Aktualności

Prawo konstytucyjne – opracowanie pytań na aplikacje z orzecznictwem

Opracowanie: Rafał Maciąg – prawnik 

Prawo konstytucyjne – opracowanie pytań na aplikacje z orzecznictwem
Pytania pochodzą z egzaminów wstępnych na aplikację adwokacką/radcowską (A/R), notarialną (N) oraz komorniczą (K), które odbyły się 24.9.2016 r.

1. (A/R) Zgodnie z Konstytucją RP, organizację wewnętrzną i porządek prac Senatu oraz tryb powoływania i działalności jego organów, jak też sposób wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów państwowych wobec Senatu określa:
A. regulamin Senatu uchwalony przez Sejm,
B. regulamin Senatu uchwalony przez Senat,
C. regulamin Sejmu i Senatu uchwalony przez Zgromadzenie Narodowe.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 112 w zw. z art. 124 Konstytucji RP)
Senat składa się ze 100 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych, bezpośrednich i odbywających się w głosowaniu tajnym (art. 97 ust. 1 i 2 Konstytucji RP). Wybrany do Senatu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat (art. 99 ust. 2 Konstytucji RP). Zgodnie z art. 110 ust. 1 i 2 w zw. z art. 124 Konstytucji RP, Senat wybiera ze swojego grona wicemarszałków oraz Marszałka Senatu, który przewodniczy obradom Senatu, strzeże praw Senatu oraz reprezentuje Senat na zewnątrz. Senat obraduje na posiedzeniach (art. 109 ust. 1 Konstytucji RP). Posiedzenia Senatu są jawne. Jednakże, jeżeli wymaga tego dobro państwa, Senat może bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów uchwalić tajność obrad (art. 113 w zw. z art. 124 Konstytucji RP). Senat uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów, chyba że Konstytucja RP przewiduje inną większość. W tym samym trybie Senat podejmuje uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Senatu nie stanowi inaczej (art. 120 w zw. z art. 124 Konstytucji RP). Organizację wewnętrzną i porządek prac Senatu oraz tryb powoływania i działalności jego organów, jak też sposób wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów państwowych wobec Senatu, a także tryb udzielania obywatelom informacji określa regulamin Senatu uchwalony przez Senat (art. 112 w zw. z art. 124 Konstytucji RP i  art. 1 ust. 2 Uchwały Senatu RP z 23.11.1990 r. – Regulamin Senatu[1]).

2.(A/R) Zgodnie z Konstytucją RP, jeżeli żaden z kandydatów na Prezydenta RP nie uzyska wymaganej większości, w ponownym głosowaniu na Prezydenta RP wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów, przy czym, jeżeli którykolwiek z tych dwóch kandydatów wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze:
A. powtarza się pierwsze głosowanie z udziałem wszystkich zarejestrowanych kandydatów,
B. ponownego głosowania nie przeprowadza się, a na Prezydenta RP wybrany zostaje kandydat, który w pierwszym głosowaniu otrzymał największą liczbę głosów,
C. w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 127 ust. 5 Konstytucji RP)
Prezydent RP jest najwyższym przedstawicielem RP i gwarantem ciągłości władzy państwowej (art. 126 ust. 1 Konstytucji RP). Powinien on czuwać nad przestrzeganiem Konstytucji RP, stać na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium (art. 126 ust. 2 Konstytucji RP). Prezydent Rzeczypospolitej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji RP i ustawach (art. 126 ust. 3 Konstytucji RP). Jest on wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym (art. 127 ust. 1 Konstytucji RP i art. 287 Kodeksu wyborczego). Kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej trwa 5 lat, a urząd ten może być sprawowany przez tą samą osobę maksymalnie dwukrotnie (art. 127 ust. 2 Konstytucji RP i art. 288 Kodeksu wyborczego). Na Prezydenta Rzeczypospolitej może być wybrany obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu. Kandydata zgłasza co najmniej 100.000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. Zgłoszenie musi być poparte podpisami zgłaszających (art. 127 ust. 3 Konstytucji RP i art. 296 Kodeksu wyborczego). Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie (art. 127 ust. 4 Konstytucji RP). W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów. Jeżeli którykolwiek z tych dwóch kandydatów wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim przypadku datę ponownego głosowania odracza się o dalszych 14 dni (art. 127 ust. 5 Konstytucji RP). Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który w ponownym głosowaniu otrzymał więcej głosów (art. 127 ust. 6 Konstytucji RP). Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej określa ustawa[2] (art. 127 ust. 7 Konstytucji RP).

3.(A/R) Zgodnie z Konstytucją RP, minister kierujący działem administracji rządowej wydaje rozporządzenia; rozporządzenia te może uchylić:
A. wyłącznie Trybunał Konstytucyjny,
B. Prezes Rady Ministrów,
C. Rada Ministrów, na wniosek Prezesa Rady Ministrów.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 149 ust. 2 Konstytucji RP)
Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów. Zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej określają ustawy (art. 149 ust. 1 Konstytucji RP). Z kolei ustawa z 8.8.1996 r. o Radzie Ministrów[3] upoważnia premiera do określania w drodze rozporządzenia zadań ministrów. Minister kierujący działem administracji rządowej wydaje rozporządzenia. Rada Ministrów, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może uchylić rozporządzenie lub zarządzenie ministra (art. 149 ust. 2 Konstytucji RP), przy czym „nie musi tu chodzić wyłącznie o zgodność danego aktu z prawem, ale również mogą za jego uchyleniem przemawiać inne względy, np. ekonomiczne, niewłaściwa realizacja przez akt polityki Rady Ministrów”[4]. Do przewodniczącego komitetu, o którym mowa w art. 147 ust. 4 Konstytucji RP, stosuje się odpowiednio przepisy odnoszące się do ministra kierującego działem administracji rządowej (art. 149 ust. 3 Konstytucji RP). Ministrowie kierujący działami administracji rządowej, jak i ministrowie spełniający zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów oraz  przewodniczący określonych w ustawie komitetów wchodzą w skład rządu jako jego członkowie.

4.(A/R) Zgodnie z Konstytucją RP, uchwałę o pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu Sejm podejmuje:
A. na wniosek Prezydenta RP zwykłą większością głosów,
B. na wniosek Senatu bezwzględną większością głosów,
C. na wniosek co najmniej 115 posłów większością 3/5 ustawowej liczby posłów.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 156 ust. 2 Konstytucji RP)
Zgodnie z art. 1 ustawy z 26.3.1982 r. o Trybunale Stanu[5], za naruszenie Konstytucji RP[6] lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą:

1) Prezydent RP;
2) Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów;
3) Prezes Narodowego Banku Polskiego;
4) Prezes Najwyższej Izby Kontroli;
5) członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji;
6) osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem;
7) Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych (ust. 1).

W zakresie określonym w art. 107 Konstytucji RP[7] odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu ponoszą również posłowie i senatorowie (ust. 2). Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji RP lub ustaw, a także za przestępstwa oraz przestępstwa skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem (art. 156 ust. 1 Konstytucji RP i art. 2 ust. 4 ustawy o Trybunale Stanu). Jeżeli przeciwko członkom Rady Ministrów wszczęto postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, prokurator jest obowiązany niezwłocznie powiadomić o tym Marszałka Sejmu (art. 2 ust. 4a ustawy o Trybunale Stanu). Uchwałę o pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu Sejm podejmuje na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej lub co najmniej 115 posłów większością 3/5 ustawowej liczby posłów (art. 156 ust. 2 Konstytucji RP). „Oznacza to, że uchwała zostanie podjęta, gdy za jej przyjęciem głosowała (i oczywiście oddała ważne głosy) ustalona ułamkowo część ustawowej liczby posłów – tzn. 276. Przyjęcie tak wysokiej większości kwalifikowanej ma utrudnić pochopne podejmowanie decyzji, a poza tym sprzyja ochronie praw mniejszości”[8].

Członkowie Rady Ministrów mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej przed Trybunałem Stanu za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, jeżeli w uchwale Sejmu o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej tych osób łączne pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej uznano za celowe. W takim przypadku Trybunał Stanu przejmuje do łącznego rozpoznania sprawę, która toczy się już przed sądem (art. 2 ust. 5 ustawy o Trybunale Stanu). Należy podkreślić, że odpowiedzialność konstytucyjna obejmuje czyny, którymi osoby wymienione w art. 1 ust. 1 ustawy o  Trybunale Stanu, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, chociażby nieumyślnie, naruszyły Konstytucję RP lub ustawę (art. 3 ustawy o Trybunale Stanu).

5.(N) Zgodnie z Konstytucją RP, ważność referendum ogólnokrajowego stwierdza:
A. Naczelny Sąd Administracyjny,
B. Sąd Najwyższy,
C. Państwowa Komisja Wyborcza.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 125 ust. 4 Konstytucji RP)
W sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa może być przeprowadzone referendum ogólnokrajowe (art. 125 ust. 1 Konstytucji RP). Do spraw o szczególnym znaczeniu dla państwa należy zaliczyć w szczególności:

  • zmianę regulacji konstytucyjnych;
  • zmianę ustroju państwa;
  • przyzwolenie na stosowanie nowoczesnej techniki;
  • swobodę zachowań moralnych obywateli;
  • rozstrzygnięcia o konkretnych sprawach publicznych o doniosłym znaczeniu[9].

Referendum ogólnokrajowe ma prawo zarządzić Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów lub Prezydent Rzeczypospolitej za zgodą Senatu wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów (art. 125 ust. 2 Konstytucji RP). Jeżeli w referendum ogólnokrajowym wzięło udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania, wynik referendum jest wiążący (art. 125 ust. 3 Konstytucji RP). Zasady i tryb przeprowadzania referendum określa ustawa (art. 125 ust. 5 Konstytucji RP). Ważność referendum ogólnokrajowego oraz referendum, o którym mowa w art. 235 ust. 6 Konstytucji RP[10], stwierdza Sąd Najwyższy (art. 125 ust. 4 Konstytucji RP).

Pełne wyliczenie zadań Sądu Najwyższego zawiera art. 1 ustawy z 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym[11], zgodnie z którym Sąd Najwyższy jest organem władzy sądowniczej, powołanym do:

1) sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez:
a) zapewnienie w ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych i wojskowych przez rozpoznawanie kasacji oraz innych środków odwoławczych,
b) podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne,
c) rozstrzyganie innych spraw określonych w ustawach;

2) rozpoznawania protestów wyborczych oraz stwierdzania ważności wyborów do Sejmu i Senatu oraz wyboru Prezydenta RP, a także ważności referendum ogólnokrajowego i referendum konstytucyjnego;
a) rozpoznawania protestów wyborczych w wyborach do Parlamentu Europejskiego;

3) opiniowania projektów ustaw i innych aktów normatywnych, na podstawie których orzekają i funkcjonują sądy, a także innych ustaw w zakresie, w którym uzna to za celowe;

4) wykonywania innych czynności określonych w ustawach.

6.(N) Zgodnie z Konstytucją RP, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji są powoływani:
A. wyłącznie przez Prezydenta Rzeczypospolitej,
B. wyłącznie przez Sejm,
C. przez Sejm, Senat i Prezydenta Rzeczypospolitej.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 214 ust. 1 Konstytucji RP)
Artykuł 213 Konstytucji RP stanowi, że Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji (ust. 1). Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wydaje rozporządzenia, a w sprawach indywidualnych podejmuje uchwały (ust. 2). Członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji są powoływani przez Sejm, Senat i Prezydenta Rzeczypospolitej (art. 214 ust. 1 Konstytucji RP). Członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością pełnionej funkcji (art. 214 ust. 2 Konstytucji RP). Zasady i tryb działania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, jej organizację oraz szczegółowe zasady powoływania jej członków określa ustawa (art. 215 Konstytucji RP). Zgodnie z art. 7 ustawy z 29.12.1992 r. o radiofonii i telewizji[12], w skład Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wchodzi pięciu członków powoływanych: 2 przez Sejm, 1 przez Senat i 2 przez Prezydenta, spośród osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w zakresie środków społecznego przekazu (ust. 1). Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wybierają ze swojego grona i odwołują członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (ust. 2b). Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wybiera ze swego grona, na wniosek Przewodniczącego, zastępcę Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (ust. 3). Kadencja członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji trwa 6 lat, licząc od dnia powołania ostatniego członka. Członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji pełnią swe funkcje do czasu powołania następców (ust. 4). Członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji nie może być powołany na kolejną pełną kadencję (ust. 5). Organ uprawniony do powołania członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji odwołuje go wyłącznie w przypadku:

1) zrzeczenia się swej funkcji;
2) choroby trwale uniemożliwiającej sprawowanie funkcji;
3) skazania prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa z winy umyślnej;
3a) złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu;
4) naruszenia przepisów ustawy stwierdzonego orzeczeniem Trybunału Stanu (ust. 6). W przypadku odwołania członka lub jego śmierci przed upływem kadencji, właściwy organ powołuje nowego członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji na okres do końca tej kadencji (ust. 7).

7.(N) Zgodnie z Konstytucją RP, projektu ustawy o zmianie Konstytucji nie może przedłożyć:
A. Rada Ministrów,
B. Senat,
C. Prezydent RP.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 235 ust. 1 Konstytucji RP)
Procedura zmiany Konstytucji RP jest uregulowana w rozdziale XII tego aktu prawnego.  Zgodnie z nim, projekt ustawy o zmianie Konstytucji RP może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej (art. 235 ust. 1 Konstytucji RP). Zmiana Konstytucji RP następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat (art. 235 ust. 2 Konstytucji RP). Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji RP może odbyć się nie wcześniej niż trzydziestego dnia od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy (art. 235 ust. 3 Konstytucji RP). Ustawę o zmianie Konstytucji RP uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów (art. 235 ust. 4 Konstytucji RP). Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniającej przepisy rozdziałów I, II lub XII Konstytucji RP może odbyć się nie wcześniej niż sześćdziesiątego dnia po pierwszym czytaniu projektu tej ustawy (art. 235 ust. 5 Konstytucji RP). Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji RP dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, podmioty określone w art. 235 ust. 1 Konstytucji RP mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia referendum zatwierdzającego. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do Marszałka Sejmu, który zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Zmiana Konstytucji RP zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą opowiedziała się większość głosujących (art. 235 ust. 6 Konstytucji RP). Po zakończeniu postępowania określonego w art. 235 ust. 4 i 6 Konstytucji RP Marszałek Sejmu przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej uchwaloną ustawę do podpisu. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP (art. 235 ust. 7 Konstytucji RP).

8.(K) Zgodnie z Konstytucją RP, rozwiązać organ stanowiący samorządu terytorialnego, jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucję lub ustawy, na wniosek Prezesa Rady Ministrów może:
A. Naczelny Sąd Administracyjny,
B. Sejm,
C. Trybunał Konstytucyjny.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 171 ust. 3 Konstytucji RP)
Jak stanowi art. 171 Konstytucji RP, działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności (ust. 1). Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe (ust. 2). Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może rozwiązać organ stanowiący samorządu terytorialnego, jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucję RP lub ustawy (ust. 3). Ponadto  ustawy: z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym[13] (SamGmU), z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym[14] (SamPowU) oraz z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa[15] (SamWojU) przewidują możliwość zawieszenia organów samorządu terytorialnego oraz ustanowienie zarządu komisarycznego.

W razie nierokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy gminy, Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do dwóch lat, nie dłużej jednak niż do wyboru rady oraz wójta na kolejną kadencję. Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom gminy i wezwaniu ich do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy sytuacji gminy. Komisarza rządowego powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody, zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Komisarz rządowy przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji organów gminy z dniem powołania (art. 97 ust. 1-4 SamGmU).

W razie nierokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy powiatu, Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, może zawiesić organy powiatu i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do 2 lat, nie dłużej jednak niż do wyboru zarządu przez radę kolejnej kadencji. Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom powiatu i wezwaniu ich do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy sytuacji. Komisarza rządowego powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Komisarz rządowy przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji organów powiatu z dniem powołania (art. 84 ust. 1-4 SamPowU).

W razie nie rokującego szybkiej poprawy i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy samorządu województwa Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, może zawiesić organy samorządu województwa i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do 2 lat, nie dłużej jednak niż do wyboru zarządu województwa przez sejmik województwa nowej kadencji. Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom samorządu województwa i wezwaniu ich do niezwłocznego przedstawienia programu poprawy sytuacji województwa. Komisarza rządowego powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody, zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Komisarz rządowy przejmuje wykonywanie zadań i kompetencje organów samorządu województwa z dniem powołania (art. 85 ust. 1-4 SamWojU).

9.(K) Zgodnie z Konstytucją RP, Trybunał Stanu składa się z przewodniczącego, 2 zastępców przewodniczącego i:
A. 12 członków,
B. 14 członków,
C. 16 członków.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 199 ust. 1 Konstytucji RP)
Trybunał Stanu składa się z przewodniczącego, 2 zastępców przewodniczącego i 16 członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na czas kadencji Sejmu. Zastępcy przewodniczącego Trybunału oraz co najmniej połowa członków Trybunału Stanu powinni mieć kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego (art. 199 ust. 1 Konstytucji RP). Przewodniczącym Trybunału Stanu jest Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego (art. 199 ust. 2 Konstytucji RP). Członkowie Trybunału Stanu w sprawowaniu funkcji sędziego Trybunału Stanu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji RP oraz ustawom (art. 199 ust. 3 Konstytucji RP). W skład Trybunału Stanu mogą być wybrani obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych, niekarani sądownie, niezatrudnieni w organach administracji rządowej. Osoby wybrane w skład Trybunału Stanu składają przed Marszałkiem Sejmu przyrzeczenie sędziowskie (art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o Trybunale Stanu). W pierwszej instancji Trybunał Stanu orzeka w składzie: przewodniczący i 4 członków. W drugiej instancji Trybunał Stanu orzeka w składzie: przewodniczący i 6 członków, z wyłączeniem sędziów, którzy uczestniczyli w rozpatrzeniu sprawy w pierwszej instancji. Jeżeli przy rozpatrywaniu sprawy przez Trybunał Stanu wyłoni się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, Trybunał może odroczyć rozpatrywanie sprawy i przekazać zagadnienie do rozstrzygnięcia pełnemu składowi Trybunału Stanu. Poza rozprawą Trybunał Stanu orzeka w składzie: przewodniczący i 2 członków (art. 19 ust. 1-4 ustawy o Trybunale Stanu). Członkowie Trybunału Stanu w związku z pełnieniem swoich funkcji otrzymują:

1) diety w wysokości 10% przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym, ogłaszanego na podstawie art. 20 pkt 1 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 887) za każdy dzień udziału w pracach Trybunału Stanu,

2) zwrot poniesionych kosztów podróży i zakwaterowania, który odbywa się na zasadach określonych w przepisach dotyczących ustalania należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju, wydanych na podstawie Kodeksu pracy (art. 16 ust. 1 i 2 ustawy o Trybunale Stanu).

[1] Tekst ujednolicony opracowany na podstawie Monitora Polskiego z 2016 r. poz. 824 i 1220.
[2] Aktualnie ustawa z 5.1.2011 r. – Kodeks wyborczy (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 15 ze zm.).
[3] Tekst. jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 392 ze zm.
[4] Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2012, s. 804.
[5] Tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 2050.
[6] Naruszenie Konstytucji RP stanowi tzw. delikt konstytucyjny.
[7]  Artykuł 107 Konstytucji RP stanowi, że w zakresie określonym ustawą poseł nie może prowadzić działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego ani nabywać tego majątku (ust. 1). Za naruszenie zakazów, o których mowa w ust. 1, poseł, uchwałą Sejmu podjętą na wniosek Marszałka Sejmu, może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, który orzeka w przedmiocie pozbawienia mandatu (ust. 2).
[8] Banaszak B., Konstytucja …, op. cit., s. 822.
[9] Por. Ibidem, s. 721.
[10] Przepis ten stanowi, że jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji RP dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, podmioty określone w art. 235  ust. 1 Konstytucji RP (tj. Prezydent RP,  Senat, co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów) mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia referendum zatwierdzającego. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do Marszałka Sejmu, który zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Zmiana Konstytucji RP zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą opowiedziała się większość głosujących.
[11] Tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1254 ze zm.
[12] Tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1414 ze zm.
[13] Tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1875 ze zm.
[14] Tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1868.
[15] Tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2096.