Roszczenie negatoryjne (actio negatoria)

W myśl art. 222 § 2 KC, przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób niż przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. Podstawą roszczenia negatoryjnego jest trwałe wkraczanie w sferę uprawnień właściciela przez osobę nieuprawnioną, bez pozbawienia właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą.

Roszczenie negatoryjne nie obejmuje swoją ochroną skutków usunięcia wyrządzonej szkody. Celem roszczenia negatoryjnego jest położenie kresu bezprawnej ingerencji w sferę uprawnień właściciela oraz usunięcie stanu naruszającego własność. Usunięcie skutków szkody następuje za pomocą instrumentów obligacyjnych. Co do zasady, naruszenia własności będące źródłem roszczenia negatoryjnego muszą mieć charakter materialny, czyli muszą oddziaływać fizycznie na rzecz albo na jej właściciela, utrudniając lub uniemożliwiając mu wykonywanie władztwa nad rzeczą.

Roszczenie negatoryjne znajdzie w szczególności zastosowanie w przypadku przekraczających dozwoloną miarę immisji pośrednich (art. 144 KC).

Ważne
Treścią roszczenia negatoryjnego jest żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń.

Osobą legitymowaną biernie w przypadku powództwa negatoryjnego jest osoba naruszająca własność, jeżeli naruszenie to nie polega na pozbawieniu właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Może nią być właściciel nieruchomości sąsiedniej, osoba, na której polecenie naruszono własność, osoba, która toleruje naruszenia ze strony innych osób, będąc w stanie im zapobiec, gdy bezpośredni sprawcy są od niej zależni, osoba, która sama nie dokonała naruszenia, jeżeli naruszenia dokonano na jej rzecz i w jej interesie.

Roszczenie negatoryjne ulega przedawnieniu na zasadach ogólnych. Wyjątek wprowadza art. 223 KC, który przewiduje, że roszczenie negatoryjne nie ulega przedawnieniu, jeżeli dotyczy nieruchomości. Zgodnie natomiast z art. 223 § 4 KC, roszczenie właściciela nie ulega przedawnieniu, jeżeli dotyczy rzeczy wpisanej do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury.

Źródło: Prawo cywilne w pigułce. Część ogólna. Prawo rzeczowe