Aktualności

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Kodeks pracy – pytania na aplikacje prawnicze z opracowaniem i orzecznictwem

autor: Rafał Maciąg – radca prawny

Pytania pochodzą z egzaminów wstępnych na aplikacje: adwokacką/radcowską (A/R), notarialną (N) oraz komorniczą (K), które odbyły się 26.9.2020 r.

 

1. (A/R) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, posłowie są przedstawicielami:

  1. wyborców,
  2. Narodu,
  3. partii politycznych lub grup obywateli.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 104 ust. 1 Konstytucji RP)

Jak stanowi art. 104 Konstytucji RP, posłowie są przedstawicielami Narodu. Nie wiążą ich instrukcje wyborców (ust. 1). Przed rozpoczęciem sprawowania mandatu posłowie składają przed Sejmem następujące ślubowanie:

„Uroczyście ślubuję rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec suwerenności i interesów Państwa, czynić wszystko dla pomyślności Ojczyzny i dobra obywateli, przestrzegać Konstytucji i innych praw Rzeczypospolitej Polskiej.”

Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania „Tak mi dopomóż Bóg” (ust. 2). Odmowa złożenia ślubowania oznacza zrzeczenie się mandatu (ust. 3).

2. (A/R) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, członkowie Rady Ministrów mają obowiązek udzielenia odpowiedzi na interpelacje i zapytania poselskie w ciągu:

  1. 21 dni,
  2. miesiąca,
  3. dwóch miesięcy.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 115 ust. 1 Konstytucji RP)

Prezes Rady Ministrów i pozostali członkowie Rady Ministrów mają obowiązek udzielenia odpowiedzi na interpelacje i zapytania poselskie w ciągu 21 dni (art. 115 ust. 1 Konstytucji RP). Prezes Rady Ministrów i pozostali członkowie Rady Ministrów mają obowiązek udzielenia odpowiedzi w sprawach bieżących na każdym posiedzeniu Sejmu (art. 115 ust. 2 Konstytucji RP).

Jak zauważa B. Banaszak: „Interpelacja (od łac. interpellatio – przerwanie, przeszkadzanie) to zajęcie przez posła stanowiska w sprawie o zasadniczym charakterze i odnoszącej się do problemów związanych z polityką państwa. Interpelacja powinna zawierać krótkie przedstawienie stanu faktycznego będącego jej przedmiotem oraz wynikające z niego pytania oraz powinna być skierowana zgodnie z właściwością interpelowanego. Zapytanie to kolejna powszechna forma kontroli parlamentarnej. W jej ramach poseł zwraca się o udzielenie informacji w sprawach o charakterze jednostkowym dotyczących polityki Rady Ministrów oraz zadań publicznych realizowanych przez administrację rządową. Rozpatrywane jest na zasadach takich samych jak interpelacja. W odróżnieniu od interpelacji nad odpowiedzią na zapytanie z reguły nie przeprowadza się dyskusji”[1].

3. (A/R) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, o zawarciu pokoju w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej decyduje:

  1. Sejm za zgodą Senatu,
  2. Sejm,
  3. Rada Ministrów.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 116 ust. 1 Konstytucji RP)

Sejm decyduje w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej o stanie wojny i o zawarciu pokoju (art. 116 ust. 1 Konstytucji RP). Sejm może podjąć uchwałę o stanie wojny jedynie w razie zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Jeżeli Sejm nie może się zebrać na posiedzenie, o stanie wojny postanawia Prezydent Rzeczypospolitej (art. 116 ust. 2 Konstytucji RP).

4. (A/R) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie może przejściowo sprawować urzędu, osoba wykonująca obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej nie może:

  1. postanowić o skróceniu kadencji Sejmu,
  2. podpisywać ustaw,
  3. powoływać sędziów.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 131 ust. 4 Konstytucji RP)

Zgodnie z art. 131 Konstytucji RP, jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie może przejściowo sprawować urzędu, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu, który tymczasowo przejmuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej. Gdy Prezydent Rzeczypospolitej nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny na wniosek Marszałka Sejmu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Trybunał Konstytucyjny powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej (ust. 1). Marszałek Sejmu tymczasowo, do czasu wyboru nowego Prezydenta Rzeczypospolitej, wykonuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej w razie:

1) śmierci Prezydenta Rzeczypospolitej,

2) zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej,

3) stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej lub innych przyczyn nieobjęcia urzędu po wyborze,

4) uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta Rzeczypospolitej do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego,

5) złożenia Prezydenta Rzeczypospolitej z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu (ust. 2).

Jeżeli Marszałek Sejmu nie może wykonywać obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej, obowiązki te przejmuje Marszałek Senatu (ust. 3). Osoba wykonująca obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej nie może postanowić o skróceniu kadencji Sejmu (ust. 4).

5. (A/R) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest powoływany przez Sejm:

  1. za zgodą Prezydenta Rzeczypospolitej na 5 lat,
  2. za zgodą Senatu na 4 lata,
  3. za zgodą Senatu na 6 lat.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 205 ust. 1 Konstytucji RP)

Zgodnie z art. 205 Konstytucji RP, Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 6 lat i może być ponownie powołany tylko raz (ust. 1). Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych (ust. 2). Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu (ust. 3).

Zgodnie z ustawą z 23.12.1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, Prezes Najwyższej Izby Kontroli kieruje Najwyższą Izbą Kontroli i odpowiada przed Sejmem za jej działalność (art. 13 NIKU). Prezesa Najwyższej Izby Kontroli – na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów – powołuje Sejm bezwzględną większością głosów za zgodą Senatu (art. 14 ust. 1 NIKU). Senat podejmuje uchwałę w sprawie powołania Prezesa Najwyższej Izby Kontroli w ciągu miesiąca od dnia otrzymania uchwały Sejmu. Niepodjęcie uchwały w tym terminie oznacza wyrażenie zgody przez Senat (art. 14 ust. 2 NIKU). Jeżeli Senat odmawia wyrażenia zgody na powołanie Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Sejm powołuje na stanowisko Prezesa Najwyższej Izby Kontroli inną osobę; przepisy art. 14 ust. 1 i 2 NIKU stosuje się odpowiednio (art. 14 ust. 3 NIKU). Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków Prezes Najwyższej Izby Kontroli składa przed Sejmem przysięgę następującej treści: „Obejmując stanowisko Prezesa Najwyższej Izby Kontroli uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a powierzone mi obowiązki będę wypełniał bezstronnie i z najwyższą starannością.”. Przysięga może być również złożona z dodaniem słów: „Tak mi dopomóż Bóg.” (art. 15 NIKU). Kadencja Prezesa Najwyższej Izby Kontroli trwa 6 lat, licząc od dnia złożenia przysięgi. Po upływie kadencji Prezes Najwyższej Izby Kontroli pełni obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Prezesa Najwyższej Izby Kontroli (art. 16 ust. 1 NIKU). Ta sama osoba może być Prezesem Najwyższej Izby Kontroli nie dłużej niż przez dwie kolejne kadencje (art. 16 ust. 2 NIKU). Kadencja Prezesa Najwyższej Izby Kontroli wygasa w razie jego śmierci, orzeczenia przez Trybunał Stanu utraty zajmowanego stanowiska lub odwołania (art. 16 ust. 3 NIKU).

6. (A/R) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu:

  1. 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi,
  2. 21 dni od dnia przekazania jej Senatowi,
  3. 30 dni od dnia uchwalenia ustawy budżetowej przez Sejm.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 223 Konstytucji RP)

Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi (art. 223 Konstytucji RP).

7. (A/R) Zgodnie z Kodeksem pracy, za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy, powstałe przed przejściem części zakładu pracy na innego pracodawcę:

  1. odpowiada tylko dotychczasowy pracodawca,
  2. odpowiada tylko nowy pracodawca,
  3. odpowiadają solidarnie dotychczasowy i nowy pracodawca.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 231 § 2 KP)

Zgodnie z art. 231 KP, w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy, z zastrzeżeniem przepisów § 5 (§ 1). Za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy, powstałe przed przejściem części zakładu pracy na innego pracodawcę, dotychczasowy i nowy pracodawca odpowiadają solidarnie (§ 2). Jeżeli u pracodawców, o których mowa w § 1, nie działają zakładowe organizacje związkowe, dotychczasowy i nowy pracodawca informują na piśmie swoich pracowników o przewidywanym terminie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych oraz socjalnych skutkach dla pracowników, a także zamierzonych działaniach dotyczących warunków zatrudnienia pracowników, w szczególności warunków pracy, płacy i przekwalifikowania; przekazanie informacji powinno nastąpić co najmniej na 30 dni przed przewidywanym terminem przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę (§ 3). W terminie 2 miesięcy od przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, pracownik może bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie powoduje dla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę za wypowiedzeniem (§ 4). Pracodawca, z dniem przejęcia zakładu pracy lub jego części, jest obowiązany zaproponować nowe warunki pracy i płacy pracownikom świadczącym dotychczas pracę na innej podstawie niż umowa o pracę oraz wskazać termin, nie krótszy niż 7 dni, do którego pracownicy mogą złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia proponowanych warunków. W razie nieuzgodnienia nowych warunków pracy i płacy dotychczasowy stosunek pracy rozwiązuje się z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia, liczonego od dnia, w którym pracownik złożył oświadczenie o odmowie przyjęcia proponowanych warunków, lub od dnia, do którego mógł złożyć takie oświadczenie. Przepis § 4 zdanie drugie stosuje się odpowiednio (§ 5). Przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę nie może stanowić przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie przez pracodawcę stosunku pracy (§ 6)[2]. Jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy, nieobjętego układem zbiorowym pracy lub zatrudniającego mniej niż 20 pracowników, może być zawarte porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami, w zakresie i przez czas ustalone w porozumieniu. Przepisy art. 91 § 1-4 KP stosuje się odpowiednio (art. 231a § 1 i 2 KP). Jeżeli przepisy prawa pracy przewidują współdziałanie pracodawcy z zakładową organizacją związkową w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, pracodawca ma obowiązek współdziałać w takich sprawach z zakładową organizacją związkową reprezentującą pracownika z tytułu jego członkostwa w związku zawodowym albo wyrażenia zgody na obronę praw pracownika niezrzeszonego w związku – zgodnie z ustawą o związkach zawodowych (art. 232 KP).

Wyrok SN z 22.12.1998 r., I PKN 511/98, http://www.sn.pl/:

„Jeżeli nastąpiło przejęcie części zakładu pracy przez innego pracodawcę, to art. 231 § 2 KP nie ma zastosowania do pracowników, którzy są nadal zatrudnieni w pozostałej, choćby niewielkiej części zakładu pracy”.

8. (A/R) Zgodnie z Kodeksem pracy, okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na 3-miesięczny okres próbny wynosi:

  1. 3 dni robocze,
  2. 1 tydzień,
  3. 2 tygodnie.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 34 pkt 3 KP)

Każda ze stron może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem. Rozwiązanie umowy o pracę następuje z upływem okresu wypowiedzenia (art. 32 § 1 i 2 KP).

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:

1) 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni;

2) 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;

3) 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące (art. 34 KP).

9. (A/R) Zgodnie z Kodeksem pracy, pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, zawierają umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, w której między innymi określa się wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy, które nie może być niższe od:

  1. 50% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres do 3 miesięcy,
  2. 30% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres do 6 miesięcy,
  3. 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 1012 § 1 i 3 KP)

W zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji) (art. 1011 § 1 KP). Pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej szkody na zasadach określonych w przepisach rozdziału I w dziale piątym (art. 1011 § 2 KP). Przepis art. 1011 § 1 KP stosuje się odpowiednio, gdy pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, zawierają umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. W umowie określa się także okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy, z zastrzeżeniem przepisów § 2 i 3 (art. 1012 § 1 KP). Zakaz konkurencji, o którym mowa w § 1, przestaje obowiązywać przed upływem terminu, na jaki została zawarta umowa przewidziana w tym przepisie, w razie ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz lub niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania (art. 1012 § 2 KP). Odszkodowanie, o którym mowa w § 1, nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji; odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach. W razie sporu o odszkodowaniu orzeka sąd pracy (art. 1012 § 3 KP). Umowy, o których mowa w art. 1011 § 1 i w art. 1012 § 1 KP, wymagają pod rygorem nieważności formy pisemnej (art. 1013 KP). Przepisy rozdziału nie naruszają zakazu konkurencji przewidzianego w odrębnych przepisach (art. 1014 KP).

10. (N) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni:

  1. Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów,
  2. Rada Ministrów na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej,
  3. Rada Ministrów.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 230 ust. 1 Konstytucji RP)

W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni (art. 230 ust. 1 i 2 Konstytucji RP).

Zgodnie z ustawą o stanie wyjątkowym z 21.6.2002 r., w sytuacji szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, które nie może być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych, Rada Ministrów może podjąć uchwałę o skierowaniu do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego (art. 2 ust. 1). Przez cyberprzestrzeń, o której mowa w ust. 1, rozumie się przestrzeń przetwarzania i wymiany informacji tworzoną przez systemy teleinformatyczne, określone w art. 3 pkt 3 ustawy z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2017 r. poz. 570), wraz z powiązaniami pomiędzy nimi oraz relacjami z użytkownikami (art. 2 ust. 1a). We wniosku, o którym mowa w ust. 1, Rada Ministrów określa przyczyny wprowadzenia i niezbędny czas trwania stanu wyjątkowego oraz obszar, na jakim stan wyjątkowy powinien być wprowadzony, a także odpowiednie do stopnia i charakteru zagrożenia, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela (art. 2 ust. 2). Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej niezwłocznie rozpatruje wniosek, o którym mowa w art. 2 ust. 1, a następnie wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego na czas oznaczony nie dłuższy niż 90 dni lub postanawia odmówić wydania takiego rozporządzenia. Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od jego podpisania (art. 3 ust. 1). W rozporządzeniu o wprowadzeniu stanu wyjątkowego określa się przyczyny wprowadzenia, czas trwania i obszar, na jakim wprowadza się stan wyjątkowy, oraz, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela (art. 3 ust. 2). Stan wyjątkowy obowiązuje od dnia ogłoszenia rozporządzenia, o którym mowa w art. 3 ust. 1, w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (art. 4 ust. 1). W przypadku uchylenia rozporządzenia, o którym mowa w art. 3 ust. 1, przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, uchwałę Sejmu w tej sprawie niezwłocznie ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (art. 4 ust. 2). Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wprowadzeniu stanu wyjątkowego oraz inne akty prawne dotyczące tego stanu podaje się do publicznej wiadomości, w drodze obwieszczenia właściwego wojewody, przez rozplakatowanie w miejscach publicznych, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze (art. 4 ust. 3). Jeżeli pomimo zbliżającego się upływu czasu, na jaki został wprowadzony stan wyjątkowy, nie ustały przyczyny wprowadzenia tego stanu oraz nie zostało przywrócone normalne funkcjonowanie państwa, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może, w drodze rozporządzenia, przedłużyć czas trwania stanu wyjątkowego na okres nie dłuższy niż 60 dni (art. 5 ust. 1). Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, znosi stan wyjątkowy przed upływem czasu, na jaki został wprowadzony, jeżeli ustaną przyczyny wprowadzenia tego stanu oraz zostanie przywrócone normalne funkcjonowanie państwa (art. 5 ust. 2). Przepisy art. 2–4 stosuje się odpowiednio do rozporządzenia, o którym mowa w ust. 1 (art. 5 ust. 3). Przepisy art. 4 ust. 1 i 3 stosuje się odpowiednio do rozporządzenia, o którym mowa w ust. 2 (art. 5 ust. 4). Redaktorzy naczelni dzienników oraz nadawcy programów radiowych i telewizyjnych są obowiązani do niezwłocznego, nieodpłatnego podania do publicznej wiadomości rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wprowadzeniu stanu wyjątkowego i innych aktów prawnych dotyczących tego stanu, przekazanych im przez wojewodę właściwego ze względu na siedzibę redakcji lub nadawcy (art. 6). Minister właściwy do spraw zagranicznych notyfikuje Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy wprowadzenie i zniesienie stanu wyjątkowego (art. 7).

11. (N) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania przez Marszałka Sejmu ustawy uchwalonej przez Sejm nie podejmie stosownej uchwały:

  1. ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm,
  2. ustawę uznaje się za odrzuconą przez Senat w całości,
  3. ustawę uznaje się za nieuchwaloną.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 121 ust. 2 Konstytucji RP)

Ustawę uchwaloną przez Sejm Marszałek Sejmu przekazuje Senatowi. Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy może ją przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie jej w całości. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm. Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (art. 121 ust. 1-3 Konstytucji RP).

12. (N) Zgodnie z Kodeksem pracy, jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłaca się:

  1. w dniu poprzedzającym dzień wolny od pracy,
  2. w dniu wolnym od pracy,
  3. w dniu następnym po dniu wolnym od pracy.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 85 § 3 KP)

Wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie. Wynagrodzenie za pracę płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłaca się w dniu poprzedzającym. Składniki wynagrodzenia za pracę, przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż jeden miesiąc, wypłaca się z dołu w terminach określonych w przepisach prawa pracy. Pracodawca, na żądanie pracownika, jest obowiązany udostępnić do wglądu dokumenty, na których podstawie zostało obliczone jego wynagrodzenie (art. 85 § 1-5 KP). Pracodawca jest obowiązany wypłacać wynagrodzenie w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy. Wypłaty wynagrodzenia dokonuje się w formie pieniężnej; częściowe spełnienie wynagrodzenia w innej formie niż pieniężna jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy przewidują to ustawowe przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy pracy. Wypłata wynagrodzenia jest dokonywana na wskazany przez pracownika rachunek płatniczy, chyba że pracownik złożył w postaci papierowej lub elektronicznej wniosek o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych (art. 86 § 1-3 KP).

13. (N) Zgodnie z Kodeksem pracy, pracownica karmiąca jedno dziecko piersią, jeżeli czas jej pracy przekracza 6 godzin dziennie, ma prawo:

  1. do dwóch wliczanych do czasu pracy półgodzinnych przerw w pracy,
  2. do dwóch wliczanych do czasu pracy przerw w pracy, po 45 minut każda,
  3. do trzech wliczanych do czasu pracy przerw w pracy, po 20 minut każda.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 187 KP)

Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda. Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie. Pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują. Jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie (art. 187 § 1 i 2 KP).

14. (K) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, wnioskodawca może wycofać projekt ustawy w toku postępowania ustawodawczego w Sejmie:

  1. w każdym momencie,
  2. do czasu zakończenia drugiego czytania projektu,
  3. do czasu zakończenia trzeciego czytania projektu.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 119 ust. 4 Konstytucji RP)

Zgodnie z art. 119 Konstytucji RP, Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach (ust. 1). Prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm przysługuje wnioskodawcy projektu, posłom i Radzie Ministrów (ust. 2). Marszałek Sejmu może odmówić poddania pod głosowanie poprawki, która uprzednio nie była przedłożona komisji (ust. 3). Wnioskodawca może wycofać projekt ustawy w toku postępowania ustawodawczego w Sejmie do czasu zakończenia drugiego czytania projektu (ust. 4).

„Kilka czytań w parlamentach państw demokratycznych ma umożliwić zawarcie kompromisów, uformowanie się większości koniecznej dla uchwalenia ustawy, a również pozwala na wyrażenie opinii mniejszości oraz na wnoszenie przez deputowanych poprawek do projektu i wypracowanie rozwiązań, które z punktu widzenia fachowej wiedzy z różnych, wchodzących w grę dziedzin, wydają się najlepsze. Regulaminy parlamentarne lub zwyczaje wyraźnie określają przedziały czasowe, jakie powinny upłynąć pomiędzy kolejnymi czytaniami oraz zakres prac nad projektem ustawy przeprowadzanych w komisjach pomiędzy czytaniami. Wydłużony okres obrad nad projektem ustawy i jawność dyskusji sprzyjają perswazji wewnątrz parlamentu i mają zapobiec różnego rodzaju naciskom zewnętrznym na parlament oraz służyć wnikliwemu rozpatrzeniu projektu”[3].

15. (K) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest wybierany na kadencję:

  1. czteroletnią,
  2. pięcioletnią,
  3. siedmioletnią.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 127 ust. 2 Konstytucji RP)

Jak stanowi art. 127 Konstytucji RP, Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym (ust. 1). Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz (ust. 2). Na Prezydenta Rzeczypospolitej może być wybrany obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu. Kandydata zgłasza co najmniej 100.000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu (ust. 3). Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie (ust. 4). W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów. Jeżeli którykolwiek z tych dwóch kandydatów wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim przypadku datę ponownego głosowania odracza się o dalszych 14 dni (ust. 5). Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który w ponownym głosowaniu otrzymał więcej głosów (ust. 6). Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej określa ustawa (ust. 7).

16. (K) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządza:

  1. Państwowa Komisja Wyborcza,
  2. Prezes Rady Ministrów,
  3. Marszałek Sejmu.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 128 ust. 2 Konstytucji RP)

Kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu (art. 128 ust. 1 Konstytucji RP). Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej zarządza Marszałek Sejmu na dzień przypadający nie wcześniej niż na 100 dni i nie później niż na 75 dni przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta Rzeczypospolitej, a w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej – nie później niż w czternastym dniu po opróżnieniu urzędu, wyznaczając datę wyborów na dzień wolny od pracy przypadający w ciągu 60 dni od dnia zarządzenia wyborów (art. 128 ust. 2 Konstytucji RP).

17. (K) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm podejmuje uchwałę o pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej lub co najmniej 115 posłów:

  1. bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów,
  2. większością 3/5 ustawowej liczby posłów,
  3. większością 2/3 ustawowej liczby posłów.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 156 ust. 2 Konstytucji RP)

Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem (art. 156 ust. 1 Konstytucji RP). Uchwałę o pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu Sejm podejmuje na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej lub co najmniej 115 posłów większością 3/5 ustawowej liczby posłów (art. 156 ust. 2 Konstytucji RP).

Zgodnie z ustawą z 26.3.1982 r. o Trybunale Stanu, za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą:

1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej;

2) Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów;

3) Prezes Narodowego Banku Polskiego;

4) Prezes Najwyższej Izby Kontroli;

5) członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji;

6) osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem;

7) Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych (art. 1 ust. 1).

W zakresie określonym w art. 107 Konstytucji odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu ponoszą również posłowie i senatorowie (art. 1 ust. 2). Prezydent może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji, ustawy, za popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego (art. 2 ust. 1). W okresie sprawowania urzędu Prezydenta nie biegnie przedawnienie karalności przestępstw lub przestępstw skarbowych, za które osoba sprawująca ten urząd nie została postawiona w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu (art. 2 ust. 2). Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, którzy tymczasowo wykonują obowiązki Prezydenta (art. 2 ust. 3). Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem (art. 2 ust. 4). Jeżeli przeciwko osobom, o których mowa w ust. 4, wszczęto postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, prokurator jest obowiązany niezwłocznie powiadomić o tym Marszałka Sejmu (art. 2 ust. 4a). Osoby, o których mowa w ust. 4, mogą być pociągnięte do odpowiedzialności karnej przed Trybunałem Stanu za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, jeżeli w uchwale Sejmu o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej tych osób łączne pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej uznano za celowe. W takim przypadku Trybunał Stanu przejmuje do łącznego rozpoznania sprawę, która toczy się już przed sądem (art. 2 ust. 5). Odpowiedzialność konstytucyjna obejmuje czyny, którymi osoby wymienione w art. 1 ust. 1, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, chociażby nieumyślnie, naruszyły Konstytucję lub ustawę (art. 3). Prawo postawienia Prezydenta w stan oskarżenia przysługuje wyłącznie Zgromadzeniu Narodowemu (art. 4). Prawo do pociągnięcia osób wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 2–7 do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu przysługuje wyłącznie Sejmowi (art. 5). Prawo do pociągnięcia posła do odpowiedzialności konstytucyjnej przysługuje wyłącznie Sejmowi (art. 5a).

18. (K) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może odmówić przyjęcia dymisji Rady Ministrów w przypadku:

  1. rezygnacji Prezesa Rady Ministrów,
  2. nieuchwalenia przez Sejm wotum zaufania dla Rady Ministrów,
  3. wyrażenia Radzie Ministrów wotum nieufności.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 162 ust. 4 Konstytucji RP)

Prezes Rady Ministrów składa dymisję Rady Ministrów na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu (art. 162 ust. 1 Konstytucji RP). Prezes Rady Ministrów składa dymisję Rady Ministrów również w razie:

1) nieuchwalenia przez Sejm wotum zaufania dla Rady Ministrów,

2) wyrażenia Radzie Ministrów wotum nieufności,

3) rezygnacji Prezesa Rady Ministrów (art. 162 ust. 2 Konstytucji RP).

Prezydent Rzeczypospolitej, przyjmując dymisję Rady Ministrów, powierza jej dalsze sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów (art. 162 ust. 3 Konstytucji RP). Prezydent Rzeczypospolitej, w przypadku określonym w ust. 2 pkt 3, może odmówić przyjęcia dymisji Rady Ministrów (art. 162 ust. 4 Konstytucji RP).

19. (K) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, z wnioskiem w sprawie zbadania zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, do Trybunału Konstytucyjnego wystąpić może:

  1. Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego,
  2. Rada Ministrów,
  3. Prezes Najwyższej Izby Kontroli.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji RP)

Z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 188 Konstytucji RP, do Trybunału Konstytucyjnego wystąpić mogą:

1) Prezydent Rzeczypospolitej, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezes Rady Ministrów, 50 posłów, 30 senatorów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokurator Generalny, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich,

2) Krajowa Rada Sądownictwa w zakresie, o którym mowa w art. 186 ust. 2 Konstytucji RP,

3) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego,

4) ogólnokrajowe organy związków zawodowych oraz ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców i organizacji zawodowych,

5) kościoły i inne związki wyznaniowe,

6) podmioty określone w art. 79 Konstytucji RP w zakresie w nim wskazanym (art. 191 ust. 1 Konstytucji RP).

Podmioty, o których mowa w ust. 1 pkt 3-5, mogą wystąpić z takim wnioskiem, jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania.

Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach:

1) zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,

2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,

3) zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,

4) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,

5) skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP (art. 191 ust. 2 Konstytucji RP).

20. (K) Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat:

  1. większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów,
  2. bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów,
  3. większością 3/4 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 235 ust. 4 Konstytucji RP)

Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej (art. 235 ust. 1 Konstytucji RP). Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat (art. 235 ust. 2 Konstytucji RP). Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż trzydziestego dnia od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy (art. 235 ust. 3 Konstytucji RP). Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów (art. 235 ust. 4 Konstytucji RP). Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniającej przepisy rozdziałów I, II lub XII Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż sześćdziesiątego dnia po pierwszym czytaniu projektu tej ustawy (art. 235 ust. 5 Konstytucji RP). Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, podmioty określone w ust. 1 mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia referendum zatwierdzającego. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do Marszałka Sejmu, który zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Zmiana Konstytucji zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą opowiedziała się większość głosujących (art. 235 ust. 6 Konstytucji RP). Po zakończeniu postępowania określonego w ust. 4 i 6 Marszałek Sejmu przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej uchwaloną ustawę do podpisu. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (art. 235 ust. 7 Konstytucji RP).

21. (K) Zgodnie z Kodeksem pracy, pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie:

  1. umowy zlecenia,
  2. umowy o dzieło,
  3. powołania.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 2 KP)

Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 KP).

22. (K) Zgodnie z Kodeksem pracy, pracownik:

  1. może zrzec się prawa do wynagrodzenia lub przenieść to prawo na inną osobę,
  2. nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę,
  3. może zrzec się prawa do wynagrodzenia, jeżeli jego wartość nie jest wyższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 84 KP)

Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę (art. 84 KP).

Jak stwierdza J. Wratny: „Zakaz zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia dotyczy zarówno uprawnień płacowych pracownika, jak i nabytych już roszczeń zarobkowych. W nawiązaniu do pierwszego aspektu przyjmuje się, iż nieważne byłoby zobowiązanie się pracownika do nieodpłatnego świadczenia pracy; ewentualna klauzula umowna tej treści byłaby nieważna z mocy art. 18 § 2 [KP – R. M.]. Od zasady tej w odniesieniu do stosunku pracy nie zachodzą żadne wyjątki (…)”[4].

Bibliografia:

Wratny J., Kodeks pracy. Komentarz, wyd. 5, C. H. Beck, Warszawa 2013

Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. 2, C. H. Beck, Warszawa 2012

[1] B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. 2, C. H. Beck, Warszawa 2012, s. 662-663.

[2] Przepis art. 231 KP uznany za niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dniem 25.4.2005 r. w zakresie, w jakim pomija współodpowiedzialność Skarbu Państwa za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy powstałe przed przekształceniem statio fisci Skarbu Państwa – zakładu opieki zdrowotnej w samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4.4.2005 r. sygn. akt SK 7/03 (Dz. U. poz. 610).

[3] B. Banaszak, Konstytucja…, s. 679.

[4] J. Wratny, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. 5, C. H. Beck, Warszawa 2013, s. 189.