Ustawa o komornikach sądowych – pytania na aplikacje prawnicze z opracowaniem i orzecznictwem

autor: Rafał Maciąg – radca prawny

Ustawa o komornikach sądowych – pytania na aplikacje prawnicze z opracowaniem i orzecznictwem

Pytania pochodzą z egzaminów wstępnych na aplikację komorniczą (K), które odbyły się 28.9.2019 r.

1. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, przy sporządzaniu protokołu stanu faktycznego w toku osobistych oględzin komornikowi:
A. nie wolno stosować środków przymusu,
B. wolno stosować środki przymusu jedynie w celu przełamania oporu osób uczestniczących w czynnościach,
C. wolno stosować środki przymusu jedynie wtedy, gdy cel czynności tego wymaga.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 4 KomSądU)
Protokół stanu faktycznego, o którym mowa w art. 3 ust. 4 pkt 2 KomSądU, jest zapisem naocznych spostrzeżeń komornika poczynionych w toku osobistych oględzin. Przedmiotem protokołu nie mogą być spostrzeżenia poczynione na podstawie dostępnych komornikowi rejestrów i innych publicznych źródeł informacji, jak też hipotezy dotyczące określonych zjawisk, relacji oraz związków przyczynowo-skutkowych. W toku osobistych oględzin komornikowi nie wolno stosować środków przymusu ani przełamywać oporu osób uczestniczących w czynnościach. Przepis art. 809 KPC stosuje się odpowiednio (art. 4 KomSądU).

Należy uznać, że „nie jest dopuszczalne, pod pretekstem sporządzenia protokołu stanu faktycznego, poddawanie danej osoby oględzinom wbrew woli lub ustalanie jej stanu majątkowego. Nie jest też możliwe pokonywanie zabezpieczeń i wchodzenie do pomieszczeń. Oznacza to także, że nie jest dopuszczalne nakładanie grzywien na osoby przeszkadzające w czynności. Komornik w toku dokonywanych oględzin powinien jedynie przybrać rolę niezaangażowanego obserwatora, a w razie niedających się przezwyciężyć przeszkód, wycofać się i zaniechać oględzin. Przekroczenie tych granic może stanowić podstawę skargi na komornika, a w skrajnych przypadkach może zostać uznane za rażące naruszenie prawa”[1]

2. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, na wniosek złożony przez samego komornika o jego zawieszenie w czynnościach z powodu długotrwałej choroby Minister Sprawiedliwości:
A. może zawiesić komornika w czynnościach,
B. zawiesza komornika w czynnościach,
C. zawiesza komornika w czynnościach, po uznaniu go przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za całkowicie niezdolnego do pełnienia obowiązków komornika.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 18 ust. 2 pkt 1 KomSądU)
Zgodnie z art. 18 KomSądU, Minister Sprawiedliwości zawiesza komornika w czynnościach, jeżeli:
1) przeciwko komornikowi wszczęto postępowanie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe, z wyjątkiem przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 3;
2) przy wszczęciu lub w toku postępowania o częściowe albo całkowite ubezwłasnowolnienie komornika ustanowiono doradcę tymczasowego;
3) nieusprawiedliwiona nieobecność komornika trwa dłużej niż 7 dni albo jeżeli mimo przesłanek, o których mowa w art. 43 ust. 1 KomSądU, w terminie 7 dni od dnia ich zaistnienia komornik nie wystąpił o wyznaczenie zastępcy (ust. 1).

Minister Sprawiedliwości może zawiesić komornika w czynnościach, jeżeli:
1) wniósł o to sam komornik z powodu długotrwałej choroby lub innych ważnych przyczyn;
2) przeciwko komornikowi wszczęto postępowanie o nieumyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub nieumyślne przestępstwo skarbowe;
3) przeciwko komornikowi wniesiono akt oskarżenia w trybie art. 55 § 1 ustawy z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1987 i 2399 oraz z 2019 r. poz. 150, 679, 1255 i 1694), w którym zarzucono mu popełnienie przestępstwa, o którym mowa w ust. 1 pkt 1;
4) prezes właściwego sądu złożył wniosek o odwołanie komornika z zajmowanego stanowiska lub Minister Sprawiedliwości z urzędu wszczął postępowanie w przedmiocie odwołania komornika z zajmowanego stanowiska w przypadkach, o których mowa w art. 19 ust. 1 pkt 3 i 4 KomSądU;
5) przeciwko komornikowi wszczęto postępowanie dyscyplinarne, w którym zażądano orzeczenia kary wydalenia ze służby komorniczej albo mimo braku wniosku orzeczono wobec komornika taką karę (ust. 2). Na postanowienie Ministra Sprawiedliwości o zawieszeniu komornika w czynnościach przysługuje zażalenie do Sądu Okręgowego w Warszawie, w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia. Do rozpoznania zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy KPK o środkach odwoławczych. Przepisów o środkach zapobiegawczych nie stosuje się (ust. 3). Wniesienie zażalenia na postanowienie o zawieszeniu komornika w czynnościach nie wstrzymuje jego wykonania (ust. 4). Sąd rozpoznaje zażalenie na postanowienie o zawieszeniu komornika w czynnościach na rozprawie w składzie 3 sędziów (ust. 5).

W trakcie zawieszenia komornika w czynnościach:
1) komornik nie ma prawa dokonywać jakichkolwiek czynności wymienionych w art. 3 ani asystować przy tych czynnościach innemu komornikowi lub zastępcy komornika, również w charakterze świadka;
2) komornik nie ma prawa przebywać w pomieszczeniach kancelarii, mieć wglądu w akta prowadzonych spraw oraz dokumentację, o której mowa w art. 156 KomSądU;
3) komornik ma prawo uzyskiwać informacje o należnym mu na podstawie art. 48 ust. 2 KomSądU dochodzie jedynie za pośrednictwem prezesa właściwego sądu rejonowego;
4) komornik zostaje z mocy prawa zawieszony w pełnieniu wszelkich funkcji w samorządzie komorniczym (ust. 6).

Minister Sprawiedliwości może w każdym stanie sprawy uchylić postanowienie o zawieszeniu komornika w czynnościach, z wyjątkiem postanowienia wydanego na podstawie ust. 1 pkt 1. Na postanowienie oddalające wniosek o uchylenie prawomocnego postanowienia o zawieszeniu komornika w czynnościach zażalenie nie przysługuje, z wyjątkiem postanowienia wydanego na podstawie ust. 1 pkt 3. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio (ust. 7).

Zawieszenie komornika w czynnościach ustaje z dniem:
1) prawomocnego zakończenia postępowania, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 2–5, chyba że zawieszenie zostało uchylone wcześniej;
2) oddalenia wniosku o odwołanie komornika z zajmowanego stanowiska ostateczną decyzją, umorzenia postępowania, stwierdzenia braku podstaw do odwołania, a w przypadku odwołania komornika z zajmowanego stanowiska ostateczną decyzją – z dniem upływu terminu do wniesienia skargi do sądu administracyjnego lub prawomocnego oddalenia skargi;
3) oddalenia lub odrzucenia wniosku o ubezwłasnowolnienie albo umorzenia postępowania lub uchylenia postanowienia o ustanowieniu doradcy tymczasowego;
4) wskazanym we wniosku złożonym w tym przedmiocie przez komornika w przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 1 (ust. 8).

3. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, komornicy opłacają, na potrzeby organów samorządu komorniczego, składki miesięczne, których procentową wysokość ustala corocznie:
A. rada izby komorniczej,
B. Krajowa Rada Komornicza,
C. walne zgromadzenie izby komorniczej.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 38 ust. 1 KomSądU)
Komornicy opłacają, na potrzeby organów samorządu komorniczego, składki miesięczne, których procentową wysokość ustala corocznie walne zgromadzenie izby komorniczej. Wysokość składek różnicuje wyłącznie liczba spraw wpływających w danym roku do prowadzonej przez komornika kancelarii. Wysokość składki miesięcznej nie może być niższa niż 0,3% i wyższa niż 1% wynagrodzenia prowizyjnego, uzyskanego w poprzednim miesiącu (art. 38 ust. 1 KomSądU). Komornicy w pierwszym roku działalności kancelarii oraz komornicy, do których kancelarii w poprzednim roku kalendarzowym wpłynęło nie więcej niż 1000 spraw, uiszczają składkę miesięczną w wysokości nie większej niż 100 złotych (art. 38 ust. 2 KomSądU).

Jak zauważa M. Klonowski: „Organy samorządu mają co do zasady pełną swobodę w ustalaniu, czy ustalona zostanie określona skala składek, czy też przyjęta zostanie jedna stawka o wspólnej dla wszystkich wysokości. Wprawdzie ustawodawca posłużył się zwrotem »różnicuje«, a nie »może różnicować«, niemniej należy stanąć na stanowisku, że przepis ten zakłada jedynie ewentualność podjęcia decyzji o wprowadzeniu szerszej skali oskładkowania wynagrodzenia prowizyjnego uzyskiwanego przez poszczególnych członków samorządu. Ważne, aby wysokość procentowa składki nie była niższa niż 0,3% wynagrodzenia prowizyjnego i wyższa niż 1% wynagrodzenia prowizyjnego. W razie podjęcia decyzji o oskładkowaniu wynagrodzenia prowizyjnego według skali, to do organów samorządu należy podjęcie decyzji, czy oskładkowanie ma mieć charakter progresywny czy degresywny”[2].

4. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, kurator indywidualnej kancelarii komorniczej przeprowadzający jej likwidację może rozwiązać umowę o pracę zawartą przez odwołanego lub przeniesionego komornika albo komornika, którego powołanie wygasło z mocy prawa, z osobą zatrudnioną w tej kancelarii:
A. za trzymiesięcznym wypowiedzeniem,
B. za jednomiesięcznym wypowiedzeniem,
C. bez okresu wypowiedzenia.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 63 KomSądU)
W przypadku gdy na skutek ogłoszenia, o którym mowa w art. 12 ust. 3 KomSądU, we wskazanym terminie nie zgłosi się żaden kandydat na zwolnione stanowisko i nie doszło do objęcia kancelarii w trybie przeniesienia albo gdy powołanie nowego komornika na zwolnione stanowisko nie było celowe, kurator kancelarii, na zlecenie Ministra Sprawiedliwości, przeprowadza likwidację kancelarii zastępowanego komornika (art. 57 KomSądU). W przypadku likwidacji kancelarii, kurator kancelarii przekazuje prezesowi właściwego sądu apelacyjnego sprawy niezakończone i urządzenia ewidencyjne niezbędne do prowadzenia spraw niezakończonych, wraz ze spisami, o których mowa w art. 52 ust. 1 pkt 2, 3 i 5 KomSądU, oraz pieczęcią urzędową. Spis, o którym mowa w art. 52 ust. 1 pkt 6 KomSądU, wraz z pozostałymi ruchomościami należącymi do odwołanego lub przeniesionego komornika albo komornika, którego powołanie wygasło z mocy prawa, zwraca się osobie, która zajmowała stanowisko komornika, lub innym osobom, które wykażą swoje uprawnienia do tych rzeczy (art. 58 ust. 1 KomSądU). Z przekazania, o którym mowa w ust. 1, sporządza się protokół, który podpisują kurator kancelarii i prezes właściwego sądu apelacyjnego. Z przekazania ruchomości oraz ich spisu sporządza się odrębny protokół, który podpisują kurator kancelarii i osoby, które wykażą swoje uprawnienia do tych ruchomości (art. 58 ust. 2 KomSądU). Niezwłocznie po sporządzeniu spisów, o których mowa w art. 52 ust. 1 pkt 2 i 3 KomSądU, kurator kancelarii przekazuje Krajowej Radzie Komorniczej akta spraw zakończonych i zbędne urządzenia ewidencyjne, wraz ze spisami, o których mowa w art. 52 ust. 1 pkt 1 i 4 KomSądU. Przekazaniu podlega również dokumentacja osobowa, płacowa i podatkowa, którą Krajowa Rada Komornicza przechowuje na podstawie odrębnych przepisów (art. 59 ust. 1 KomSądU). Z przekazania, o którym mowa w ust. 1, sporządza się protokół, który podpisują kurator kancelarii i Prezes Krajowej Rady Komorniczej (art. 59 ust. 2 KomSądU). W przypadku likwidacji kancelarii, prezes właściwego sądu apelacyjnego w porozumieniu z prezesem właściwego sądu rejonowego rozdziela sprawy niezakończone między komorników działających w rewirze, w którym działał odwołany lub przeniesiony komornik albo komornik, którego powołanie wygasło z mocy prawa (art. 60 ust. 1 KomSądU). Jeżeli przy sądzie rejonowym, na skutek odwołania lub przeniesienia komornika albo wygaśnięcia powołania na stanowisko komornika z mocy prawa, nie działa żaden komornik albo rozdzielenie spraw między komorników działających w tym rewirze napotykałoby trudne do przezwyciężenia przeszkody, prezes właściwego sądu apelacyjnego rozdziela sprawy niezakończone między komorników działających w obszarze właściwości sądu okręgowego przełożonego nad sądem rejonowym, przy którym działał komornik odwołany, przeniesiony albo komornik, którego powołanie wygasło z mocy prawa (art. 60 ust. 2 KomSądU). Prezes właściwego sądu apelacyjnego rozdziela sprawy niezakończone, uwzględniając w szczególności zaległość i skuteczność w sprawach prowadzonych przez komorników w ostatnim okresie sprawozdawczym (art. 60 ust. 3 KomSądU). Prezes właściwego sądu apelacyjnego przekazuje komornikom, którzy otrzymali sprawy w wyniku rozdzielenia spraw niezakończonych, urządzenia ewidencyjne niezbędne do prowadzenia spraw niezakończonych, wraz ze spisami, o których mowa w art. 52 ust. 1 pkt 2 i 3 KomSądU (art. 60 ust. 4 KomSądU). Z czynności, o których mowa w ust. 1 lub 2 oraz 4, sporządza się protokół, który podpisują prezes właściwego sądu apelacyjnego i komornicy, którzy otrzymali sprawy w wyniku rozdzielenia spraw niezakończonych (art. 60 ust. 5 KomSądU). O rozdzieleniu spraw niezakończonych prezes właściwego sądu apelacyjnego niezwłocznie zawiadamia kuratora kancelarii (art. 60 ust. 6 KomSądU). Komornik, który otrzymał sprawę w wyniku rozdzielenia spraw niezakończonych, niezwłocznie zawiadamia o tym wierzyciela oraz dłużnika (art. 60 ust. 7 KomSądU). W przypadku likwidacji kancelarii kurator kancelarii przekazuje komornikom, którzy otrzymali sprawy w wyniku rozdzielenia spraw niezakończonych, przypadające na każdą z tych spraw zaliczki na wydatki i opłaty oraz wszelkie pobrane i nierozchodowane sumy, zgromadzone na wyodrębnionych rachunkach bankowych kancelarii, o których mowa w art. 154 ust. 2 KomSądU, lub w kasie kancelarii prowadzonej przez odwołanego lub przeniesionego komornika albo komornika, którego powołanie wygasło z mocy prawa (art. 61 ust. 1 KomSądU). Z przekazania, o którym mowa w ust. 1, sporządza się protokół, który podpisują kurator kancelarii i komornicy, którzy otrzymali sprawy w wyniku rozdzielenia spraw niezakończonych (art. 61 ust. 2 KomSądU). Po dokonaniu czynności, o których mowa w art. 61 ust. 1 KomSądU, kurator kancelarii zamyka wyodrębnione rachunki bankowe kancelarii, o których mowa w art. 154 ust. 2 KomSądU, i księgę pieniężną oraz anuluje kwitariusze przychodowe. Zamknięcie wyodrębnionych rachunków kancelarii, o których mowa w art. 154 ust. 2 KomSądU, wymaga zgody prezesa właściwego sądu rejonowego (art. 62 KomSądU). Kurator kancelarii przeprowadzający jej likwidację może rozwiązać umowę o pracę zawartą przez odwołanego lub przeniesionego komornika albo komornika, którego powołanie wygasło z mocy prawa, z osobą zatrudnioną w tej kancelarii za jednomiesięcznym wypowiedzeniem (art. 63 KomSądU). Kurator kancelarii, w terminie 14 dni od dnia zakończenia likwidacji, składa prezesowi właściwego sądu apelacyjnego sprawozdanie z likwidacji kancelarii, przesyłając odpisy sprawozdania Ministrowi Sprawiedliwości, prezesowi właściwego sądu rejonowego i radzie właściwej izby komorniczej (art. 64 ust. 1 KomSądU). Sprawozdanie z likwidacji kancelarii zawiera w szczególności informacje o stanie kasy kancelarii na dzień otwarcia i zamknięcia likwidacji oraz stwierdzonych niedoborach finansowych. Protokoły, o których mowa w art. 58 ust. 2, art. 59 ust. 2, art. 60 ust. 5 i art. 61 ust. 2 KomSądU, stanowią załączniki do tego sprawozdania (art. 64 ust. 2 KomSądU). Rada właściwej izby komorniczej wydaje odpis sprawozdania z likwidacji kancelarii osobie, której kancelaria została zlikwidowana, lub jej następcom prawnym (art. 64 ust. 3 KomSądU).

5. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, wpis na listę aplikantów komorniczych następuje:
A. na wniosek rady właściwej izby komorniczej, na podstawie zarządzenia prezesa sądu apelacyjnego,
B. na wniosek kandydata, na podstawie uchwały rady izby komorniczej właściwej ze względu na miejsce złożenia zgłoszenia o przystąpieniu do egzaminu wstępnego na aplikację komorniczą,
C. na wniosek kandydata, na podstawie zarządzenia prezesa sądu apelacyjnego, po zasięgnięciu opinii rady właściwej izby komorniczej.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 88 ust. 2 KomSądU)
Aplikantem może zostać ten, kto:
1) spełnia wymogi określone w art. 11 ust. 1 pkt 1–6 KomSądU;
2) uzyskał pozytywny wynik egzaminu wstępnego z liczbą punktów kwalifikującą kandydata do przyjęcia na aplikację w ramach określonego limitu przyjęć (art. 88 ust. 1 KomSądU).

Wpis na listę aplikantów komorniczych następuje na wniosek kandydata, na podstawie uchwały rady izby komorniczej właściwej ze względu na miejsce złożenia zgłoszenia. W uchwale o wpisie na listę aplikantów komorniczych rada izby komorniczej jest obowiązana wskazać komornika, w którego kancelarii aplikant jest albo zostanie zatrudniony (art. 88 ust. 2 KomSądU). Wniosek o wpis na listę aplikantów komorniczych może zostać złożony w ciągu 2 lat od dnia doręczenia uchwały o wyniku egzaminu wstępnego. Do wniosku kandydat załącza informację o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego opatrzoną datą nie wcześniejszą niż miesiąc przed dniem złożenia wniosku oraz oświadczenie, że nie jest przeciwko niemu prowadzone postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe (art. 88 ust. 3 KomSądU). Oświadczenie, o którym mowa w ust. 3, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie zamieszcza w nim klauzulę następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia (art. 88 ust. 4 KomSądU). Kandydatowi spełniającemu warunki, o których mowa w ust. 1, nie można odmówić wpisu na listę aplikantów komorniczych (art. 88 ust. 5 KomSądU).

Wyrok SN z 8.5.2003 r., III SZ 1/02, http://www.sn.pl/:
„Uregulowanie wymagań, jakie powinni spełniać kandydaci na aplikantów komorniczych, nie mieści się w kompetencjach Krajowej Rady Komorniczej wymienionych w art. 85 ustawy z  29.8.1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 133, poz. 882 ze zm.)”.

6. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, na przygotowanie się do egzaminu komorniczego pracownikowi przysługuje prawo do urlopu płatnego w wysokości 80% wynagrodzenia, z którego to uprawnienia można skorzystać tylko raz, w wymiarze:
A. 26 dni kalendarzowych,
B. 30 dni kalendarzowych,
C. 45 dni roboczych.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 116 ust. 1 KomSądU)
Pracownikowi przysługuje prawo do urlopu płatnego w wysokości 80% wynagrodzenia, w wymiarze 30 dni kalendarzowych, na przygotowanie się do egzaminu komorniczego. Z uprawnienia tego można skorzystać tylko raz. Pracownikowi przysługuje zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w celu uczestniczenia w egzaminie komorniczym (art. 116 ust. 1 i 2 KomSądU).

7. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, ślubowanie od asesora komorniczego odbiera:
A. przewodniczący rady właściwej izby komorniczej,
B. prezes właściwego sądu rejonowego,
C. prezes właściwego sądu apelacyjnego.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 136 ust. 1 KomSądU)
Prezes właściwego sądu rejonowego, w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o zawarciu przez asesora umowy o pracę, odbiera od asesora ślubowanie według następującej roty: „Ślubuję uroczyście jako asesor komorniczy powierzone mi obowiązki wypełniać zgodnie z prawem i sumieniem, dochować tajemnicy prawnie chronionej, w postępowaniu swym kierować się zasadami uczciwości, godności i honoru.” (art. 136 ust. 1 KomSądU). Składający ślubowanie może dodać na końcu zwrot: „Tak mi dopomóż Bóg.” (art. 136 ust. 2 KomSądU). Prezes właściwego sądu rejonowego zawiadamia prezesa właściwego sądu apelacyjnego o odebraniu od asesora ślubowania (art. 136 ust. 3 KomSądU). Z dniem złożenia ślubowania asesor uzyskuje prawo wykonywania czynności, o których mowa w art. 138 KomSądU (art. 136 ust. 4 KomSądU).

Uchwała SN z 30.4.2003 r., I KZP 12/03, http://www.sn.pl/:
„Asesor komorniczy nie jest funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu art. 115 § 13 pkt 3 KK, jednakże przyjąć należy, że ma on status funkcjonariusza publicznego w rozumieniu tego przepisu, gdy pełni zlecone mu obowiązki zastępcy komornika na podstawie art. 26 ustawy z 29.8.1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 133, poz. 882 ze zm.), bądź prowadzi czynności egzekucyjne zlecone mu przez komornika w trybie art. 33 tej ustawy”.

Wyrok NSA z 12.9.2019 r., II GSK 506/19, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/:
„Zatrudnienie asesora komorniczego w kancelarii komorniczej winno nastąpić w oparciu o umowę o pracę a nie umowę cywilnoprawną. (…) Ponadto należy podkreślić, że z uwagi na wskazane w art. 33 ustawy z 29.8.1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji szczególne uprawnienia przysługujące asesorowi komorniczemu przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych, koniecznym staje się aby relacje łączące komornika i asesora komorniczego oparte były na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy a więc aby były to relacje pracodawca-pracownik”.

8. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, koszty działalności egzekucyjnej komornik pokrywa z:
A. opłat egzekucyjnych,
B. wynagrodzenia prowizyjnego oraz opłat komorniczych innych niż opłaty egzekucyjne,
C. opłat egzekucyjnych pomniejszonych o prowizję.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 152 ust. 2 KomSądU)
Koszty działalności egzekucyjnej komornika obejmują:
1) koszty osobowe i rzeczowe ponoszone w związku z prowadzoną działalnością egzekucyjną;
2) koszty ochrony zajętego mienia oraz ubezpieczenia mienia kancelarii i własnego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej;
3) koszty przejazdów w miejscowości będącej siedzibą komornika, obrotu pieniężnego oraz przewozu drobnych ruchomości niewymagających transportu specjalistycznego;
4) koszty korespondencji inne niż koszty doręczenia korespondencji w toku prowadzonego postępowania, o których mowa w art. 6 pkt 8 ustawy z 28.2.2018 r. o kosztach komorniczych;
5) obowiązkowe opłaty na samorząd komorniczy ponoszone zgodnie z przepisami ustawy;
6) inne koszty niezbędne do wykonywania czynności egzekucyjnych oraz czynności przewidzianych przepisami ustawy, jeżeli nie są pokrywane w ramach wydatków gotówkowych w toku egzekucji, których zwrot należy się komornikowi na podstawie ustawy z 28.2.2018 r. o kosztach komorniczych (art. 152 ust. 1 KomSądU).

Koszty działalności egzekucyjnej komornik pokrywa z wynagrodzenia prowizyjnego oraz opłat komorniczych innych niż opłaty egzekucyjne (art. 152 ust. 2 KomSądU).

Wyrok SN z 2.6.2017 r., II CSK 604/16, http://www.sn.pl/:
„Komornik nie może zawierać umów, na podstawie których środki zaksięgowane na rachunku jego kancelarii zostaną przeznaczone na inny cel niż określony ustawą. Osobną kwestią jest, że komornik nie powinien też pokrywać kosztów bieżącej działalności egzekucyjnej środkami uzyskanymi z kredytu obrotowego. Koszty te należy bowiem pokrywać wyłącznie ze źródeł określonych w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji. O ile okażą się one niedostateczne dla zabezpieczenia potrzeb organu egzekucyjnego i stworzenia mu odpowiednich warunków do wykonywania zadań, to komornik powinien podjąć działania zmierzające do racjonalizacji wydatków lub nawet do zaprzestania działalności, ze świadomością, że obowiązkiem władzy ustawodawczej jest monitorowanie sprawności systemu finansowania egzekucji i reagowanie na jego niewydolność, a obowiązkiem organów nadzorujących działalność komornika – reagowanie na naruszanie przez niego przepisów o źródłach finansowania egzekucji”.

9. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, nadzór zwierzchni nad działalnością komorników sprawuje:
A. Krajowa Rada Komornicza,
B. rada właściwej izby komorniczej,
C. Minister Sprawiedliwości.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 171 KomSądU)
Nadzór zwierzchni nad działalnością komorników sprawuje Minister Sprawiedliwości (art. 171 KomSądU). Nadzór zwierzchni nad działalnością komorników Minister Sprawiedliwości sprawuje we własnym zakresie oraz za pośrednictwem prezesów właściwych sądów rejonowych, prezesów właściwych sądów okręgowych, prezesów właściwych sądów apelacyjnych, sędziów wizytatorów oraz osób, o których mowa w ust. 3 (art. 172 ust. 1 KomSądU). Uprawnienia nadzorcze Ministra Sprawiedliwości nad działalnością komorników obejmują:
1) zawieszenie komornika w czynnościach;
2) odwołanie komornika z zajmowanego stanowiska;
3) wszczynanie postępowań dyscyplinarnych;
4) podejmowanie lub zlecanie innym organom nadzoru administracyjnego podjęcia czynności, o których mowa w art. 168 ust. 1 KomSądU;
5) zawieszenie asesora lub aplikanta w czynnościach;
6) inne środki określone w przepisach prawa (art. 172 ust. 2 KomSądU).

Czynności w sprawach odwołania komornika z zajmowanego stanowiska z przyczyn, o których mowa w art. 19 ust. 2 pkt 1–4 KomSądU, oraz sprawach dyscyplinarnych są podejmowane przez sędziów i referendarzy sądowych delegowanych do Ministerstwa Sprawiedliwości w trybie art. 77 § 1 pkt 2 i art. 151a § 5 pkt 2 ustawy z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 52, 55, 60, 125, 1469 i 1495) oraz prokuratorów delegowanych do Ministerstwa Sprawiedliwości w trybie art. 106 § 1 ustawy z 28.1.2016 r. – Prawo o prokuraturze (Dz. U. z 2019 r. poz. 740) (art. 172 ust. 3 KomSądU). Wgląd do akt spraw egzekucyjnych udostępnianych Ministrowi Sprawiedliwości mają wyłącznie osoby, o których mowa w ust. 3 (art. 172 ust. 4 KomSądU). Nadzór zwierzchni nad działalnością komorników w zakresie kontroli finansowej Minister Sprawiedliwości sprawuje przez podległe mu służby oraz upoważnione osoby i instytucje (art. 173 ust. 1 KomSądU). O terminie kontroli finansowej kancelarii zleconej przez Ministra Sprawiedliwości zawiadamia się naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na siedzibę kancelarii, który upoważnia swojego pracownika do udziału w tej kontroli (art. 173 ust. 2 KomSądU). Udział pracownika, o którym mowa w ust. 2, polega na zbadaniu prawidłowości rozliczania przez komornika uzyskanych opłat egzekucyjnych (art. 173 ust. 3 KomSądU).

10. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, obowiązki sędziego wizytatora sprawującego nadzór nad komornikami w Ministerstwie Sprawiedliwości lub sądzie powszechnym może pełnić sędzia sądu rejonowego mający przynajmniej:
A. dwuletnie doświadczenie orzecznicze,
B. trzyletnie doświadczenie orzecznicze w sprawach cywilnych,
C. czteroletnie doświadczenie orzecznicze w sprawach egzekucyjnych.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 184 KomSądU)
Obowiązki sędziego wizytatora sprawującego nadzór nad komornikami w Ministerstwie Sprawiedliwości lub sądzie powszechnym może pełnić sędzia sądu rejonowego mający przynajmniej czteroletnie doświadczenie orzecznicze w sprawach egzekucyjnych (art. 184 KomSądU).

Należy podkreślić, że „wymaganie w postaci »mający przynajmniej czteroletnie doświadczenie orzecznicze w sprawach egzekucyjnych« należy rozumieć jako minimum. Stanowi to wyjątek od ogólnej zasady warunków, które powinien spełnić sędzia wizytator, a określonych w art. 37d § 1 PrUSP. Zgodnie z tym przepisem zd. 1 sędziego wizytatora powołuje prezes sądu apelacyjnego, na okres czterech lat, spośród sędziów posiadających co najmniej dziesięcioletni [obecnie: siedmioletni – R. M.] staż pracy na stanowisku sędziego”[3].

11. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, w izbach komorniczych liczących do 150 komorników rada izby komorniczej składa się z:
A. 7 członków, w tym z prezesa i wiceprezesa rady izby komorniczej,
B. 9 członków, w tym z przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady izby komorniczej,
C. 7 członków, w tym z przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady izby komorniczej.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 210 ust. 1 pkt 1 KomSądU)
Organami izby komorniczej są:
1) walne zgromadzenie izby komorniczej;
2) rada izby komorniczej;
3) komisja rewizyjna (art. 206 KomSądU)  

Rada izby komorniczej działa w siedzibie izby komorniczej i składa się z:
1) 7 członków – w izbach liczących do 150 komorników,
2) 9 członków – w izbach liczących powyżej 150 komorników – w tym z przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady izby komorniczej.

Rada izby komorniczej na posiedzeniu dokonuje podziału czynności między swoich członków oraz uchwala regulamin swojej pracy. Dokumenty te rada izby komorniczej doręcza wszystkim członkom danej izby komorniczej i Krajowej Radzie Komorniczej. Członkowie rady izby komorniczej są powoływani na okres 3 lat, najwyżej na 2 kolejne kadencje, i nie mogą być ponownie powołani przed upływem 5 lat od dnia zakończenia pełnienia tej funkcji. W skład rady izby komorniczej wchodzi jeden asesor. Przepis art. 198 ust. 3 KomSądU stosuje się odpowiednio (art. 210 ust. 1-4 KomSądU). Rada izby komorniczej reprezentuje izbę komorniczą. Przewodniczący rady izby komorniczej reprezentuje ją na zewnątrz, kieruje jej pracami i przewodniczy na posiedzeniach. W przypadku nieobecności przewodniczącego rady izby komorniczej, jego obowiązki wykonuje wiceprzewodniczący rady izby komorniczej. Uchwały rady izby komorniczej są wykonywane przez przewodniczącego rady izby komorniczej lub wyznaczonych członków.  Oświadczenia woli w sprawach majątkowych rada izby komorniczej składa w formie uchwały. Uchwały rady izby komorniczej zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy jej członków. W przypadku równej liczby głosów decyduje głos przewodniczącego posiedzenia (art. 211 ust. 1-5 KomSądU).

Do zakresu działania rady izby komorniczej należy:
1) wyrażanie opinii w sprawie powoływania i odwoływania komorników i asesorów;
2) nadzór nad przestrzeganiem przez komorników i asesorów powagi i godności zawodu;
3) zlecanie komornikom wizytatorom dokonania wizytacji określonej kancelarii;
4) organizowanie doskonalenia zawodowego komorników i asesorów;
5) organizowanie szkolenia aplikantów;
6) zarząd majątkiem izby komorniczej;
7) zwoływanie walnych zgromadzeń izby komorniczej oraz wykonywanie uchwał tych zgromadzeń;
8) prowadzenie listy aplikantów komorniczych;
9) prowadzenie rejestrów komorników i asesorów oraz rejestru kancelarii i ich siedzib w obrębie danej izby komorniczej oraz zamieszczanie ich na stronie internetowej izby komorniczej;
10) wykonywanie innych czynności przewidzianych przepisami prawa i wynikających z podjętych uchwał.

Rada izby komorniczej przedstawia corocznie Krajowej Radzie Komorniczej informacje o liście i rejestrach, o których mowa w art. 212 ust. 1 pkt 8 i 9 KomSądU (art. 212 ust. 1 i 2 KomSądU).

12. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, z wnioskiem o uchylenie sprzecznej z prawem uchwały organu samorządu komorniczego w terminie 6 miesięcy od dnia jej otrzymania Minister Sprawiedliwości może zwrócić się do:
A. Naczelnego Sądu Administracyjnego,
B. Trybunału Konstytucyjnego,
C. Sądu Najwyższego.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 215 ust. 1 KomSądU)
Zgodnie z art. 215 KomSądU, Minister Sprawiedliwości może zwrócić się do Sądu Najwyższego z wnioskiem o uchylenie sprzecznej z prawem uchwały organu samorządu komorniczego w terminie 6 miesięcy od dnia jej otrzymania (ust. 1). Sąd Najwyższy oddala skargę lub uchyla zaskarżoną uchwałę i, w razie potrzeby, przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania właściwemu organowi samorządu komorniczego ze wskazaniami co do sposobu jej załatwienia (ust. 2).

Jak stwierdza R. Reiwer: „Sąd Najwyższy władny jest w stosunku do wniosku Ministra Sprawiedliwości podjąć trojakiego rodzaju rozstrzygnięcie:
1) może wniosek o uchylenie uchwały odrzucić, wówczas gdy został złożony po upływie terminu 6 miesięcy od daty doręczenia organowi nadzoru zwierzchniego odpisu uchwały,
2) może wniosek oddalić, jeżeli stwierdzi, że uchwała np. pomimo uchybień związanych z procesem jej podejmowania jest zgodna z prawem,
3) może (…) uchwałę samorządu uchylić, stwierdzając takie uchybienia związane z procesem jej podejmowania, jej treścią lub zakresem merytorycznym, które odpowiadają kategorii sprzeczności z prawem.

Sąd Najwyższy, uchylając uchwałę, może zarówno poprzestać na takim rozstrzygnięciu – wówczas gdy dla zapewnienia zgodności z prawem działań samorządu w danym obszarze jest to wystarczające, albo uchwałę uchylić i przekazać do ponownego rozpoznania – wówczas gdy przykładowo podjęcie uchwały jest niezbędne, względnie o wydanie uchwały w trybie art. 214 ust. 7 KomSądU wystąpił Minister Sprawiedliwości i nie doczekał się odpowiedzi samorządu w postaci zgodnej z prawem uchwały. W przypadku przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez organ samorządu Sąd Najwyższy udzieli mu wskazówek co do właściwego sposobu jej załatwienia. (…) Ponieważ Minister Sprawiedliwości ma obowiązek, zgodnie z konstytucyjną zasadą legalizmu (art. 7 Konstytucji RP) – z urzędu podejmować działania zmierzające do wyeliminowania z obrotu prawnego wadliwych, bo niezgodnych z prawem uchwał samorządu komorniczego, to wydaje się właściwe podniesienie w kontekście dialogu Ministra Sprawiedliwości z komornikami, postulatu de lege ferenda, by przynajmniej uchwały samorządu komorniczego na szczeblu Krajowej Rady Komorniczej i rad izb komorniczych były publikowane. Takie rozwiązanie pozwoliłoby w sposób transparentny i dostępny dla szerokiego kręgu odbiorców (zwłaszcza komorników i asesorów komorniczych), upublicznić wiedzę o działalności organów samorządowych i umożliwić przede wszystkim członkom samorządu komorniczego sygnalizowanie ewentualnych wątpliwości co do zgodności z prawem poszczególnych uchwał oraz prawidłowości trybu ich podjęcia. Wydaje się, że jedynie uchwały w sprawach personalnych powinny pozostać poza wspomnianym wyżej trybem”[4].

13. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, Minister Sprawiedliwości powołuje zastępców rzecznika dyscyplinarnego w liczbie nie większej niż 3 spośród kandydatów przedstawionych przez:
A. Krajową Radę Komorniczą po zasięgnięciu opinii rzecznika dyscyplinarnego,
B. rzecznika dyscyplinarnego po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Komorniczej,
C. Krajową Radę Komorniczą spośród komorników z co najmniej pięcioletnim doświadczeniem zawodowym.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 236 ust. 3 KomSądU)
Rzecznika dyscyplinarnego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród 3 kandydatów przedstawionych przez Krajową Radę Komorniczą. Rzecznik dyscyplinarny może wykonywać czynności przy pomocy swoich zastępców. Minister Sprawiedliwości powołuje zastępców rzecznika dyscyplinarnego w liczbie nie większej niż 3 spośród kandydatów przedstawionych przez rzecznika dyscyplinarnego po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Komorniczej. Kadencja rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców trwa 4 lata, licząc od dnia powołania. Obsługę rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców zapewnia Krajowa Rada Komornicza. Do odwołania rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców przepis art. 232 KomSądU stosuje się odpowiednio, z zastrzeżeniem przepisów art. 237 ust. 3 i art. 238 KomSądU (art. 236 ust. 1-6 KomSądU).

14. (K) Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, w przypadku wszczęcia dochodzenia dyscyplinarnego przeciwko komornikowi Minister Sprawiedliwości:
A. może w każdym czasie zawiesić komornika w czynnościach,
B. zawiesza komornika w czynnościach,
C. zawiesza komornika w czynnościach na wniosek rzecznika dyscyplinarnego.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 242 ust. 1 KomSądU)
Jak stanowi art. 242 KomSądU, w przypadku wszczęcia dochodzenia dyscyplinarnego Minister Sprawiedliwości może w każdym czasie zawiesić komornika w czynnościach (ust. 1). Na postanowienie Ministra Sprawiedliwości o zawieszeniu komornika w czynnościach przysługuje zażalenie. Przepisy art. 18 ust. 3–7 KomSądU stosuje się (ust. 2). Zawieszenie komornika w czynnościach ustaje z dniem prawomocnego zakończenia postępowania dyscyplinarnego, chyba że zostanie wcześniej uchylone (ust. 3). W przypadku stwierdzenia podstaw do zawieszenia komornika w czynnościach, rzecznik dyscyplinarny zawiadamia Ministra Sprawiedliwości (ust. 4).

Wyrok SN z 14.10.2014 r., II PK 289/13, http://www.sn.pl/:
„Zawieszenie komornika w czynnościach (obligatoryjne) oznacza nie tylko wyłączenie go z obrotu jako organu egzekucyjnego, ale także w sferze wykonywania obowiązków pracodawcy. Obie te sfery aktywności komornika przenikają się ściśle. Polecenia w zakresie czynności egzekucyjnych przybierają postać poleceń pracodawcy, o których mowa w art. 100 § 1 KP. Odsunięcie komornika od czynności egzekucyjnych, z pozostawieniem mu do wykonywania uprawnień pracodawcy, stwarzałoby realne niebezpieczeństwo paraliżu pracy kancelarii w czasie wykonywania obowiązków przez zastępcę. (…)

Z kompetencji zastępcy zawieszonego komornika, który kieruje kancelarią, nie można wyłączyć prawa do składania oświadczeń woli w stosunkach pracy, w tym do rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem kancelarii z powodu ciężkiego naruszenia przez niego podstawowych obowiązków. Takich uprawnień nie posiada już bowiem odsunięty od czynności komornik, natomiast zastępca komornika zaczyna działać we własnym imieniu, ze skutkami w sferze prawnej reprezentowanego, który pozostaje stroną stosunków pracy”.

 

Bibliografia:
Reiwer R. (red.), Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Komentarz, C. H. Beck, Warszawa 2019

[1] M. Klonowski, w: R. Reiwer (red.), Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Komentarz, C. H. Beck, Warszawa 2019, s. 31.
[2] M. Klonowski, w: R. Reiwer (red.), Ustawa…, s. 181.
[3] P. Dzienis, w: R. Reiwer (red.), Ustawa…, s. 552.
[4] R. Reiwer, w: R. Reiwer (red.), Ustawa…, s. 618-619.