaturze oraz orzecznictwie, że rejestracja spółki nie jest warunkiem w rozumieniu art. 89 KC, lecz jest warunkiem prawnym, niezależnym od woli wspólników, wspomniane zobowiązanie nie narusza art. 157 § 2 KC i spółka w chwili rejestracji nabywa własność nieruchomości.

2. W razie zawarcia umowy spółki jawnej w zwykłej formie pisemnej, w której wspólnik zobowiązał się do wniesienia tytułem wkładu własności nieruchomości, konieczne jest zawarcie -po zarejestrowaniu spółki – odrębnej umowy w formie aktu notarialnego przenoszącej własność tej nieruchomości na rzecz spółki”.

Postanowienie SN z 25.11.2015 r., II CSK 723/14, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 49 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):

„W razie zawarcia umowy spółki jawnej w zwykłej formie pisemnej, w której wspólnik zobowiązał się do wniesienia tytułem
wkładu własności nieruchomości, konieczne jest zawarcie – po zarejestrowaniu spółki – odrębnej umowy w formie aktu notarialnego przenoszącej własność tej nieruchomości na rzecz spółki”.

11. (K) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, partnerami w spółce partnerskiej mogą być osoby uprawnione do wykonywania zawodu:

A. komornika sądowego,
B. rzecznika patentowego,
C. kuratora sądowego.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 88 KSH)

Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego (art. 88 KSH)[4].

12. (K) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, postanowienie wspólników spółki komandytowej zwalniające komandytariusza z obowiązku wniesienia wkładu jest:

A. ważne,
B. nieważne,
C. bezskuteczne wobec wierzycieli spółki.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 108 § 2 KSH)
Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, wkład komandytariusza może być wniesiony w wartości niższej niż suma komandytowa (art. 108 § 1 KSH). Postanowienie wspólników zwalniające komandytariusza z obowiązku wniesienia wkładu jest nieważne (art. 108 § 2 KSH). Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru (art. 109 § 1 KSH). Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie (art. 109 § 2 KSH). Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej (art. 111 KSH). Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki (art. 112 § 1 KSH). W przypadku zwrotu wkładu w całości albo w części odpowiedzialność zostaje przywrócona w wysokości równej wartości dokonanego zwrotu (art. 112 § 2 KSH). W przypadku uszczuplenia majątku spółki przez stratę, uważa się za zwrot wkładu w stosunku do wierzycieli każdą wypłatę dokonaną przez spółkę na rzecz komandytariusza przed uzupełnieniem wkładu do pierwotnej wartości określonej w umowie spółki. Dokonanie takich wypłat nie wymaga wpisu do rejestru (art. 112 § 3 KSH). Komandytariusz nie jest obowiązany do zwrotu tego, co pobrał tytułem zysku na podstawie sprawozdania finansowego, chyba że działał w złej wierze (art. 112 § 4 KSH). Obniżenie sumy komandytowej nie ma skutku prawnego wobec wierzycieli, których wierzytelności powstały przed chwilą wpisania obniżenia do rejestru (art. 113 KSH).

13. (K) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, jeżeli wartość wkładów niepieniężnych została znacznie zawyżona w stosunku do ich wartości zbywczej w dniu zawarcia umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością:

A. spółka ulega rozwiązaniu,
B. spółka ulega likwidacji,
C. wspólnik, który wniósł taki wkład, oraz członkowie zarządu, którzy, wiedząc o tym, zgłosili spółkę do rejestru przedsiębiorców, obowiązani są solidarnie wyrównać spółce brakującą wartość.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 175 § 1 KSH)
Jeżeli wartość wkładów niepieniężnych została znacznie zawyżona w stosunku do ich wartości zbywczej w dniu zawarcia umowy spółki, wspólnik, który wniósł taki wkład, oraz członkowie zarządu, którzy, wiedząc o tym, zgłosili spółkę do rejestru, obowiązani są solidarnie wyrównać spółce brakującą wartość (art. 175 § 1 KSH). Od obowiązku określonego w § 1 wspólnik oraz członkowie zarządu nie mogą być zwolnieni (art. 175 § 2 KSH).

Wyrok NSA z 8.4.2010 r., I FSK 1920/08, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 161 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Zawyżenie wartości aportu ma miejsce wówczas, gdy dla określenia wartości pokrytego kapitału zakładowego przyjęto wyższą wartość aportu niż ma on w rzeczywistości i przyznano za to nieadekwatną wartość udziałów w kapitale zakładowym. Ustalając wartość aportu należy mieć na uwadze jego wartość zbywczą, tj. cenę jaką można by uzyskać przy zbyciu przedmiotu aportu w dniu zawarcia umowy spółki (zmiany umowy spółki, podjęcia uchwały o podwyższaniu kapitału zakładowego). W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością brak jest sformalizowanej wyceny aportu, a to oznacza, że takiej wyceny może dokonać biegły, ale również sama spółka”.

Uchwała SN (7) z 7.4.1993 r., III CZP 23/93, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 161 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Bezsporne jest, że decyzja wspólnika co do oszacowania konkretnego aportu powinna być powzięta w sposób wyraźny i z należytą starannością. Samo błędne oszacowanie aportu lub jego zaniżenie w spółce z o.o. nie wpływa jednak na ważność umowy spółki. Pozostaje to również bez wpływu na odpowiedzialność spółki w razie jej niewypłacalności. Jeżeli operacja zaniżenia aportu w spółce z o.o. została przeprowadzona świadomie, to może to prowadzić do odpowiedzialności cywilnej (odpowiedzialność deliktowa z art. 415 KC), dyscyplinarnej lub karnej kierownika odpowiedniej jednostki państwowej”.

Wyrok SA w Warszawie z 9.6.2010 r., I ACa 21/10, https://www.waw.sa.gov.pl:
„Wadliwe wniesienie aportu wystąpi wówczas, gdy wkład wspólnika posiada wady fizyczne bądź prawne, w związku z czym jego wartość i przydatność dla spółki staje się mniejsza w stosunku do tej, która jest określona w umowie spółki z o.o. Odpowiedzialność wyrównawczą z art.14 § 2 KSH należy odróżnić od odpowiedzialności wspólnika spółki z o.o. określonej w art. 175 § 1 KSH W tym ostatnim przypadku nie chodzi o wadliwy wkład z powodu wad fizycznych lub prawnych, ale o odpowiedzialność z tytułu nieprawidłowej wyceny wkładu wspólnika. Przepis ten dotyczy wnoszenia aportów do spółki w każdej sytuacji: a więc wnoszenie przy tworzeniu spółki, jak i przy podwyższaniu kapitału zakładowego, obejmuje on swoją dyspozycją sytuacje, które spełniają łącznie następujące warunki: wartość aportów była znacznie zawyżona, a więc nie chodzi o wszelkie aporty, ale tylko takie, których zawyżenie było znaczne w stosunku do wartości, jaką można by przyjąć w momencie wnoszenia. Po drugie, sytuacja taka musiała mieć miejsce tylko w dniu zawarcia umowy spółki, a w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego – w chwili podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego”.

14. (K) Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, w wyniku podziału nie mogą powstać udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością niższe niż:

A. 50 złotych,
B. 100 złotych,
C. 1 000 złotych.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 181 § 2 KSH)
Zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (art. 180 § 1 KSH). W przypadku spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, zbycie przez wspólnika udziałów jest możliwe również przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Oświadczenia zbywcy i nabywcy opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym[5] (art. 180 § 2 KSH). Jeżeli według umowy spółki wspólnik może mieć tylko jeden udział, umowa spółki może dopuścić zbycie części udziału (art. 181 § 1 KSH). W wyniku podziału nie mogą powstać udziały niższe niż 50 złotych (art. 181 § 2 KSH).

„Oprócz możliwości zbycia części udziału, art. 180 KSH w sposób pośredni potwierdza dopuszczalność zbycia ułamkowej części udziału, co prowadzi do powstania wspólności udziału w częściach ułamkowych. Od tej sytuacji należy odróżnić objęcie udziału wspólnością łączną, np. małżeńską wspólnością majątkową lub stosunkiem spółki cywilnej. Możliwość zbycia ułamkowej części udziału wynika z ustawy, nie może zostać wyłączona postanowieniem umowy spółki, a jedynie na podstawie art. 182 KSH można ją ograniczyć (ograniczenie ustawowe zawiera art. 176 § 3 KSH). Dopuszczalność takiego zbycia zachodzi bez względu na istniejący w spółce system udziałów, tj. Niezależnie od tego, czy wspólnik może posiadać jeden lub większą liczbę udziałów. Bez znaczenia jest zatem, czy istniejące w spółce udziały są równe albo nierówne oraz podzielne albo niepodzielne. (…) Nic nie stoi na przeszkodzie, by zbycie dotyczyło ułamkowej części udziału odpowiadającej kwocie wartości nominalnej niższej od 50 zł”[6].

Wyrok WSA we Wrocławiu z30.10.2007 r., I SA/Wr 744/07, Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018, s. 166 (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne – J. Witas):
„Do dokonania czynności zbycia udziałów wymaga się formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, pod rygorem nieważności (art. 180 KSH). Wyjaśnić przy tym trzeba, iż forma pisemna z notarialnym poświadczeniem podpisu zachowana jest zarówno wtedy, gdy podpis był złożony w obecności notariusza przy podpisywaniu umowy, jak i wtedy, gdy podpis nie był złożony w obecności notariusza, ale osoba podpisująca dokument uznała przed notariuszem podpis za własnoręczny. Jeżeli do uznania podpisu za własnoręczny doszło przed notariuszem w dacie późniejszej niż data złożenia podpisu na umowie przenoszącej udział, za datę zawarcia umowy uznać należy datę notarialnej legalizacji podpisu”.

Bibliografia:
Bieniak M., Nita – Jagielski G., Oplustil K., Pabis R., Rachwał A., Spyra M., Suliński G., Tofel M., Zawłocki R., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, wyd. 6, C.H.Beck,  Warszawa 2019
Witas J. (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Aplikanta, wyd. 6, C.H.Beck, Warszawa 2018

[1] R. Pabis, w: J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita – Jagielski, K. Oplustil, R. Pabis, A. Rachwał, M. Spyra, G. Suliński, M. Tofel, R. Zawłocki, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, wyd. 6, C. H. Beck,  Warszawa 2019, s. 736.
[2] W dniu 1.3.2019 r. na podstawie ustawy z 9.11.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz. U. z 2018 r. poz. 2244)  weszły w życie § 5¹ i 5² : „5¹. Jeżeli w wyniku rezygnacji członka zarządu żaden mandat w zarządzie nie byłby obsadzony, członek zarządu składa rezygnację radzie nadzorczej.

§ 5². Jeżeli żaden mandat w radzie nadzorczej nie jest obsadzony, członek zarządu składa rezygnację akcjonariuszom, zwołując jednocześnie walne zgromadzenie, o którym mowa w art. 397¹, chyba że statut spółki stanowi inaczej. Ogłoszenie o walnym zgromadzeniu zawiera także oświadczenie o rezygnacji członka zarządu. Rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano walne zgromadzenie.”
[3] § 2 art. 23¹ KSH w brzmieniu nadanym ustawą z 6.12.2018 r. o zmianie ustawy o dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 60), która weszła  w życie w dniu  4.3.2019 r.
[4] Od 1.4.2019 r. (dzień wejścia w życie ustawy z 9.11.2018 r. o zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2018 r. poz. 2219) partnerami w spółce partnerskiej mogą być osoby uprawnione do wykonywania  zawodu fizjoterapeuty.
[5] § 2 art. 180 KSH w brzmieniu nadanym ustawą z 6.12.2018 r. o zmianie ustawy o dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 60), która weszła  w życie w dniu  4.3.2019 r.
[6] R. Pabis, w: J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita – Jagielski, K. Oplustil, R. Pabis, A. Rachwał, M. Spyra, G. Suliński, M. Tofel, R. Zawłocki, Kodeks …, s. 600.