Przyczyny wygaśnięcia pełnomocnictwa
Można wymienić następujące przyczyny wygaśnięcia pełnomocnictwa:
1) odwołanie pełnomocnictwa przez mocodawcę;
2) zrzeczenie się umocowania przez pełnomocnika;
3) śmierć mocodawcy lub pełnomocnika;
4) utrata osobowości prawnej przez osobę prawną będącą mocodawcą lub pełnomocnikiem;
5) upływ czasu lub ziszczenie się warunku rozwiązującego, od których uzależniono istnienie umocowania;
6) dokonanie czynności prawnej, do dokonania której udzielono pełnomocnictwa szczególnego;
7) wygaśnięcie stosunku będącego podstawą pełnomocnictwa, jeśli umocowanie stanowiło uboczny skutek tego stosunku przewidziany ustawą – zob. art. 734 § 2 KC.
Reklama
Zgodnie z art. 101 § 1 KC, pełnomocnictwo może być odwołane w każdym czasie. Od tej zasady ustawodawca dopuszcza wyjątek w postaci zrzeczenia się odwołalności pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego, będącego podstawą pełnomocnictwa. Odwołanie pełnomocnictwa, tak jak jego udzielenie, jest jednostronną czynnością prawną niewymagającą zgody pełnomocnika. Nie jest także konieczne zachowanie szczególnej formy dla oświadczenia woli o odwołaniu pełnomocnictwa.
Wygaśnięcie pełnomocnictwa nieopartego na stosunku podstawowym spowodowane jest także zrzeczeniem się go w drodze oświadczenia woli, złożonego mocodawcy (jednostronna czynność prawna).
Zgodnie z art. 101 § 2 KC, umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika. Mocodawca może jednak zastrzec w treści pełnomocnictwa, iż pełnomocnictwo w takim wypadku nie wygasa. Skuteczność takiego zastrzeżenia zależy jednak od tego, czy jest ono uzasadnione treścią stosunku podstawowego pełnomocnictwa, np. zgodnie z art. 747 KC, zlecenie (a zatem także wynikające z niego umocowanie) nie wygasa na skutek śmierci dającego zlecenie, chyba że w umowie ustalono inaczej, na mocy art. 748 KC można poprzez zastrzeżenie umowne zapobiec wygaśnięciu zlecenia wskutek śmierci zleceniobiorcy (pełnomocnika). W tym kontekście na uwagę zasługuje pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy sprowadzający się do tezy, że nie można przyjmować, iż art. 101 § 2 KC przedłuża zdolność prawną mocodawcy i przyznaje mu ją także po śmierci, pozwalając pełnomocnikowi działać w sytuacjach określonych w tym przepisie w jego imieniu i za skutkiem dla niego. Znaczenie tego przepisu wyraża się jedynie w tym, że w określonych w nim sytuacjach pełnomocnik może działać w imieniu spadkobierców zmarłego mocodawcy. Pełnomocnikowi działającemu na podstawie upoważnienia udzielonego przez mocodawcę przed śmiercią nie wolno wykonywać czynności naruszających interesy jednego ze spadkobierców (por. post. SN z 21.1.2015 r., IV CSK 252/14, GP 2015, Nr 15, s. 7).
Zdarzeniem prawnym analogicznym do śmierci osoby fizycznej jest utrata zdolności prawnej przez osobę prawną.
Artykuł 102 KC nakłada na pełnomocnika obowiązek zwrotu mocodawcy dokumentu pełnomocnictwa po wygaśnięciu umocowania. Przepis ten należy odczytywać w zestawieniu z art. 105 KC i rozumieć jako zabezpieczenie przed powstaniem skutków tam opisanych.
Źródło: Prawo cywilne – część ogólna. Pytania. Kazusy. Tablice. Testy