Prawo o adwokaturze, ustawa o radcach prawnych, Prawo o notariacie, Prawo o prokuraturze – pytania na aplikacje prawnicze z opracowaniem i orzecznictwem

autor: Rafał Maciąg – radca prawny

Pytania pochodzą z egzaminów wstępnych na aplikacje: adwokacką/radcowską (A/R) oraz notarialną (N), które odbyły się 26.9.2020 r.

 1. (A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo o prokuraturze, kadencja Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym trwa:

1. 2 lata,
2. 3 lata,
3. 4 lata.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 42 § 5 PrProk)

Jak stanowi art. 42 PrProk, Krajowa Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym, zwana dalej „Krajową Radą Prokuratorów”, składa się z:

1) Prokuratora Krajowego;

2) 4 przedstawicieli wybranych przez zebranie prokuratorów Prokuratury Krajowej, w tym co najmniej jednego wykonującego czynności w Departamencie do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji oraz jednego wykonującego czynności w Departamencie do Spraw Wojskowych;

3) przedstawiciela wybranego przez zebranie prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej;

4) przedstawicieli wybranych przez zgromadzenia prokuratorów w prokuraturach regionalnych – po jednym z każdej prokuratury regionalnej;

5) 5 prokuratorów powołanych przez Prokuratora Generalnego, w tym co najmniej jednego w stanie spoczynku (§ 1).

Wybory prokuratorów wchodzących w skład Krajowej Rady Prokuratorów, o których mowa w § 1 pkt 2 i 4, przeprowadza się na podstawie regulaminu uchwalonego odpowiednio przez zebranie prokuratorów Prokuratury Krajowej i zgromadzenie prokuratorów w prokuraturze regionalnej (§ 2). Przewodniczącym Krajowej Rady Prokuratorów jest Prokurator Generalny (§ 3). Krajowa Rada Prokuratorów wybiera i odwołuje ze swego grona 2 wiceprzewodniczących i sekretarza (§ 4). Kadencja Krajowej Rady Prokuratorów trwa 4 lata (§ 5).

Mandat wybieranego członka Krajowej Rady Prokuratorów wygasa przed upływem kadencji w razie: 1) śmierci;

2) zrzeczenia się mandatu;

3) złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu;

4) odwołania przez organ, który dokonał wyboru;

5) wygaśnięcia albo rozwiązania stosunku służbowego prokuratora (§ 6).

Krajowa Rada Prokuratorów obraduje na posiedzeniach. Posiedzenia Krajowej Rady Prokuratorów zwołuje Prokurator Generalny z własnej inicjatywy lub na wniosek Prokuratora Krajowego lub jednej trzeciej liczby członków Rady (§ 7). W szczególnie uzasadnionych wypadkach posiedzenia Krajowej Rady Prokuratorów mogą być przeprowadzane przy wykorzystaniu środków technicznych umożliwiających bezpośrednie porozumiewanie się na odległość. Przeprowadzenie posiedzenia Krajowej Rady Prokuratorów w taki sposób zarządza Przewodniczący (§ 7a). Koszty działalności Krajowej Rady Prokuratorów finansowane są ze środków budżetowych przeznaczonych dla Prokuratury Krajowej. Obsługę finansowo-administracyjną i kancelaryjną Krajowej Rady Prokuratorów zapewnia Prokuratura Krajowa (§ 8). Krajowa Rada Prokuratorów działa na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu (§ 9).

2. (A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo o adwokaturze, do zakresu działania Krajowego Zjazdu Adwokatury należy w szczególności:

1. ustalanie zasięgu terytorialnego izb adwokackich oraz ich siedzib,
2. określanie wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego,
3. określanie podstawowych zasad tworzenia funduszów i gospodarowania majątkiem adwokatury.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 56 pkt 7 PrAdw)

Do zakresu działania Krajowego Zjazdu Adwokatury należy w szczególności:

1) wybór prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej, prezesa Wyższego Sądu Dyscyplinarnego, Rzecznika Dyscyplinarnego Adwokatury i przewodniczącego Wyższej Komisji Rewizyjnej;

2) wybór – niebędących dziekanami – adwokatów wchodzących w skład Naczelnej Rady Adwokackiej;

3) wybór członków i zastępców członków Wyższego Sądu Dyscyplinarnego i Wyższej Komisji Rewizyjnej;

3a) ustalanie liczby członków i zastępców członków Wyższego Sądu Dyscyplinarnego oraz sądów dyscyplinarnych;

4) rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań Naczelnej Rady Adwokackiej, Wyższego Sądu Dyscyplinarnego i Wyższej Komisji Rewizyjnej oraz zatwierdzanie – po wysłuchaniu wniosków Wyższej Komisji Rewizyjnej – zamknięć rachunkowych i udzielanie Naczelnej Radzie Adwokackiej absolutorium;

5) wytyczanie kierunków działania samorządu adwokackiego, a także ustalanie liczby izb adwokackich;

6) uchwalanie regulaminów dotyczących:

1. a) trybu wyborów do organów adwokatury i organów izb adwokackich oraz działania tych organów, z wyjątkiem regulaminów, o których mowa w art. 58 pkt 12 lit. i PrAdw,
2. b) (uchylona)
3. c) (uchylona)
4. d) trybu obrad Zjazdu;

7) określanie podstawowych zasad tworzenia funduszów i gospodarowania majątkiem adwokatury (art. 56 PrAdw).

3. (A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo o adwokaturze, decyzja Ministra Sprawiedliwości w przedmiocie sprzeciwu od wpisu na listę adwokatów może być przez zainteresowanego lub organ samorządu adwokackiego zaskarżona do:

1. sądu administracyjnego,
2. sądu powszechnego,
3. Sądu Najwyższego.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 69a ust. 2 PrAdw)

Wpis na listę adwokatów lub aplikantów adwokackich uważa się za dokonany, jeżeli Minister Sprawiedliwości nie podpisze sprzeciwu od wpisu w terminie 30 dni od dnia doręczenia uchwały wraz z aktami osobowymi kandydata. W przypadku, o którym mowa w art. 69 ust. 2 PrAdw, bieg terminu liczy się wówczas od dnia ponownego doręczenia uchwały wraz z aktami osobowymi. Minister Sprawiedliwości wyraża sprzeciw w formie decyzji administracyjnej. Decyzja Ministra Sprawiedliwości może być zaskarżona do sądu administracyjnego przez zainteresowanego lub organ samorządu adwokackiego w terminie 30 dni od dnia doręczenia tej decyzji. Niezwłocznie po dokonaniu wpisu na listę aplikantów adwokackich okręgowa rada adwokacka wyznacza aplikantowi termin ślubowania. Przepis art. 5 PrAdw stosuje się odpowiednio (art. 69a ust. 1-3 PrAdw).

4. (A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo o adwokaturze, jeżeli przeciwko adwokatowi toczy się postępowanie dyscyplinarne, okręgowa rada adwokacka może odmówić skreślenia adwokata z listy adwokatów w wypadku:

1. powołania do wojskowej służby zawodowej,
2. rozpoczęcia wykonywania zawodu notariusza,
3. przeniesienia jego siedziby zawodowej do innej izby adwokackiej.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 72 ust. 2 w zw. z ust. 1 pkt 3 PrAdw)

Okręgowa rada adwokacka skreśla adwokata z listy w wypadku:

1) śmierci;

2) wystąpienia z adwokatury;

3) przeniesienia siedziby zawodowej do innej izby adwokackiej;

4) objęcia stanowiska w organach wymiaru sprawiedliwości, organach ścigania lub rozpoczęcia wykonywania zawodu notariusza;

4a) podjęcia zatrudnienia na stanowisku Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, jej wiceprezesa, radcy lub referendarza;

5) powołania do wojskowej służby zawodowej;

6) (uchylony)

6a) (utracił moc)

7) utraty z mocy wyroku sądowego praw publicznych lub prawa wykonywania zawodu

8) (uchylony) (art. 72 ust. 1 PrAdw).

Adwokata skreśla się z listy adwokatów również w razie orzeczenia przez sąd dyscyplinarny kary wydalenia z adwokatury (art. 72 ust. 1a PrAdw). Okręgowa rada adwokacka może odmówić skreślenia z listy adwokatów z przyczyn wymienionych w ust. 1 pkt 2 lub 3, jeżeli przeciwko adwokatowi toczy się postępowanie dyscyplinarne (art. 72 ust. 2 PrAdw).

5. (A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo o adwokaturze, jeżeli przewinienie dyscyplinarne adwokata jest mniejszej wagi, dziekan okręgowej rady adwokackiej, na wniosek rzecznika dyscyplinarnego, może poprzestać na udzieleniu adwokatowi:

1. nagany dziekańskiej,
2. upomnienia dziekańskiego,
3. ostrzeżenia dziekańskiego.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 85 ust. 1 PrAdw)

Zgodnie z art. 85 PrAdw, jeżeli przewinienie dyscyplinarne jest mniejszej wagi albo w świetle okoliczności sprawy będzie to wystarczającym środkiem dyscyplinującym adwokata lub aplikanta adwokackiego bez potrzeby wymierzenia kary dyscyplinarnej, dziekan okręgowej rady adwokackiej, na wniosek rzecznika dyscyplinarnego, może poprzestać na udzieleniu upomnienia dziekańskiego adwokatowi lub aplikantowi adwokackiemu. Rzecznik dyscyplinarny może wystąpić z wnioskiem po uprawomocnieniu się postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego albo o umorzeniu tego postępowania (ust. 1). Udzielając upomnienia dziekańskiego, dziekan może jednocześnie zobowiązać adwokata lub aplikanta adwokackiego do przeproszenia pokrzywdzonego lub do innego stosownego postępowania (ust. 2). Adwokatowi lub aplikantowi adwokackiemu służy prawo odwołania od upomnienia dziekańskiego do właściwego sądu dyscyplinarnego w terminie 7 dni od udzielenia upomnienia (ust. 3). Od postanowienia sądu dyscyplinarnego w sprawie odwołania, o którym mowa w ust. 3, nie przysługuje środek zaskarżenia (ust. 4).

6. (A/R) Zgodnie z ustawą o radcach prawnych, radca prawny przy wykonywaniu czynności zawodowych korzysta z wolności słowa i pisma:

1. bez ograniczeń,
2. w granicach określonych jedynie rzeczową potrzebą i zwyczajami,
3. w granicach określonych przepisami prawa i rzeczową potrzebą.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 11 ust. 1 RPrU)

Radca prawny przy wykonywaniu czynności zawodowych korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przepisami prawa i rzeczową potrzebą (art. 11 ust. 1 RPrU). Nadużycie wolności, o której mowa w ust. 1, stanowiące ściganą z oskarżenia prywatnego zniewagę lub zniesławienie strony, jej pełnomocnika lub obrońcy, kuratora, świadka, biegłego lub tłumacza, podlega ściganiu tylko w drodze dyscyplinarnej (art. 11 ust. 2 RPrU).

Orzeczenie SDO z 16.1.1937 r., SDO 92/36, W. Marchwicki, M. Niedużak, Odpowiedzialność dyscyplinarna oraz etyka zawodowa adwokatów i radców prawnych. Orzecznictwo, C. H. Beck, wyd. 2, Warszawa 2016, s. 388:

„Użycie słowa »insynuacja« nie w zamiarze dotknięcia kolegi – przeciwnika, lecz jedynie dla określenia samego zarzutu, nie jest jeszcze wykroczeniem zasługującym na represję”.

Wyrok WSD z 2.10.1938 r., 90/38/Sd, W. Marchwicki, M. Niedużak, Odpowiedzialność…, s. 389:

„Użycie pod adresem przeciwnika procesowego słów, że jest on charakteru awanturniczego, nie stanowi obrazy ani naruszenia wolności słowa”.

Wyrok WSD z 20.11.1938 r., 43/38/Sd, W. Marchwicki, M. Niedużak, Odpowiedzialność…, s. 389:

„Nie można dopatrzeć się znamion zniesławienia w powtórzeniu przez obwinionego adwokata wobec kolegi zawodowego w prywatnej rozmowie twierdzeń wypowiedzianych poprzednio i popartych dowodami na publicznej rozprawie przed sądem”.

7. (A/R) Zgodnie z ustawą o radcach prawnych, prawo wykonywania zawodu radcy prawnego powstaje z chwilą:

1. uzyskania pozytywnego wyniku z egzaminu radcowskiego,
2. podjęcia przez radę okręgowej izby radców prawnych uchwały o wpisie na listę radców prawnych,\
3. dokonania wpisu na listę radców prawnych i złożenia ślubowania.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 23 RPrU)

Prawo wykonywania zawodu radcy prawnego powstaje z chwilą dokonania wpisu na listę radców prawnych i złożenia ślubowania (art. 23 RPrU).

Na listę radców prawnych może być wpisany ten, kto:

1) ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;

2) (uchylony)

3) korzysta w pełni z praw publicznych;

4) ma pełną zdolność do czynności prawnych;

5) jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego;

6) odbył w Rzeczypospolitej Polskiej aplikację radcowską i złożył egzamin radcowski, z zastrzeżeniem art. 25 ust. 1 i 2 RPrU (art. 24 ust. 1 RPrU).

Wpis osoby, która uzyskała pozytywny wynik z egzaminu radcowskiego, lub osób, o których mowa w art. 25 ust. 1 i 2 RPrU, następuje na ich wniosek. Uchwałę w sprawie wpisu podejmuje rada okręgowej izby radców prawnych właściwa odpowiednio ze względu na – miejsce odbycia aplikacji radcowskiej, miejsce złożenia wniosku lub miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o wpis (art. 24 ust. 2 RPrU).

Do wniosku, o którym mowa w ust. 2, osoba ubiegająca się o wpis obowiązana jest dołączyć:

1) informację o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego opatrzoną datą nie wcześniejszą niż miesiąc przed złożeniem wniosku;

2) oświadczenie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 1633), albo informację, o której mowa w art. 7 ust. 3a tej ustawy, w przypadku osób urodzonych przed dniem 1.8.1972 r.;

3) umowy o pracę wraz z dokumentami określającymi zakres obowiązków lub zaświadczeniami od pracodawcy określającymi zakres obowiązków, lub umowy cywilnoprawne wraz z oświadczeniem o złożeniu deklaracji do właściwego urzędu skarbowego oraz zapłaceniu podatku wynikającego z tytułu tych umów – w przypadku osób, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 4 i 5 RPrU;

4) dokument zaświadczający uzyskanie stopnia naukowego doktora nauk prawnych – w przypadku osób, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 5 RPrU;

5) zaświadczenie adwokata lub radcy prawnego, z którego wynikać będzie, iż osoba ubiegająca się o wpis wykonywała wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego – w przypadku osób, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 4 lit. b i pkt 5 lit. b RPrU;

6) dokumenty zaświadczające co najmniej 3-letni okres zatrudnienia w urzędach organów władzy publicznej lub w państwowych jednostkach organizacyjnych i wykonywania wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego – w przypadku osób, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 4 lit. c i pkt 5 lit. c RPrU;

7) dokument zaświadczający uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu sędziowskiego, prokuratorskiego lub notarialnego (art. 24 ust. 2a RPrU). Rada okręgowej izby radców prawnych może odmówić wpisu na listę radców prawnych tylko wtedy, gdy wpis narusza przepisy ust. 1. Radzie okręgowej izby radców prawnych przysługuje prawo wglądu do akt osobowych i dyscyplinarnych ubiegającego się o wpis (art. 24 ust. 2c RPrU). Uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu radcowskiego uprawnia do złożenia wniosku o wpis na listę radców prawnych w terminie 10 lat od dnia doręczenia uchwały o wyniku egzaminu radcowskiego (art. 24¹ RPrU).

8. (A/R) Zgodnie z ustawą o radcach prawnych, do uprawnień zgromadzenia okręgowej izby radców prawnych należy:

1. reprezentowanie interesów zawodowych członków okręgowej izby radców prawnych,
2. kontrola działalności finansowej rady okręgowej izby radców prawnych,
3. uchwalanie budżetu okręgowej izby radców prawnych i zatwierdzanie sprawozdań rady okręgowej izby radców prawnych z jego wykonania oraz rocznych lub okresowych planów pracy rady okręgowej izby radców prawnych.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 50 ust. 4 pkt 5 RPrU)

Artykuł 50 RPrU stanowi, że w zgromadzeniu okręgowej izby radców prawnych uczestniczą wszyscy radcowie prawni należący do danej izby oraz, bez prawa głosu, aplikanci radcowscy tej izby (ust. 1). Jeżeli liczba członków okręgowej izby radców prawnych przekracza 300 osób, zgromadzenie okręgowej izby radców prawnych stanowią delegaci wybrani na zebraniach zwołanych dla poszczególnych rejonów, objętych działalnością danej izby (ust. 2). Zgromadzenie okręgowej izby radców prawnych zwołuje rada okręgowej izby raz do roku (ust. 3). Do uprawnień zgromadzenia okręgowej izby radców prawnych należy:

1) ustalanie liczby członków rady okręgowej izby radców prawnych;

2) wybór dziekana rady okręgowej izby radców prawnych oraz pozostałych członków rady;

3) ustalanie liczby członków okręgowej komisji rewizyjnej i okręgowego sądu dyscyplinarnego oraz ich wybór;

4) wybór rzecznika dyscyplinarnego;

5) uchwalanie budżetu okręgowej izby radców prawnych i zatwierdzanie sprawozdań rady okręgowej izby radców prawnych z jego wykonania oraz rocznych lub okresowych planów pracy rady okręgowej izby;

6) dokonywanie podziału terenu działania okręgowej izby radców prawnych na rejony, o których mowa w ust. 2, i ustalenie liczby delegatów na zgromadzenie okręgowej izby radców prawnych z poszczególnych rejonów;

7) odwoływanie organów okręgowej izby radców prawnych lub poszczególnych członków tych organów;

8) ocena działalności organów okręgowej izby radców prawnych;

9) wybór delegatów na Krajowy Zjazd Radców Prawnych;

10) wybór członka Krajowej Rady Radców Prawnych, o którym mowa w art. 59 ust. 1 RPrU (ust. 4).

9. (N) Zgodnie z ustawą – Prawo o prokuraturze, prokuratora rejonowego powołuje, po przedstawieniu kandydatury właściwemu zgromadzeniu prokuratorów:

1. Prokurator Krajowy, na wniosek Prokuratora Generalnego,
2. Prokurator Generalny, na wniosek Prokuratura Krajowego,
3. prokurator regionalny, na wniosek prokuratora okręgowego.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 15 § 1 PrProk)

Prokuratora regionalnego, okręgowego i rejonowego powołuje, po przedstawieniu kandydatury właściwemu zgromadzeniu prokuratorów, i odwołuje Prokurator Generalny, na wniosek Prokuratora Krajowego. W prokuraturze okręgowej, w której utworzono wydział do spraw wojskowych, prokurator kierujący tym wydziałem jest zastępcą prokuratora okręgowego do spraw wojskowych. Zastępcę prokuratora okręgowego do spraw wojskowych powołuje i odwołuje Prokurator Generalny, na wniosek Zastępcy Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych, po uzgodnieniu z Ministrem Obrony Narodowej. W prokuraturze rejonowej, w której utworzono dział do spraw wojskowych, prokurator kierujący tym działem jest zastępcą prokuratora rejonowego do spraw wojskowych. Zastępcę prokuratora rejonowego do spraw wojskowych powołuje i odwołuje Prokurator Generalny, na wniosek Zastępcy Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych, po uzgodnieniu z Ministrem Obrony Narodowej. Do pełnienia pozostałych funkcji w prokuraturze prokuratorów powołuje i odwołuje z tych funkcji Prokurator Krajowy lub upoważnieni przez niego kierownicy jednostek organizacyjnych prokuratury. Do pełnienia funkcji w komórkach organizacyjnych właściwych w sprawach wojskowych, z wyjątkiem Prokuratury Krajowej, prokuratorów powołuje i odwołuje z tych funkcji Zastępca Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych lub upoważnieni przez niego kierownicy jednostek organizacyjnych prokuratury (art. 15 § 1-4 PrProk).

10. (N) Zgodnie z ustawą – Prawo o notariacie, jeżeli notariusz ukończył 70 lat:

1. Minister Sprawiedliwości może odwołać notariusza na wniosek rady właściwej izby notarialnej,
2. Minister Sprawiedliwości odwołuje notariusza,
3. Minister Sprawiedliwości odwołuje notariusza, jeżeli bez uzasadnionej przyczyny odmówił poddania się ocenie niezdolności do pracy, mimo zalecenia rady właściwej izby notarialnej.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 16 § 1 pkt 2a PrNot)

Zgodnie z art. 16 PrNot, Minister Sprawiedliwości odwołuje notariusza, jeżeli notariusz:

1) zrezygnował z prowadzenia kancelarii;

2) z powodu choroby lub ułomności został uznany orzeczeniem lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków notariusza lub bez uzasadnionej przyczyny odmówił poddania się ocenie niezdolności do pracy, mimo zalecenia rady właściwej izby notarialnej;

2a) ukończył 70 lat;

3) (uchylony)

4) został pozbawiony prawa prowadzenia kancelarii orzeczeniem sądu dyscyplinarnego;

4a) (utracił moc)

5) ma orzeczony zakaz wykonywania zawodu na mocy prawomocnego wyroku sądu;

6) utracił prawa publiczne lub pełną zdolność do czynności prawnych (§ 1).

Odwołanie notariusza z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 2 następuje po uprzednim wysłuchaniu notariusza, chyba że nie jest to możliwe (§ 2). Minister Sprawiedliwości może odwołać notariusza w wypadku, gdy charakter stwierdzonych, w wyniku wizytacji, o której mowa w art. 44 § 2a zdanie pierwsze PrNot, nieprawidłowości stanowi rażącą i oczywistą obrazę przepisów prawa, a także w wypadku, gdy notariusz uzyskał dwie ujemne oceny w wyniku kolejnych wizytacji przeprowadzonych przez wizytatora samorządu notarialnego lub Ministra Sprawiedliwości. Odwołanie następuje po zasięgnięciu opinii rady właściwej izby notarialnej, wydanej na wniosek Ministra Sprawiedliwości, w terminie miesiąca od daty wpływu wniosku (§ 3). W toku postępowania, o którym mowa w § 3, Minister Sprawiedliwości może zlecić przeprowadzenie wizytacji lub lustracji prezesowi właściwego sądu apelacyjnego lub sędziemu delegowanemu do pełnienia czynności administracyjnych w Ministerstwie Sprawiedliwości. Minister Sprawiedliwości niezwłocznie doręcza protokół z wizytacji osobie zainteresowanej, która w wypadku, gdy protokół zawiera ujemną ocenę, może zgłosić pisemne zastrzeżenia w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia (§ 3a). Niewydanie przez radę właściwej izby notarialnej opinii w terminie, o którym mowa w § 3, nie wstrzymuje wydania decyzji (§ 4).

11. (N) Zgodnie z ustawą – Prawo o notariacie, notariusz jest obowiązany zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość ze względu na wykonywane czynności notarialne; obowiązek zachowania tajemnicy ustaje, gdy notariusz składa zeznania jako świadek przed sądem, chyba że ujawnienie tajemnicy zagraża dobru państwa albo ważnemu interesowi prywatnemu; w tych wypadkach od obowiązku zachowania tajemnicy może zwolnić notariusza:

1. Krajowa Rada Notarialna,
2. Minister Sprawiedliwości,
3. prezes sądu apelacyjnego właściwy ze względu na siedzibę kancelarii notarialnej.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 18 § 1 i 3 PrNot)

Notariusz jest obowiązany zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość ze względu na wykonywane czynności notarialne (art. 18 § 1 PrNot). Obowiązek zachowania tajemnicy trwa także po odwołaniu notariusza (art. 18 § 2 PrNot). Obowiązek zachowania tajemnicy ustaje, gdy notariusz składa zeznania jako świadek przed sądem, chyba że ujawnienie tajemnicy zagraża dobru państwa albo ważnemu interesowi prywatnemu. W tych wypadkach od obowiązku zachowania tajemnicy może zwolnić notariusza Minister Sprawiedliwości (art. 18 § 3 PrNot). Obowiązek zachowania tajemnicy nie dotyczy informacji:

1) udostępnianych na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,

2) przekazywanych na podstawie przepisów rozdziału 11a działu III ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540, z późn. zm.),

3) udostępnianych na podstawie art. 300³⁵ ustawy z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1467 i 1488) – w zakresie określonym tymi przepisami (art. 18 § 4 PrNot)[1].

11. (N) Zgodnie z ustawą – Prawo o notariacie, osoba, która przestała być notariuszem w związku z orzeczeniem kary dyscyplinarnej pozbawienia prawa prowadzenia kancelarii notarialnej może ponownie ubiegać się o powołanie na notariusza:

1. po upływie 3 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary pozbawienia prawa prowadzenia kancelarii,
2. po upływie 5 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary pozbawienia prawa prowadzenia kancelarii,
3. po upływie 10 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary pozbawienia prawa prowadzenia kancelarii.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 51 § 4 PrNot)

Notariusz odpowiada dyscyplinarnie za przewinienia zawodowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawnych, uchybienia powadze lub godności zawodu, jak również za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, o którym mowa w art. 19a PrNot, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 19b oraz za niewykonanie obowiązku, o którym mowa w art. 71 § 8 PrNot, i niewykonanie zobowiązania, o którym mowa w art. 71a § 5 PrNot, a także za niespełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 8a ust. 1 ustawy z 24.3.1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (Dz. U. z 2017 r. poz. 2278) (art. 50 PrNot).

Karami dyscyplinarnymi są:

1) upomnienie;

2) nagana;

3) kara pieniężna do wysokości pięciokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, nie niższa od połowy tego wynagrodzenia;

4) pozbawienie prawa prowadzenia kancelarii (art. 51 § 1 PrNot).

Wymierzenie kary nagany lub kary pieniężnej pociąga za sobą niemożność udziału ukaranego w organach samorządu notarialnego i w sądzie dyscyplinarnym przez okres 3 lat (art. 51 § 2 PrNot). Kary pieniężne wpływają na rzecz Skarbu Państwa (art. 51 § 3 PrNot). Osoba, która przestała być notariuszem w związku z orzeczeniem kary dyscyplinarnej, o której mowa w § 1 pkt 4, może ponownie ubiegać się o powołanie na notariusza po upływie 10 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kary pozbawienia prawa prowadzenia kancelarii (art. 51 § 4 PrNot).

13. (N) Zgodnie z ustawą – Prawo o notariacie, jeżeli aplikant notarialny został prawomocnie skazany za nieumyślne przestępstwo lub nieumyślne przestępstwo skarbowe:

1. rada izby notarialnej może skreślić aplikanta notarialnego z listy aplikantów notarialnych,
2. Krajowa Rada Notarialna skreśla aplikanta notarialnego z listy aplikantów notarialnych,
3. prezes sądu apelacyjnego skreśla aplikanta notarialnego z listy aplikantów notarialnych.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 78a § 2 PrNot)

Jak stanowi art. 78a PrNot, rada izby notarialnej skreśla aplikanta notarialnego z listy aplikantów notarialnych, jeżeli aplikant notarialny:

1) zrezygnował z odbywania aplikacji notarialnej;

2) został uznany za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków aplikanta notarialnego;

3) został prawomocnie skazany za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;

4) został ubezwłasnowolniony częściowo bądź całkowicie;

5) nie ukończył, bez usprawiedliwionej przyczyny, aplikacji notarialnej w terminie, o którym mowa w art. 72 § 1 PrNot (§ 1).

Rada izby notarialnej może skreślić aplikanta notarialnego z listy aplikantów notarialnych, jeżeli został prawomocnie skazany za nieumyślne przestępstwo lub nieumyślne przestępstwo skarbowe (§ 2).  Skreślenie aplikanta notarialnego z listy aplikantów notarialnych z przyczyn, o których mowa w § 1 pkt 5 oraz § 2, następuje po uprzednim wysłuchaniu aplikanta notarialnego, chyba że nie jest to możliwe (§ 3). Od uchwały rady izby notarialnej w sprawie skreślenia z listy aplikantów notarialnych, służy odwołanie do Krajowej Rady Notarialnej w terminie 14 dni od daty doręczenia uchwały (§ 4). Od uchwały Krajowej Rady Notarialnej w sprawie skreślenia z listy aplikantów notarialnych służy skarga do sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia uchwały (§ 5).

14. (N) Zgodnie z ustawą – Prawo o notariacie, notariuszowi nie wolno dokonywać czynności notarialnych, które dotyczą:

1. krewnych notariusza w linii bocznej bez ograniczenia stopnia,
2. powinowatych notariusza w linii bocznej bez ograniczenia stopnia,
3. osób będących w bliskim z nim stosunku.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 84 § 1 pkt 4 PrNot)

Zgodnie z art. 84 PrNot, notariuszowi nie wolno dokonywać czynności notarialnych, które dotyczą:

1) samego notariusza;

2) jego małżonka;

3) krewnych lub powinowatych notariusza w linii prostej bez ograniczenia stopnia, a w linii bocznej krewnych i powinowatych do trzeciego stopnia włącznie;

4) osób związanych z notariuszem z tytułu przysposobienia, opieki, kurateli lub będących w bliskim z nim stosunku (§ 1).

Zakaz przewidziany w § 1 stosuje się również wobec zastępcy notariusza (§ 2). Ograniczenia wymienione w § 1 i 2 trwają także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli (§ 3).

15. (N) Zgodnie z ustawą – Prawo o notariacie, jeżeli osoba biorąca udział w czynnościach notarialnych nie umie lub nie może pisać:

1. powinna na dokumencie złożyć tuszowy odcisk palca w obecności dwóch świadków,
2. powinna na dokumencie złożyć tuszowy odcisk palca; obok tego odcisku zaś notariusz wpisze imię i nazwisko osoby nieumiejącej lub niemogącej pisać,
3. powinna na dokumencie złożyć tuszowy odcisk palca; obok tego odcisku zaś inna osoba wpisze imię i nazwisko osoby nieumiejącej lub niemogącej pisać, umieszczając swój podpis.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 87 § 1 pkt 4 PrNot)

Zgodnie z art. 87 PrNot, jeżeli osoba biorąca udział w czynnościach:

1) nie zna języka polskiego i do czynności nie jest dołączony przekład na inny znany tej osobie język, notariusz powinien przetłumaczyć akt lub inny dokument osobiście albo przy pomocy tłumacza; przepis art. 2 § 3 PrNot stosuje się;

2) jest głucha lub głuchoniema, notariusz jest obowiązany przekonać się, że treść czynności jest jej dokładnie znana i zrozumiała, z tym że notariusz może przywołać do czynności biegłego;

3) jest niewidoma, głucha, niema lub głuchoniema, notariusz na życzenie takiej osoby powinien przywołać do czynności wskazaną przez nią zaufaną osobę; o powyższym notariusz powinien uprzedzić osoby zainteresowane;

4) nie umie lub nie może pisać, powinna na dokumencie złożyć tuszowy odcisk palca; obok tego odcisku zaś inna osoba wpisze imię i nazwisko osoby nieumiejącej lub niemogącej pisać, umieszczając swój podpis;

5) może złożyć podpis jedynie w alfabecie nieznanym notariuszowi, należy stwierdzić, że jest to podpis tej osoby (§ 1).

O zachowaniu warunków przewidzianych w § 1 pkt 2 i 3, a także o sposobie stwierdzenia okoliczności, o których mowa w § 1, bądź o niemożności złożenia podpisu lub tuszowego odcisku – notariusz czyni stosowną wzmiankę w treści sporządzonego dokumentu (§ 2). Nie może być świadkiem czynności notarialnej osoba będąca z zawierającymi czynność lub z osobami, na których rzecz czynność jest dokonywana, w takim stosunku, który nie pozwala notariuszowi w jej imieniu ani na jej rzecz dokonać czynności (§ 3).

Bibliografia:

Marchwicki W., Niedużak M., Odpowiedzialność dyscyplinarna oraz etyka zawodowa adwokatów i radców prawnych. Orzecznictwo, C. H. Beck, wyd. 2, Warszawa 2016

[1] Punt 3 w art. 18 § 4 PrNot został dodany na mocy ustawy z 19.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2019 r. poz. 1655).