Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – pytania na aplikacje prawnicze z opracowaniem i orzecznictwem

autor: Rafał Maciąg – radca prawny

Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – pytania na aplikacje prawnicze z opracowaniem i orzecznictwem

Pytania pochodzą z egzaminów wstępnych na aplikacje: adwokacką/radcowską (A/R), notarialną (N) oraz komorniczą (K), które odbyły się 28.9.2019 r.

1. (A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, jeżeli jest kilku pełnomocników jednej strony, sąd doręcza pismo:
A. każdemu z nich,
B. tylko jednemu z nich,
C. stronie i jednemu z nich.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 76 § 3 PrPostAdm)
Pełnomocnikowi kilku osób doręcza się jeden egzemplarz pisma i załączników. Uprawnionemu przez kilku uczestników postępowania do odbioru pism w postępowaniu sądowym doręcza się po jednym egzemplarzu dla każdego uczestnika. Jeżeli jest kilku pełnomocników jednej strony, sąd doręcza pismo tylko jednemu z nich (art. 76 § 1, 2 i 3 PrPostAdm).

Należy jednak zaznaczyć, że „wybór dokonany przy pierwszym doręczeniu nie ma charakteru wiążącego; sąd administracyjny, kierując się skutecznością i efektywnością doręczeń pism w postępowaniu sądowoadministracyjnym, jest uprawniony do doręczania pism każdorazowo innemu pełnomocnikowi”[1].

2. (A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, w razie zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron sąd postanowi podjąć postępowanie na wniosek którejkolwiek z nich, nie wcześniej niż po upływie:
A. miesiąca od zawieszenia postępowania,
B. dwóch miesięcy od zawieszenia postępowania,
C. trzech miesięcy od zawieszenia postępowania.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 129 § 1 PrPostAdm)
W razie zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron sąd postanowi podjąć postępowanie na wniosek którejkolwiek z nich, nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy od zawieszenia postępowania (art. 129 § 1 PrPostAdm). W razie zawieszenia na wniosek Bankowego Funduszu Gwarancyjnego postępowania, o którym mowa w art. 124 § 4 PrPostAdm, sąd postanowi podjąć postępowanie na wniosek tego Funduszu (art. 129 § 2 PrPostAdm).

Uważa się, że „sposób sformułowania art. 129 § 1 PrPostAdm wskazuje, że w razie zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron wniosek strony o podjęcie postępowania jest dla sądu wiążący. Sąd będzie uprawniony do odmowy podjęcia postępowania jedynie w wypadku złożenia wniosku po upływie trzech lat od daty postanowienia o zawieszeniu (art. 130 § 1 pkt 1 PrPostAdm) albo istnienia również innej przesłanki zawieszenia postępowania”[2].

3. (A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, wniosek o sprostowanie, uzupełnienie lub wykładnię wyroku:
A. nie ma wpływu na bieg terminu do wniesienia środka zaskarżenia od tego wyroku,
B. przerywa bieg terminu do wniesienia środka zaskarżenia od tego wyroku,
C. powoduje, że bieg terminu do wniesienia środka zaskarżenia od tego wyroku nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 159 PrPostAdm)
Wniosek o sprostowanie, uzupełnienie lub wykładnię wyroku nie ma wpływu na bieg terminu do wniesienia środka zaskarżenia (art. 159 PrPostAdm).

Postanowienie WSA w Gliwicach z 12.4.2013 r., III SA/Gl 1995/11, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo administracyjne materialne. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C. H. Beck, Warszawa 2017, s. 582:
„Poprzez złożenie wniosku o sprostowanie oczywistej omyłki w uzasadnieniu wyroku podatnik nie uzyska zmiany jego merytorycznej treści”.

Postanowienie NSA z 24.7.2013 r., I OZ 597/13, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…, s. 583:
„Sprostowanie wyroku nie jest ograniczone żadnym terminem, można więc go dokonać w każdym czasie, a więc także po uprawomocnieniu się wyroku”.

Postanowienie NSA z 28.12.2007 r., II OZ 1331/07, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…, s. 584:
„Nie jest możliwe uzupełnienie wyroku w zakresie dotyczącym uzasadnienia”.

Postanowienie NSA z 30.1.2015 r., I OZ 66/15, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…, s. 585:
„Potrzeba wyjaśnienia treści sentencji postanowienia, bądź jego uzasadnienia zachodzi wówczas, gdy jest ono niejednoznaczne lub dotknięte zawiłością utrudniającą ustalenie sensu rozstrzygnięcia sprawy. Strona wnioskująca o wykładnię orzeczenia ma obowiązek wskazać, które konkretne elementy sentencji postanowienia lub jego uzasadnienia są dla niej niezrozumiałe, bądź nasuwają określone wątpliwości i dlaczego. Wyjaśnienie wątpliwości nie może przy tym prowadzić do nowej oceny stanu faktycznego lub prawnego ani powodować zmiany merytorycznej rozstrzygnięcia. Wniosek o wykładnię orzeczenia nie może zmierzać również do wyjaśnienia zawartych w jego uzasadnieniu wyrażeń prawnych i znaczenia słów ani do polemiki ze stanowiskiem Sądu orzekającego w sprawie. W ramach wykładni nie mieści się także żądanie uzyskania wyjaśnień co do dalszego prowadzenia postępowania”.

4. (A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, jeżeli postępowanie zażaleniowe stało się bezprzedmiotowe przed przedstawieniem zażalenia wraz z aktami sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, wojewódzki sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym:
A. odrzuca zażalenie,
B. oddala zażalenie,
C. umarza to postępowanie.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 195 § 3 PrPostAdm)
Zgodnie z art. 195 PrPostAdm, akta sprawy wraz z zażaleniem wojewódzki sąd administracyjny przedstawia Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu po doręczeniu zażalenia pozostałym stronom. Odpowiedź na zażalenie może być wniesiona wprost do Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie siedmiu dni od doręczenia zażalenia (§ 1). Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, wojewódzki sąd administracyjny, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, nie przesyłając akt Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia przysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych (§ 2). Jeżeli postępowanie zażaleniowe stało się bezprzedmiotowe przed przedstawieniem zażalenia wraz z aktami sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, wojewódzki sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym umarza to postępowanie. Na postanowienie przysługuje zażalenie (§ 3).

Postanowienie NSA z 16.10.2007 r., I OZ 778/07, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…, s. 634:
„Obowiązek doręczenia odpisu pism, w niniejszej sprawie odpisu zażalenia, spoczywa na osobie wnoszącej to pismo. Doręczenie odpisu składanego zażalenia pozostałym stronom postępowania (uczestnikom postępowania) jest obowiązkiem Sądu, do którego tego rodzaju środek zaskarżenia się wnosi, jest też zgodnie z art. 195 PrPostAdm warunkiem umożliwiającym przedstawienie akt sprawy z zażaleniem NSA”.

5. (A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, wniosek o przyznanie stronie prawa pomocy złożony przed wszczęciem postępowania:
A. podlega opłacie sądowej,
B. podlega opłacie kancelaryjnej,
C. wolny jest od opłat sądowych.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 243 § 1 PrPostAdm)
Prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Wniosek ten wolny jest od opłat sądowych (art. 243 § 1 PrPostAdm).

Postanowienie NSA z 7.10.2014 r., II FZ 1489/14, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…, s. 653:
„Sama okoliczność ogłoszenia upadłości układowej nie pozbawia spółki możliwości kontynuowania działalności i nie powoduje automatycznego zwolnienia spółki z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych”.

Postanowienie NSA z 29.8.2013 r., II GZ 480/13, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…, s. 653:
„Spłata kredytu nie może być okolicznością uzasadniającą zwolnienie od kosztów sądowych. Podejmując bowiem decyzję o jego zaciągnięciu strona musiała też liczyć się z koniecznością jego spłaty. Jak słusznie zauważył Sąd pierwszej instancji konieczność spłaty zaciągniętych zobowiązań kredytowych nie może mieć priorytetu zapłaty przed ponoszeniem kosztów sądowych”.

Postanowienie WSA w Poznaniu z 11.8.2015 r., II SA/Po 249/15, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…,  s. 653-654:
„W świetle art. 243 § 1 ustawy z 30.8.2002 roku – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) skarżąca Spółka jest stroną postępowania wpadkowego, dotyczącego dopuszczenia do udziału w sprawie głównej – skargi na uchwałę organu samorządu terytorialnego. Ma zatem możliwość ubiegania się o prawo pomocy w toku tego postępowania wpadkowego, tym bardziej, że wniosek o prawo pomocy złożono wraz z zażaleniem na postanowienie Sądu o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie, które jest nieprawomocne. Należało więc rozpoznać wniosek o prawo pomocy merytorycznie”.

6. (A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, na postanowienie o odmowie przyznania stronie prawa pomocy środek zaskarżenia przysługuje:
A. wyłącznie stronie, która wystąpiła z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy,
B. każdej ze stron postępowania,
C. każdej ze stron i każdemu z uczestników postępowania.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 252 § 3 PrPostAdm)
Jak stanowi art. 252 PrPostAdm, wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna, ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym oraz oświadczenie strony o niezatrudnieniu lub niepozostawaniu w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym (§ 1). Oświadczenia, o których mowa w § 1, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie sądu o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia (§ 1a). Wniosek składa się na urzędowym formularzu według ustalonego wzoru (§ 2). Postanowienie o przyznaniu, cofnięciu, odmowie przyznania prawa pomocy albo umorzeniu postępowania w sprawie przyznania prawa pomocy doręcza się stronie, która złożyła wniosek. Środek zaskarżenia przysługuje wyłącznie wnioskodawcy (§ 3).

Postanowienie WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 6.3.2020 r., I SPP/Go 128/19, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/:
„Podstawę do oceny zasadności wniosku o przyznanie prawa pomocy stanowią informacje wynikające z oświadczenia strony, złożonego na urzędowym formularzu, obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach (art. 252 § 1 i 2 PrPostAdm). Niemniej jednak obowiązek ten rozciąga się także na wszystkie dokumenty zawierające dane obrazujące sytuację majątkową strony i tym samym pozwalające zbadać istnienie przesłanek przyznania prawa pomocy. Istnienie tych okoliczności musi być wykazane w sposób niewątpliwy, co oznacza, że przedstawione przez wnioskodawcę dane i informacje muszą obrazować w sposób pełny i precyzyjny jego sytuację majątkową i stan dochodów. Niedostarczenie żądanych przez referendarza danych powoduje, że oświadczenie wnioskodawcy pozostaje niepełne, niewystarczające do wydania pozytywnego dla strony rozstrzygnięcia. W konsekwencji, referendarz sądowy uprawniony jest do sformułowania oceny, że wniosek o przyznanie prawa pomocy jest nieuzasadniony”.

7. (A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, po upływie lat pięciu od uprawomocnienia się orzeczenia nie można żądać wznowienia postępowania, z wyjątkiem przypadku, gdy:
A. w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się orzeczenia nie mogła domagać się wyłączenia,
B. orzeczenie zostało uzyskane za pomocą przestępstwa,
C. strona była pozbawiona możności działania lub nie była należycie reprezentowana.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 278 PrPostAdm)
Po upływie lat pięciu od uprawomocnienia się orzeczenia nie można żądać wznowienia, z wyjątkiem przypadku, gdy strona była pozbawiona możności działania lub nie była należycie reprezentowana (art. 278 PrPostAdm).

Postanowienie WSA w Gliwicach z 15.1.2020 r., I SA/Gl 1278/19, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/:
„Należy wyjaśnić, że instytucja wznowienia postępowania oparta jest na zasadzie skargowości. Tym samym osobami legitymowanymi do wniesienia skargi o wznowienie postępowania są strony lub uczestnicy postępowania oraz inne podmioty uprawnione do żądania wszczęcia postępowania – w granicach określonych przez przepisy ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Natomiast wniesienie skargi przez nieuprawniony podmiot, który nie może być skarżącym, stanowi przyczynę jej odrzucenia. Innymi słowy, chodzi tu o taki podmiot, co do którego nie zachodzi potrzeba zbadania, czy posiada on interes prawny we wniesieniu skargi, ponieważ i tak w świetle obowiązujących przepisów nie jest on legitymowany do jej wniesienia”.

Postanowienie NSA z 13.12.2013 r., II FSK 3232/13, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…, s. 670-671:
„Termin przewidziany w art. 278 PrPostAdm jest terminem materialnym i nie podlega przywróceniu. Biegnie niezależnie od terminów wniesienia skargi o wznowienie postępowania przewidzianych w art. 272 § 2 i art. 277 PrPostAdm Skarga o wznowienie postępowania wniesiona z zachowaniem terminów określonych w art. 272 § 2 i 3 lub art. 277 PrPostAdm, ale po upływie terminu przewidzianego w art. 278 PrPostAdm, będzie podlegała odrzuceniu, bez konieczności badania merytorycznej zasadności wskazanych w niej podstaw”.

8. (A/R) Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia wnosi się:
A. do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch lat od dnia jego uprawomocnienia się,
B. do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie trzech lat od dnia jego uprawomocnienia się,
C. bezpośrednio do Naczelnego Sądu Administracyjnego, w terminie trzech lat od dnia jego uprawomocnienia się.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 285f § 1 PrPostAdm)
Skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch lat od dnia jego uprawomocnienia się (art. 285f § 1 PrPostAdm). W razie stwierdzenia niezachowania warunków formalnych określonych w art. 285e § 2 PrPostAdm, przewodniczący wzywa o poprawienie lub uzupełnienie skargi (art. 285f § 2 PrPostAdm). Skargę nieopłaconą, skargę wniesioną z naruszeniem art. 175 § 1 PrPostAdm oraz skargę, której braków strona nie uzupełniła w terminie, sąd odrzuca na posiedzeniu niejawnym (art. 285f § 3 PrPostAdm). Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia powinna zawierać:
1) oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości lub w części;
2) przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienie;
3) wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne;
4) uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy;
5) wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe, a ponadto – gdy skargę wniesiono stosując art. 285a § 2 PrPostAdm – że występuje wyjątkowy przypadek uzasadniający wniesienie skargi;
6) wniosek o stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem (art. 285e § 1 PrPostAdm).

Skarga powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma strony. Do skargi – oprócz jej odpisów dla doręczenia ich stronom i uczestnikom postępowania – dołącza się dwa odpisy przeznaczone do akt Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 285e § 2 PrPostAdm).

9. (N) Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona, wojewódzki sąd administracyjny:
A. oddala skargę,
B. odrzuca skargę,
C. umarza postępowanie sądowoadministracyjne.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 58 § 1 pkt 4 PrPostAdm)
Jak stanowi art. 58 PrPostAdm, sąd odrzuca skargę:
1) jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego;
2) wniesioną po upływie terminu do jej wniesienia;
3) gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;
4) jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona;
5) jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;
5a) jeżeli interes prawny lub uprawnienie wnoszącego skargę na uchwałę lub akt, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6, nie zostały naruszone stosownie do wymagań przepisu szczególnego;
6) jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne (§ 1).

Z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron albo zdolności procesowej skarżącego i niedziałania przedstawiciela ustawowego lub braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej skarżącym, uniemożliwiającego jego działanie, sąd odrzuci skargę dopiero wówczas, gdy brak nie zostanie uzupełniony (§ 2). Sąd odrzuca skargę postanowieniem. Odrzucenie skargi może nastąpić na posiedzeniu niejawnym (§ 3). Sąd nie może odrzucić skargi z powodu, o którym mowa w § 1 pkt 1, jeżeli w tej sprawie sąd powszechny uznał się za niewłaściwy (§ 4).

Postanowienie WSA w Krakowie z 24.3.2020 r., III SAB/Kr 12/20, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/:
„O istnieniu stanu sprawy w toku (lis pendens), bądź powagi rzeczy osądzonej (res iudicata) przesądza tożsamość elementów podmiotowych oraz tożsamość elementów przedmiotowych sprawy. Tożsamość podmiotowa dotyczy podmiotu będącego adresatem praw lub obowiązków. Tożsamość przedmiotowa ma zaś miejsce, gdy identyczna jest treść tych praw i obowiązków oraz ich podstawa prawna i faktyczna.

Istotą przedmiotowego uregulowania jest wprowadzenie reguły, że w tej samej sprawie między tymi samymi stronami skarga przysługuje tylko raz, nie można więc w takiej samej sprawie wszcząć nowego postępowania sądowoadministracyjnego między tymi samymi stronami. Wyłączona jest bowiem dopuszczalność skutecznego wniesienia kolejnej skargi na ten sam akt administracyjny, bądź to samo działanie lub bezczynność lub przewlekłość organu administracji. Odrzuceniu będzie podlegała skarga w sprawie, w której ze względu na tożsamość przedmiotową i tożsamość podmiotową wydany został prawomocny wyrok”.

Postanowienie NSA z 13.12.2007 r., I OSK 1657/07, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…, s. 468:
„W przypadku, gdy prawidłowość zarządzenia o odwołaniu ze stanowiska została ustalona przed sądem powszechnym, niedopuszczalne byłoby ponowne rozpoznawanie tej sprawy przez sąd administracyjny. Powodowałoby to bowiem naruszenie powagi rzeczy osądzonej, co jest przesłanką nieważności postępowania (art. 183 § 2 pkt 3 ustawy PrPostAdm). W związku z tym w takiej sytuacji znajduje zastosowanie art. 58 § 1 pkt 4 ustawy PrPostAdm, zgodnie z którym sąd odrzuca skargę, jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona”.

Postanowienie NSA z 22.6.2012 r., II OSK 1509/12, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…, s. 469:
„Sytuacja, o której mowa w art. 58 § 1 pkt 4 PrPostAdm zachodzi wówczas, gdy wcześniej złożona przez tę samą stronę i w tym samym przedmiocie skarga jest rozpoznawana merytorycznie. Dopiero przystąpienie przez sąd do merytorycznej oceny skargi legitymuje sąd do odrzucenia później wniesionej, przez ten sam podmiot w tym samym przedmiocie skargi.

Okoliczność, iż sąd już raz orzekał prawomocnym postanowieniem w przedmiocie odrzucenia skargi, nie wyklucza możliwości wniesienia »nowej« skargi, bowiem odrzucenie skargi nie powoduje powagi rzeczy osądzonej”.

10. (N) Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, wstrzymanie przez wojewódzki sąd administracyjny na wniosek skarżącego wykonania zaskarżonego aktu lub czynności traci moc z dniem:
A. wydania przez sąd nieprawomocnego orzeczenia oddalającego skargę,
B. uprawomocnienia się orzeczenia sądu oddalającego skargę,
C. przedstawienia Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu skargi kasacyjnej wniesionej od orzeczenia oddalającego skargę.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 61 § 6 pkt 2 PrPostAdm)
Zgodnie z art. 61 PrPostAdm, wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności (§ 1).

W razie wniesienia skargi:
1) na decyzję lub postanowienie – organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać, z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania;
2) na inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa – właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie aktu lub czynności w całości lub w części;
3) na uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz na akty terenowych organów administracji rządowej – właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu w całości lub w części, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie (§ 2).

Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, o których mowa w § 1, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Odmowa wstrzymania wykonania aktu lub czynności przez organ nie pozbawia skarżącego złożenia wniosku do sądu. Dotyczy to także aktów wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach tej samej sprawy (§ 3). Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, na podstawie § 2 i 3, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności (§ 4). Postanowienia, o których mowa w § 3 i 4, sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym (§ 5). Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności traci moc z dniem:
1) wydania przez sąd orzeczenia uwzględniającego skargę;
2) uprawomocnienia się orzeczenia oddalającego skargę (§ 6).

Postanowienie WSA w Olsztynie z 20.8.2009 r., I SA/Ol 503/09, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…, s. 478:
„Fakt zmniejszenia dochodów z działalności gospodarczej oraz choroba wnioskodawcy i jego małżonki, nie może stanowić uzasadnionej podstawy do zastosowania przez sąd tymczasowej ochrony w postępowaniu sądowoadministracyjnym, w postaci wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji, o której mowa w art. 61 §  1 PrPostAdm”.

Postanowienie WSA w Gdańsku z 21.1.2008 r., I SA/Gd 1071/07, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…, s. 478:
„Zasadnym jest wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji z uwagi na niebezpieczeństwo wyrządzenia wnioskodawczyni znacznej szkody i spowodowania trudnych do odwrócenia skutków. Z oświadczenia skarżącej wynika, że cierpi na chorobę wieńcową oraz korzysta z rehabilitacji po chorobie nowotworowej, jednocześnie ma ona na swoim utrzymaniu uczącą się córkę. Mając na względzie znaczną wysokość zaległości podatkowej oraz fakt, że  przymusowa zapłata tej należności mogłaby skutkować dla skarżącej utratą źródła dochodu, koniecznością zaprzestania leczenia, i w konsekwencji, utratą zdrowia, wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji uznać należy za zasadny”.

Postanowienie NSA z 11.6.2015 r., II FSK 1562/15, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…, s. 478:
„Sąd nie jest zobowiązany przepisami PrPostAdm do poszukiwania w aktach administracyjnych sprawy zamiast wnioskodawczyni argumentów i dowodów na poparcie jej twierdzeń. Ciężar co najmniej uprawdopodobnienia we wniosku o udzielenie ochrony tymczasowej w zakresie wykazania okoliczności stanowiących podstawę do wstrzymania wykonania zaskarżanego aktu spoczywa na wnioskodawcy i sprowadza się do przedstawienia konkretnych zdarzeń i okoliczności, które mogłyby uprawdopodobnić, że wykonanie zaskarżonego orzeczenia faktycznie spowoduje znaczną szkodę lub powstanie trudnych do odwrócenia skutków. Ponadto muszą one dotyczyć aktualnej sytuacji strony ubiegającej się o wstrzymanie wykonania określonego, zaskarżonego aktu”.

11. (N) Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, w trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie:
A. jednego sędziego,
B. jednego sędziego i dwóch ławników,
C. trzech sędziów.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 120 PrPostAdm)
Sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli:
1) decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności, o której mowa w art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania;
2) strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie czternastu dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy;
3) przedmiotem skargi jest postanowienie wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także postanowienie rozstrzygające sprawę co do istoty oraz postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;
4) przedmiotem skargi jest bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania;
5) decyzja została wydana w postępowaniu uproszczonym, o którym mowa w dziale II w rozdziale 14 KPA (art. 119 PrPostAdm). W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów (art. 120 PrPostAdm). Sprawa może być również rozpoznana w trybie uproszczonym w przypadku, o którym mowa w art. 55 § 2 PrPostAdm[3] (art. 121 PrPostAdm). Sąd rozpoznający sprawę w trybie uproszczonym może przekazać sprawę do rozpoznania na rozprawie (art. 122 PrPostAdm).

Trzeba podkreślić, że „żaden przepis nie zawiera ograniczeń uprawnień procesowych stron w trybie uproszczonym. Należy zatem wnioskować, że stronie przysługują wszystkie uprawnienia, określone w przepisach ogólnych. Po skierowaniu sprawy do trybu uproszczonego można więc np. wycofać skargę, czy też wnioskować o wyłączenie sędziego”[4].

Wyrok NSA z 6.9.2011 r., I OSK 1487/10, J. Rychlik (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo…, s. 527:
„Mimo użycia przez ustawodawcę w treści art. 119 pkt 1 PrPostAdm alternatywy rozłącznej – »sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności (…) albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania« – to nie ulega wątpliwości, że przesłanka ta jest spełniona także w przypadku, gdy zaskarżona decyzja (postanowienie) dotknięta jest obiema tymi wadami, choć do zastosowania tej normy wystarczające jest wystąpienie jednej z nich. Skoro wystąpienie choćby jednej z kwalifikowanych wad, wymienionych w tym przepisie, uprawnia sąd do rozpoznania skargi w trybie uproszczonym, to nie ma żadnych przeszkód, aby skierować sprawę do rozpoznania w tym trybie, jeżeli zaskarżony akt zawiera jednocześnie zarówno wady będące podstawami do wznowienia postępowania, jak i stwierdzenia jego nieważności”.

12. (N) Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, od wydanego przez referendarza sądowego postanowienia o odmowie przyznania prawa pomocy, strona może wnieść do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia postanowienia:
A. skargę,
B. sprzeciw,
C. zażalenie.

Prawidłowa odpowiedź: B (art. 259 § 1 w zw. z art. 258 § 2 pkt 7 PrPostAdm)
Czynności w zakresie przyznania prawa pomocy wykonuje referendarz sądowy (art. 258 § 1 PrPostAdm). Do czynności, o których mowa w art. 258 § 1 PrPostAdm, należą w szczególności:
1) przyjmowanie wniosków o przyznanie prawa pomocy;
2) przesyłanie wniosków o przyznanie prawa pomocy do właściwego sądu;
3) badanie złożonych wniosków o przyznanie prawa pomocy co do wymogów formalnych, a także co do ich treści;
4) przekazywanie wniosków do rozpoznania sądowi w przypadku, o którym mowa w art. 247 PrPostAdm;
5) wzywanie stron do uzupełnienia braków formalnych wniosków, a także do złożenia dodatkowych oświadczeń i dokumentów;
6) wydawanie zarządzeń o pozostawieniu wniosków bez rozpoznania;
7) wydawanie na posiedzeniu niejawnym postanowień o przyznaniu, cofnięciu, odmowie przyznania prawa pomocy albo umorzeniu postępowania w sprawie przyznania prawa pomocy;
8) wydawanie na posiedzeniu niejawnym postanowień o przyznaniu wynagrodzenia adwokatowi, radcy prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu za zastępstwo prawne wykonane na zasadzie prawa pomocy oraz o zwrocie niezbędnych udokumentowanych wydatków (art. 258 § 2 PrPostAdm).

Czynności, o których mowa w art. 258 § 2 PrPostAdm, może w szczególnie uzasadnionych przypadkach wykonywać sąd. Na postanowienia albo zarządzenie sądu, o których mowa w art. 258 § 2 PrPostAdm pkt 6-8, przysługuje zażalenie (art. 258 § 4 PrPostAdm). Od zarządzeń i postanowień, o których mowa w art. 258 § 2 pkt 6-8 PrPostAdm, strona albo adwokat, radca prawny, doradca podatkowy lub rzecznik patentowy mogą wnieść do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego sprzeciw w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia zarządzenia lub postanowienia. Sprzeciw wniesiony przez adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego wymaga uzasadnienia (art. 259 § 1 PrPostAdm). Sprzeciw wniesiony po terminie oraz sprzeciw, którego braki formalne nie zostały uzupełnione, a także sprzeciw wniesiony przez adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego, niezawierający uzasadnienia, sąd odrzuci na posiedzeniu niejawnym (art. 259 § 2 PrPostAdm). Jeżeli nie wniesiono sprzeciwu albo wniesiony sprzeciw został prawomocnie odrzucony, zarządzenia i postanowienia, o których mowa w art. 259 § 1 PrPostAdm, mają skutki prawomocnego orzeczenia sądu (art. 259 § 3 PrPostAdm).

13. (K) Zgodnie z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, jeżeli postanowienie zostało wydane przez samorządowe kolegium odwoławcze, organem właściwym w sprawie stwierdzenia nieważności postanowienia jest:
A. samorządowe kolegium odwoławcze,
B. wojewoda,
C. minister właściwy do spraw administracji publicznej.

Prawidłowa odpowiedź: A (art. 17 § 3 pkt 2 EgzAdmU)
Zgodnie z art. 17 EgzAdmU, o ile przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej, rozstrzygnięcie i zajmowane przez organ egzekucyjny lub wierzyciela stanowisko w sprawach dotyczących postępowania egzekucyjnego następuje w formie postanowienia. Na postanowienie to służy zażalenie, jeżeli niniejsza ustawa lub Kodeks postępowania administracyjnego tak stanowi. Zażalenie wnosi się do organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżone postanowienie, w terminie 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia (§ 1). O ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej, do zażaleń na postanowienia, o których mowa w art. 34 § 2 EgzAdmU, wydanych przez wierzycieli, dla których organem wyższego stopnia jest minister, stosuje się odpowiednio art. 127 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego, z tym że termin do wniesienia zażalenia wynosi 7 dni od dnia doręczenia postanowienia (§ 1a). Do zażaleń na postanowienia wydane w pierwszej instancji przez organy sprawujące nadzór w rozumieniu przepisów art. 23 EgzAdmU albo Szefa Krajowej Administracji Skarbowej stosuje się odpowiednio art. 127 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego, z tym że termin do wniesienia zażalenia wynosi 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia (§ 1b)[5]. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego. Organ egzekucyjny lub organ odwoławczy może jednak w uzasadnionych przypadkach wstrzymać postępowanie egzekucyjne do czasu rozpatrzenia zażalenia (§ 2).

Organem właściwym w sprawie stwierdzenia nieważności postanowienia jest:
1) organ wyższego stopnia;
2) dyrektor izby administracji skarbowej lub samorządowe kolegium odwoławcze, jeżeli postanowienie zostało wydane przez ten organ;
3) Szef Krajowej Administracji Skarbowej, jeżeli postanowienie zostało wydane przez dyrektora izby administracji skarbowej, z tym że w tym przypadku postępowanie może być wszczęte wyłącznie z urzędu (§ 3).

14. (K) Zgodnie z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, jeżeli obowiązek, którego dotyczy tytuł wykonawczy, nie podlega egzekucji administracyjnej:
A. organ egzekucyjny wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia egzekucji,
B. organ egzekucyjny wydaje decyzję o odmowie wszczęcia egzekucji,
C. organ egzekucyjny nie przystępuje do egzekucji i zawiadamia wierzyciela o przyczynach nieprzystąpienia do egzekucji.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 29 § 2 pkt 1 EgzAdmU)
Organ egzekucyjny bada z urzędu dopuszczalność egzekucji administracyjnej; organ ten nie jest natomiast uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym (art. 29 § 1 EgzAdmU). Organ egzekucyjny nie przystępuje do egzekucji i zawiadamia wierzyciela o przyczynach nieprzystąpienia do egzekucji, jeżeli:
1) obowiązek, którego dotyczy tytuł wykonawczy, nie podlega egzekucji administracyjnej;
2) organ egzekucyjny uprawdopodobni, że nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;
3) tytuł wykonawczy nie spełnia wymogów określonych w art. 27 § 1 i 2 EgzAdmU (art. 29 § 2 EgzAdmU)[6].

Na wniosek wierzyciela niebędącego jednocześnie organem egzekucyjnym, złożony w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o przyczynach nieprzystąpienia do egzekucji, organ egzekucyjny wydaje postanowienie o nieprzystąpieniu do egzekucji lub przystępuje do egzekucji. Na postanowienie o nieprzystąpieniu do egzekucji wierzycielowi przysługuje zażalenie (art. 29 § 2a EgzAdmU).

15. (K) Zgodnie z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, jeśli zobowiązany okazał dowody stwierdzające wykonanie, umorzenie, wygaśnięcie lub nieistnienie obowiązku, odroczenie terminu wykonania obowiązku, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnych, albo gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego:
A. organ egzekucyjny kontynuuje czynności egzekucyjne,
B. organ egzekucyjny z urzędu występuje do wierzyciela o zajęcie stanowiska w sprawie,
C. organ egzekucyjny i egzekutor są obowiązani odstąpić od czynności egzekucyjnych; organ egzekucyjny zawiadamia wierzyciela o odstąpieniu od czynności egzekucyjnych.

Prawidłowa odpowiedź: C (art. 45 § 1 EgzAdmU)
Organ egzekucyjny i egzekutor są obowiązani odstąpić od czynności egzekucyjnych, jeśli zobowiązany okazał dowody stwierdzające wykonanie, umorzenie, wygaśnięcie lub nieistnienie obowiązku, odroczenie terminu wykonania obowiązku, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnych, albo gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego. Organ egzekucyjny zawiadamia wierzyciela o odstąpieniu od czynności egzekucyjnych (art. 45 § 1 EgzAdmU). Organ egzekucyjny i egzekutor są obowiązani odstąpić od egzekucji ze składnika majątkowego zobowiązanego, jeżeli okazał on dowody stwierdzające częściowe wykonanie obowiązku lub umorzenie należności pieniężnej, a wartość zajętego składnika majątkowego znacznie przekracza kwotę ostatecznie dochodzonej należności i zobowiązany posiada inne składniki majątkowe, z których egzekucja może być prowadzona (art. 45 § 2 EgzAdmU). Organ egzekucyjny zawiadamia wierzyciela o odstąpieniu od czynności egzekucyjnych i na jego żądanie wydaje postanowienie w sprawie odstąpienia od czynności egzekucyjnych. Na postanowienie to przysługuje zażalenie wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym (art. 45 § 3 EgzAdmU).

„W katalogu zasad ogólnych postępowania egzekucyjnego w administracji ustawodawca uregulował zasadę niezbędności (por. art. 7 § 3). Zasada ta wskazuje, że w sytuacji wykonania egzekwowanego obowiązku albo jego bezprzedmiotowości niedopuszczalne staje się stosowanie środka egzekucyjnego. Innymi słowy, środki egzekucji powinny być stosowane tylko do momentu, gdy jest to niezbędne do realizacji celu egzekucji, a więc wykonania egzekwowanego obowiązku. Doprecyzowaniem tej zasady jest treść art. 45, w którym jest mowa, iż – tak organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczenia wykonania tych obowiązków (organ egzekucyjny), jak i pracownik organu egzekucyjnego wyznaczonego do dokonywania czynności egzekucyjnych (egzekutor) – są obowiązani odstąpić od czynności egzekucyjnych, jeśli zobowiązany okazał dowody stwierdzające wykonanie, umorzenie, wygaśnięcie lub nieistnienie obowiązku, odroczenie terminu wykonania obowiązku, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnych albo gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego. (…) Wydaje się (…), że przedstawienie dowodów przez zobowiązanego zwalnia organ z obowiązku prowadzenia wnikliwego postępowania wyjaśniającego co do tej kwestii”[7].

 

Bibliografia:
Hauser R. (red.), Wierzbowski M. (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, wyd. 5 zmienione i uzupełnione, C. H. Beck, Warszawa 2017
Hauser R. (red.), Skoczylas A. (red.), Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, wyd. 9 zmienione i uzupełnione, C. H. Beck, Warszawa 2018
Rychlik J. (wybór orzeczeń i opracowanie merytoryczne), Prawo administracyjne materialne. Orzecznictwo aplikanta, wyd. 2, C. H. Beck, Warszawa 2017

[1] M. Jagielska, A. Wiktorowska, P. Wajda, w: R. Hauser (red.), M. Wierzbowski (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, wyd. 5 zmienione i uzupełnione, C. H. Beck, Warszawa 2017, s. 492.
[2] M. Jagielska, A. Wiktorowska, K. Wojciechowska, w: R. Hauser (red.), M. Wierzbowski (red.), Prawo…, s. 621.
[3] Przepis ten stanowi, że jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości.
[4] M. Jagielska, J. Jagielski, M. Cherka, w: R. Hauser (red.), M. Wierzbowski (red.), Prawo…, s. 587.
[5]  Od 30.7.2020 r. na mocy ustawy z 11.9.2019 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 2070) wejdzie w życie dodany § 1c w następującym brzmieniu:
„§ 1c. Organ egzekucyjny stwierdza, w drodze postanowienia, uchybienie terminu do wniesienia skargi, wniosku lub innego podania, którego wniesienie jest ograniczone terminem. Na postanowienie przysługuje zażalenie.”
[6] Od 20.2.2021 r. na mocy ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1553) wejdzie w życie następujące brzmienie  wprowadzenia do wyliczenia w art. 29 § 2 EgzAdmU:
„§ 2. Organ egzekucyjny niebędący jednocześnie wierzycielem nie przystępuje do egzekucji i zawiadamia wierzyciela o przyczynach nieprzystąpienia do egzekucji, jeżeli:”
oraz następujące brzmienie  punktu 2) w art. 29 § 2 EgzAdmU:
„2) organ egzekucyjny uprawdopodobni, że egzekucja administracyjna będzie bezskuteczna z powodu braku majątku lub źródła dochodu zobowiązanego, z których jest możliwe wyegzekwowanie środków pieniężnych przewyższających koszty egzekucyjne;”
[7] W. Sawczyn, Z. Leoński, w: R. Hauser (red.), A. Skoczylas (red.), Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, wyd. 9 zmienione i uzupełnione, C. H. Beck, Warszawa 2018, s. 282-283.